سقوط آزاد ریال ادامه دارد. روز ۱۱خرداد هر دلار به‌آستانهٔ ۳۲هزار تومان رسید. حتی ارزش پول کشورهای جنگ‌زدهٔ همسایه هم با شتاب از ریال فاصله می‌گیرد. هر دینار عراق ۲۱۸۵تومان و هر افغانی ۳۵۷تومان!
کارشناسان حکومتی علت این وضعیت را ناشی از بن‌بست مذاکرات وین و به‌ویژه گزارش روز دوشنبهٔ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عنوان می‌کنند. اما شاهدیم که حتی در مقاطعی که دو طرف می‌گفتند تنها «یک گام تا توافق وین باقی مانده» یا «طی روزهای آینده توافق اعلام خواهد شد» و... باز هم قیمت ریال (جز در موارد جزئی) به‌ثبات نرسید.
وانگهی، مگر کشورهای دیگر تضادها و چالشهایی در سیاست خارجی خود ندارند؟ اما کمتر کشوری است که ارزش پولش در ابعاد کلان، مستمر سقوط کند. پس تحولات و چالشها هر چند می‌توانند تأثیرات جزیی بگذارند، اما علت ریشه‌یی نیستند.
پس مشکل چیست؟
تحولات سیاسی البته در ارزش ریال تأثیر دارند. اما همین موضوع که پول ملی یک کشور، تا این حد تابع تحولات بین‌المللی است، خود ناشی از بحرانی در داخل و زائیدهٔ آن است.
علت پایه این نابسامانی ارزش ریال و سقوط پیاپی آن نابودی تولید در ایران، آن هم در ابعاد کلان، طی ۴دههٔ گذشته است. با نابودی تولید نیز اقتصاد رژیم بر روی واردات، قاچاق و دلالی می‌چرخد.
از طرفی رژیم برای حجم بالای واردات خود نیاز به ارز دارد. از این رو مجبور است بیشتر ارز کشور را برای واردات هزینه کند. هزینه‌های نجومی برنامهٔ اتمی، موشکی و دخالت‌های منطقه‌یی و تروریسم هم مزید بر علت است.
از سوی دیگر باید هر ماه حقوق میلیونها کارمند را بدهد که بر اساس آمارهای حکومتی در سال۹۷ هر ماه بالغ بر ۱۴ و نیم هزار میلیارد تومان است (که اکنون بسیار بیشتر هم شده). اما پول‌ها هزینهٔ واردات شده و پولی برای پرداخت حقوق‌ها و سایر هزینه‌ها نمی‌ماند. از این رو رژیم به راه‌حل ضد ملی چاپ پول بی‌پشتوانه رو آورده و هر سال هم بر آن می‌افزاید. این روند در دولت رئیسی جلاد شتابی دم‌افزون گرفت تا جایی که همتی، رئیس پیشین بانک مرکزی رژیم رئیسی را «فوق سلطان چاپ پول» نامید که از مرداد۱۴۰۰ تا پایان سال۱۴۲هزار میلیارد تومان پول چاپ کرده و «شایستهٔ عنوان فوق سلطان چاپ پول گردیده» است (اردیبهشت۱۴۰۱).
چاپ پول بی‌پشتوانه نیز علت اصلی سقوط شتابان ارزش ریال است. سقوط ارزش ریال هم دو پیآمد دارد:
یکم: پایین آمدن ارزش سرمایه‌ها و پول مردم
برای نمونه یارانهٔ ۴۵هزار تومانی که در سال۸۷ حدود ۴۶دلار و ۵۸ سنت ارزش داشت، در ۱۱خرداد ۱۴۰۱ حدود یک دلار و ۴۵ سنت ارزش دارد. یعنی حدود یک سی و دوم. حتی اگر رئیسی یارانهٔ ۴۰۰هزار تومانی را هم بدهد، ارزش این یارانه اکنون ۱۲دلار و ۹۰ سنت، یعنی نزدیک یک چهارم ارزش یارانهٔ ۴۵هزار تومانی سال۸۷ است.
دوم: افزایش شتابان و نجومی تورم و گرانی
از این رو سقوط شتابان ارزش ریال ناشی از یک چرخهٔ شوم است که چرخاننده آن خامنه‌ای و مافیای زیردستش هستند: نابودی تولید-وابسته شدن به واردات-چاپ پول بی‌پشتوانه-سقوط ارزش ریال-بی‌ارزش شدن سرمایه‌های مردم-افزایش تورم و گرانی.
بنابراین برای رسیدن به اقتصادی پویا و رفاه اجتماعی، باید چرخانندهٔ این چرخهٔ شوم را برانداخت و واژگون کرد.
