کنوانسیون ایران آزاد ۲۰۲۵، در ششمین سالگرد قیام آبان در واشنگتن ۲۴آبان ۱۴۰۴ با حضور دانشمندان و متخصصان برجسته ایرانی، صحنه تبادل افکار مهمی پیرامون آینده ایران بود. کنوانسیون در برگیرنده پنل‌های مختلف پیرامون مسایل مبرم و مورد سؤال در جامعه بود. در این یادداشت به سراغ پنل ششم می‌رویم. این پنل با عنوان «نقشه‌مسیر جمهوری دموکراتیک در ایران» حاوی سخنرانی خانم مریم رجوی رئیس‌جمهور برگزیده مقاومت و شخصیت‌های برجسته دیگر بود. در بین سخنرانی‌های انجام شده از گفتگوی دکتر محمدحسین تسوجی با پروفسور مرتضی قریب، آکادمیسین موفق و مخترع برجسته ایرانی در کالتک (انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا) دربرگیرنده‌ٔ نکات مهمی بود که موضوع این یادداشت است.
این گفتگو بر ابعاد دست‌آوردهای جامعهٔ علمی ایران در جهان تأکید کرد و حاوی یک تحلیل سیاسی - اجتماعی قوی درباره الزامات رشد علمی و بازگشت استعدادها به کشور ما بعد از سرنگونی نظام ولایت فقیه بود.
نبوغ ایرانی در خدمت بشریت: مدل پروفسور قریب
پروفسور مرتضی قریب که به‌عنوان یکی از موفق‌ترین آکادمیسین‌ها و مخترعان شناخته می‌شود، بیش از ۱۷۰ اختراع به نام خود ثبت کرده است. دست‌آوردهای او نه فقط در سطح تکنولوژی پیشرفته، بلکه در بعد بشردوستانه تأثیری شگرف داشته است. به‌عنوان مثال، اختراع او برای درمان گلوکوما تاکنون بینایی حداقل ۲میلیون نفر را در سطح جهان نجات داده است. افزون بر این، پروفسور قریب فلسفه‌ای را دنبال می‌کند که هدف آن تضمین دسترسی همگانی به پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های پزشکی با هزینه‌های پایین است. او و تیمش توانسته‌اند با استفاده از تکنیک‌های نوین، هزینه یک عمل قلب را که در آمریکا بین ۱۲ تا ۳۰هزار دلار است، به حدود ۶۰۰دلار کاهش دهند که این دستاورد در کشورهایی مانند هند نیز مورد تأیید قرار گرفته است. چنین نمونه‌هایی این واقعیت را بارز می‌کنند که استعداد ایرانی، در محیطی آزاد، قادر است چالش‌های بزرگ جهانی را حل کند و به پیشرفت بشریت خدمت رساند.
پروفسور قریب در مواجهه با تحولات تکنولوژیک، به‌ویژه هوش مصنوعی، دیدگاهی تحلیلی و متوازن ارائه داد؛ او گفت که هوش مصنوعی فقط یک ابزار است و نه یک تصمیم‌گیرنده. به‌گفته او، انسان هم‌چنان تعیین‌کننده اصلی در آینده توسعه علم و تکنولوژی باقی می‌ماند، چرا که هوش مصنوعی تنها می‌تواند از اطلاعات گذشته استفاده کند و نمی‌تواند یک «پیکاسوی جدید» یا «انیشتین جدید» خلق کند. بنابراین، در علم، هوش مصنوعی یک «کمک راننده خوب» است، نه «راننده خوب».
این برداشت از نقش محوری انسان، درسی مهم برای برنامه‌ریزی‌های ملی است.
آزادی فکری: شرط لازم شکوفایی علم
محور اصلی تحلیل پروفسور قریب، پیوند ناگسستنی میان آزادی و شکوفایی علمی بود. او با اشاره به‌خاطرات ترک ایران، تأکید کرد که ابتکار و شکوفایی علم تنها در جامعه‌یی ممکن است که آزادی تفکر و تحقیق وجود داشته باشد و به نسل‌های جوان اجازه طرح سؤال و رسیدن به پاسخ داده شود. به‌گفته او، در ایران، نه در دوران سلطنت شاه و نه در سلطه‌ٔ شیخ، هرگز یک سیستم دموکراتیک برای تضمین آزادی آکادمیک و تحقق آرزوهای خدمت به جامعه وجود نداشته است.
این فقدان آزادی، منجر به مهاجرت گسترده متخصصان شده است. پروفسور قریب اشاره کرد که پزشکان ایرانی در کانادا بیشتر از ایران هستند و ۱۰درصد رؤسای مهندسی برق در آمریکا اصالت ایرانی دارند. جامعهٔ ایران دارای بالاترین سطح فهم در میان ۳کشور ارشد جهان در زمینه بهره‌ٔ هوشی(IQ) است و هم‌چنین از بالاترین منابع طبیعی برخوردار است(از گاز گرفته تا نفت). پروفسور قریب با اطمینان بیان کرد که ایران تمام پارامترهای لازم را برای موفقیت و تبدیل شدن به یک کشور پیشرفته‌ٔ جهانی در اختیار دارد.
راه‌کار بازگشت استعدادها و نقش رهبری مقاومت
سؤال کلیدی مطرح شده توسط دکتر تسوجی در کنوانسیون ایران آزاد ۲۰۲۵ این بود که چگونه می‌توان این استعدادهای گسترده را به ایران بازگرداند؟ پاسخ پروفسور قریب صریح است: ایجاد محیطی دموکراتیک که از آزادی تفکر حمایت کند و مردم را به‌خاطر زیر سؤال بردن یا اختراعات‌شان مجازات نکند. فراهم کردن زمینه بازگشت، مستلزم تشکیل یک ایران دموکراتیک مبتنی بر جدایی دین و دولت و یک جمهوری صلح‌آمیز است.
در این زمینه، پروفسور قریب تجربه‌ٔ خود از گفتگو با خانم مریم رجوی، رئیس‌جمهور منتخب مقاومت، را مطرح کرد. او خانم رجوی را یک «دانشمند فوق‌العاده» توصیف کرد که عمق پرسش‌هایش از فیزیک کوانتوم تا هوش مصنوعی، نشان‌دهنده‌ٔ سطح تحصیلات و تحقیق گسترده‌ٔ اوست.
او گفت خانم رجوی نه تنها سؤالات علمی می‌پرسد، بلکه خواستار اجرای مؤثر علم، از جمله هوش مصنوعی، در مقاومت ایران است. این تمرکز رهبری مقاومت بر علم و تکنولوژی، بیانگر یک رویکرد پیشرو برای بازسازی آتی ایران است.
پروفسور قریب، برنامه ۱۰ماده‌ای مقاومت را به‌عنوان یک طرح جامع و به‌روز که می‌تواند تمام محیط لازم برای شکوفایی علمی و تحقق اهداف مطرح شده را فراهم کند، مورد تأیید و تأکید قرار داد.
«تخصص منهای وابستگی به قیمت طلا»
در پایان این گفت‌وگو، خانم مریم رجوی ضمن قدردانی از دیدگاه‌های راهبردی پروفسور قریب، بر این نکته تأکید کرد که دیکتاتوری و اختناق، چه در حکومت شاه و چه در حاکمیت شیخ، همواره دشمن جامعه علمی و پیشرفت حقیقی دانش بوده است. مقاومت ۴دهه‌ای برای آزادی و دموکراسی، در واقع عین مقاومت برای گشودن راه دانش و اندیشه است. تخصص میلیون‌ها ایرانی دور از وطن و متخصصان داخل کشور، بزرگ‌ترین سرمایه مردم ایران برای آینده‌ای آزاد و آباد است.
وی با اشاره به این گفت‌آورد رهبر مقاومت، مسعود رجوی(تخصص منهای وابستگی به قیمت طلاست) تأکید کرد که مقاومت ایران برای بهره‌برداری از این «طلای ناب» برنامه‌یی مدون و پیشرو دارد.
ایران آزاد با منابع انسانی و طبیعی سرشار
گفتگوی دکتر تسوجی و پروفسور قریب در کنوانسیون ایران آزاد ۲۰۲۵، نه یک نمایش از توانمندی‌های فردی، بلکه تبیین یک حقیقت ملی بود: ایران منابع انسانی و طبیعی کافی برای تبدیل شدن به یک قدرت پیشرفته جهانی را در اختیار دارد. شرط حیاتی تحقق این پتانسیل، برچیدن استبداد و استقرار یک حکومت دموکراتیک است که تضمین‌کننده آزادی تفکر و حامی بی‌قید و شرط دانشمندان خود باشد.
