روز سهشنبه (۲۵اردیبهشت) آخرین مرحله سفر ظریف انجام شد و او پس از چین و روسیه به بلژیک رفت تا مذاکرات در بروکسل با سه کشور اروپایی را انجام دهد.
آنطور که منابع رژیم عنوان و وانمود میکنند، قرار است در این سفر زمینههای تصمیمگیری رژیم فراهم شود و رسانههای حکومتی به شکل مضحکی از «اولتیماتوم دو ماهه ظریف به اروپاییها» صحبت میکنند که اگر اروپا به رژیم تضمین بدهد، رژیم میتواند با آنها مسیر برجام را ادامه بدهد وگرنه از برجام خارج میشود!
شروط اروپا
به نظر میرسد اروپاییها پیشاپیش و قبل از مذاکرات در بروکسل، پاسخ «اولتیماتوم» رژیم را دادهاند. سران اروپایی به صراحت گفتهاند که نمیتوانند به شرکتهای خود برای مصونیت از تحریمهای آمریکا تضمین بدهند. اخیراً هم مرکل آن را خیلی روشن بیان کرد. آنها هم جدا جدا و هم بهطور جمعی گفتهاند که حرفشان با رژیم همان ۴شرطی است که قبلاً اعلام کردهاند و این مذاکرات هم جدای از این ۴شرط نخواهد بود و اروپا بیش از آن نمیتواند کاری برای رژیم بکند. حرفهایی مثل اولتیماتوم ظریف به اروپا هم که واضح است مصرف داخلی دارد و هدفش روحیه دادن به نیروهای وارفته رژیم است.
بنابراین روشن است که رژیم تنها میتواند بگوید بسته اروپاییها را میپذیرد یا خیر و غیر از این انتخاب دیگری ندارد.
آیا مذاکرات پشت پرده در جریان است؟
بنابراین روشن است که سفر ظریف با این اهدافی که رژیم مدعی آن است، به جایی نخواهد رسید، مگر اینکه در پس آنچه از مذاکرات در بروکسل بهطور علنی اعلام شده است، روند پنهانی در جریان باشد و در زیر این مذاکرات علنی مذاکرات پشت پردهیی هم در حال انجام باشد. تاکنون هیچ منبعی خبر موثقی در مورد چنین روندی نداده است اما بعضی نشانهها در اینجا و آنجا دلالت میکنند که باید چنین شقی را در نظر داشت. مثلاً کیهان خامنهای (۲۴اردیبهشت) اشارهیی کرده به «توافقات و مذاکرات محرمانه اروپاییها با طرفهای ایرانی».
یا مهدی محمدی از مهرههای باند خامنهای در گفتگو با خبرگزاری فارس(۲۴اردیبهشت) ابراز نگرانی کرده که «من اما نگرانم که گرایشی وجود داشته باشد که دستور کار مذاکرات به «حفظ توافق به هر قیمت» تبدیل شود». و روزنامه رسالت ۲۴ اردیبهشت هشدار داده بود که « هیچ تعهدی در این باره (برجام) به دشمنان اسلام و ایران، معقول و مقبول و مشروع نیست. اگر دولت در این مسیر حرکت کند، به بنبست میرسد». متقابلاًً روزنامه شرق از باند روحانی خواستار دست باز دادن به دستگاه دیپلوماسی در جریان این مذاکرات شده بود.
احتمالهای مختلف
اما اکنون که بحث بر سر سفر و مذاکرات در بروکسل و احتمال مذاکرات پشت پرده مطرح شده، واضح است خود ظریف نمیتواند وارد بحثهای پشت پرده آن هم بر سر این موضوع حساس و خطرناک شود. چنین سفر و مذاکراتی حتماً زیر نظر خود خامنهای است. ضمن اینکه در این جریان و به موازات سفر رسمی و علنی ظریف صحبت از سفر خرازی به پاریس و مذاکراتش با جان کری شده است. اگرچه دفتر خرازی مذاکره با کری را تکذیب کرده، اما خود سفر و مذاکراتی را که خرازی در این سفر به آن مشغول است را تکذیب نکرده است. به هر حال چه بسا مذاکرات اصلی همین مذاکرات مخفی باشد که تصمیمگیری نهایی محصول و نتیجه آن خواهد بود. ممکن هم هست که این مذاکرات مخفیرا خود ظریف بخواهد پیش ببرد. اما از آنجا که قضایا در هالهیی از مخفیکاری جریان دارد، تنها با نشانهها و سرنخهایی که در دست هست، میتوان شقوق مختلفی را در رابطه با آن در نظر گرفت:
احتمال اول: ظریف رفته ببیند تا چه حد میتواند در رابطه با آن ۴شرط، از اروپا تخفیف بگیرد؟
احتمال دوم: ظریف رفته که پشت پرده به آنها بگوید که ما قبول کردهایم و آن ۴شرط را هم میپذیریم، ولی پوشیده بماند و شما واسطه ما با آمریکا شوید که آمریکا تحریمها را اعمال نکند.
احتمال سوم: مذاکرات مستقیم با آمریکاییها در جریان است و گفتگو و مذاکره با اروپا پوشش است. این مذاکرات را یا خود ظریف پیش میبرد یا خرازی به نیابت از خامنهای.
در این صورت چه بسا باد زدن به دعوای بین خبرگان و دولت و از این قبیل همه پرده دود استتار برای مخفی کردن و تحتالشعاع قرار دادن چیزی باشد که پشت پرده در جریان است.