در پی اعلام گام چهارم، در روند نقض تعهدات برجامی، توسط آخوند روحانی در روز سه‌شنبه ۱۴آبان، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز ۱۶و ۱۷آبان برای رسیدگی به این موضوع یک جلسه اضطراری پشت درهای بسته تشکیل داد.
موارد نقض برجام
بنا‌به گزارش رسانه‌ها، شورای حکام سه موضوع را مورد بررسی قرار داد:
- غنی‌سازی اورانیوم در سایت فردو که نقض برجام است.
- دستگیری و اخراج یکی از بازرسان آژانس در جریان بازدید از سایت نطنز
- بررسی آثار اورانیوم کشف شده در دولقوز آباد در حومهٔ تهران.
تشکیل جلسه اضطراری از اهمیت موضوع و حساسیت جامعه جهانی، نسبت به این اقدام رژیم خبر می‌دهد. هر چند انتظار این بود آژانس در یک رویکرد اصولی، در همان جلسه اول پرونده رژیم را تعیین‌تکلیف می‌کرد و آنرا به‌شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع می‌داد، چرا که رژیم از نظر آژانس ۳مورد نقض تعهد داشته:
- انجام غنی‌سازی در فردو، در حالی که طبق برجام، محدودهٔ مجاز فعالیت فردو فقط کارهای تحقیقاتی است.
- غنی‌سازی با عیار ۴.۵درصد، در حالی که حداکثر غنی‌سازی مجاز، ۳.۶۷درصد است.
- راه‌اندازی ۹۵۰۰سو و هم‌چنین استفاده از ماشینهای پیشرفته سانتریفیوژ که هر دو نقض برجام محسوب می‌شوند.
اهمیت برگزاری جلسه اضطراری آن است که اگر آژانس نظر بدهد که اقدامات رژیم برخلاف ادعای خودش نقض برجام محسوب می‌شود، گام بعدی ارجاع پرونده رژیم به‌شورای امنیت خواهد بود.
در جلسه ۱۶آبان، کورنل فروتا (Cornel Feruta) رئیس موقت آژانس از شورای حکام آژانس خواست موارد نقض برجام را بررسی کنند و هم‌چنین به شکست رژیم ایران در ارائهٔ پاسخ متقاعد کننده به مواردی که آثار اورانیوم غنی‌شده در یک سایت در تهران دیده شده بپردازند.
آژانس هم‌چنین ادعای رژیم آخوندی مبنی بر این‌که جلو ورود یکی از بازرسان آژانس را به‌دلیل "نگرانی از احتمال همراه داشتن مواد مشکوک" به تأسیسات هسته‌یی نطنز گرفته و سپس به‌همین علت او را از ایران اخراج کرده، تکذیب کرد.
در واکنش به این اقدام رژیم که به‌نظر می‌رسد مانوری برای تحت‌الشعاع قرار دادن موضوع اصلی است، نماینده آمریکا در آژانس، از تمام اعضای شورای حکام آژانس خواست که "آشکارا اعلام کنند چنین اقدام‌هایی به‌هیچ‌وجه قابل‌قبول نیست، تحمل نخواهد شد و پیامدهایی به‌دنبال خواهد داشت."
نماینده اتحادیه اروپا هم در بیانیه‌یی از اخراج یکی از بازرسان آژانس ابراز نگرانی کرد و از رژیم آخوندی خواست اطمینان دهد که بازرسان بتوانند وظایف خود را انجام دهند.
نکته مهم این‌که سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلستان نیز بالاتفاق اقدامهای اخیر رژیم را «نقض برجام» و «خروج از برجام» دانسته‌اند. وزیر خارجه آمریکا هم اقدام رژیم را نقض برجام و «اخاذی» و باجگیری دانست و از تمامی کشورها خواست که فشارشان را بر رژیم ایران افزایش دهند. در یک‌کلام واکنش جامعه جهانی به این اقدام رژیم تند و احتمالاً بیش از انتظار رژیم بود.
تخطئه و مخالفت از سوی هر دو باند رژیم
نکتهٔ قابل توجه دیگر واکنش‌های ضدو نقیض در درون رژیم و ابراز مخالفت از طرف باندهای رژیم با اقدامات اخیر بود. در باند دلواپسان، پاسدار شریعتمداری با اشاره به‌اظهارت روحانی هنگام اعلام گام چهارم مبنی بر این‌که « مقاومت، زمینه را برای مذاکره می‌سازد و مذاکره از مقاومت بهره‌برداری می‌کند و اینها با هم منافاتی ندارند»! در حمله شدیدی علیه روحانی نوشت: «کاش جناب روحانی یک‌بار -فقط یک بار برای همیشه- برای مردم و افکار عمومی توضیح می‌دادند که مذاکره با آمریکا غیر از تسلیم در برابر باج‌خواهی آنها چه معنی و مفهوم دیگری دارد؟! آمریکا پیشاپیش«سقف» مذاکره مورد نظر خود را مشخص کرده و با صراحت -و نه به‌تلویح یا در پرده- اعلام کرده است که منظور از مذاکره با مقامات کشور مان، وادار کردن ایران به توقف صنایع موشکی، جلوگیری از حضور ایران در منطقه و توقف حمایت از نیروهای مقاومت است...».
کیهان سپس می‌افزاید: «این قبیل اظهارات تأمل برانگیز، این پالس را به‌طرف مقابل می‌دهد که دولت در پی «اجرای برجام به‌هر قیمت است». بر همین اساس طرف مقابل کوچکترین اقدامی در راستای تعهدات خود انجام نخواهد داد».
واکنش طیف باندهای هم‌سو با روحانی هم در قبال گام چهارم تأیید آمیز نیست. بخشی از این طیف به روحانی هشدار داده‌اند که این اقدامات، به‌معنی نقض برجام است و اروپا را از نظام دور و به آمریکا نزدیک می‌کند و نظام در انزوای بیشتری قرار گیرد.
برخی هم به روحانی خرده گرفته‌اند که وقتی می‌داند از اروپا برای شل کردن طناب تحریم‌ها از گلوی نظام کاری بر نمی‌آید چرا مستقیم به‌فکر باز کردن راه مذاکره با آمریکا نیست. در همین رابطه یک کارشناس هم‌سو با روحانی در سایت حکومتی انتخاب (۱۷آبان)نوشت: «هر چه جلوتر می‌رویم با برداشتن گامهای بیشتر از سوی ایران، نیاز اروپا به‌همراه کردن آمریکا با خودش بیشتر می‌شود؛ یعنی دوباره به فضایی نزدیک می‌شویم که گره مسأله هسته‌یی بایستی در روابط بین ایران و آمریکا گشوده شود».
این کارشناس حکومتی سپس تلویحا به دولت روحانی گوشزد می‌کند که اروپا اهل نزدیک شدن به‌رژیم نیست. یعنی این‌که باج به‌رژیم نخواهد داد و برعکس این ما هستیم که باید از طریق اروپا راهمان را به‌سوی آمریکا باز کنیم.
گامی از سر ناچاری و فلاکت
روحانی هنگام اعلام گام چهارم، گفت که حساسیت اروپا و جامعهٔ بین‌المللی نسبت به‌تزریق گاز به‌سانتریفیوژها و اقداماتی که رژیم در گام چهارم می‌خواهد انجام بدهد را، می‌داند، «اما در عین‌حال هر وقت آنها به تعهداتشان عمل کردند ما دو مرتبه این گاز را قطع می‌کنیم... ما امروز به‌ناچار گام چهارم را از فردا برمی‌داریم».
این سخن اذعان به این واقعیت است که گام چهارم نه یک اقدام تهاجمی و ناشی از قدرت، بلکه اقدامی از سر ناچاری است؛ به این ترتیب «خودزنی» که مقاومت ایران برای توضیح این اقدام باج‌خواهانهٔ رژیم به‌کار برد، توصیفی دقیق و منطبق با واقع بوده است و به این ترتیب اکنون با امتناع اروپا در برابر اقدام باج‌خواهانهٔ نظام آخوندی، گام چهارم هم‌چون تفی سربالا به‌جانب خود رژیم بازگشته است. اگر این مسیر را ادامه دهد و به‌هشدارها در مورد گامهای نقض برجام ادامه دهد، به‌عنوان ناقض برجام شناخته شده و در انزوای مطلق، آماج یک اقدام یکپارچهٔ بین‌المللی قرار خواهد گرفت و اگر از آن عقب‌نشینی کند، مصداق هم چوب و هم پیاز خواهد شد؛ چرا که به‌رغم باقی ماندن تحریم‌های آمریکا، سپاه پاسداران نیز با از دست دادن ابزارهای قدرتش (پروژهٔ موشکی و دخالت در کشورهای منطقه) در معرض فروپاشی و اضمحلال قرار خواهد گرفت و در پی آن، موجودیت نظام نیز زیر سؤال خواهد رفت.
