خبرهای متفاوت از نحوهٔ اجرایی شدن سازوکار اروپا، موجی از دلواپسی در درون حاکمیت آخوندی ایجاد کرده است. برخلاف دعواهای باندی یک ماه قبل اکنون در دو باند نسبت به آن اظهار نگرانی می‌کنند.
ناامیدی هر دو باند از سازوکار اروپایی
روز یکشنبه ۲دی پاسدار محسن رضایی در جمع پاسداران رژیم در جلسه‌ای با عنوان «اجلاس ملی اصحاب عشق» و در پاسخ به آنها که از او در مورد وضعیت و آینده نظام در سال ۹۸ پرسیده بودند، در زمینه سازوکار ویژه اروپایی گفت: «من معتقدم که این کانال اعتباری اروپایی‌ها به خرید غذا و دارو منتج می‌شود».(سایت مجمع تشخیص مصلحت ۲دی ۹۷)
این حرف پاسدار رضایی به‌معنای این است که رژیم می‌تواند در حد محدودی نفت صادر کند و در مقابل آن غذا و دارو بخرد که پیش از این نیز رسانه‌ها و مهره‌های بسیاری از هر دو باند به آن اذعان کردند.
در زمینه رویکرد و عملکرد اروپا در زمینه سازوکار اروپایی، جواد ظریف هم با رویکردی مأیوسانه به هفته‌نامه لوپوئن فرانسه گفت: «من فکر می‌کنم که اروپایی‌ها تلاش‌هایی کرده‌اند ولی آمادگی این را ندارند که بهای آن را بپردازند. آنها می‌خواهند شنا کنند بی‌آن‌که خیس شوند».(خبرگزاری ایسنا ۱دی ۹۷)
دلواپسی در زمینه رویکرد اروپا و سازوکار ویژه اروپا در باند خامنه‌ای هم وجود دارد. در این رابطه آخوند ذوالنوری، رئیس کمیته هسته‌ای مجلس ارتجاع، با اشاره به طولانی شدن زمان اجرای سازوکار مالی اروپا، گفت: «هنوز اتفاق خاصی از سوی کشورهای اروپایی برای اجرای SPV نیفتاده است و خبر جدیدی هم در این باره وجود ندارد».
ذوالنوری سپس با حمله به دولت روحانی افزود: «بارها دولت وعده داده که ظرف چند هفته آینده سازوکار جدید مالی اروپا عملیاتی می‌شود اما وعده‌های چند هفته‌ای دولت برای اجرای SPV از چند ماه هم گذشته و ما نگران هستیم که این وعده‌ها به چند سال آینده کشیده شود!».(خبرگزاری مهر ۳۰آذر ۹۷)
آخوند دژکام، امام‌جمعه خامنه‌ای در شیراز هم در مورد این‌که سازوکار ویژه اروپا چیزی بیشتر از «نفت در برابر غذا» نیست گفت: «آنچه که الآن به‌نظر می‌رسد این است که بر فرض کانال ویژه را راه بیاندازند بیش از این‌که ما نفتمان را در مقابل غذا بخواهیم بفروشیم، نمی‌خواهند به ما اجازه بدهند و این خیانتی هست که کشورهای اروپایی مزورانه و روباه‌صفتانه به همکاری آمریکا... انجام می‌دهند».
کانال مالی سوئیس
همزمان با آشکار شدن این‌که «سازوکار اروپایی» هیچ کمکی به رژیم برای به چنگ آوردن پول نفت از طریق دورزدن تحریمها نمی‌کند اکنون رسانه‌های بین‌المللی و رسانه‌های حکومتی از امکان تأسیس یک کانال مالی سوئیس خبر می‌دهند. این هم روندی است که در صورت اجرایی شدنش سازوکار اروپایی حتی در حد مبادله نفت در برابر غذا بی‌اعتبارتر از قبل می‌شود. سایت ۲۴ساعت ۳۰آذر ۹۷ با عنوان «بی‌انگیزه کردن اروپایی‌ها از تأسیس سازوکار مالی با ایران» به‌نقل از تایمز مالی نوشت: «سوئیس به‌زودی کانال مالی راه‌اندازی می‌کند تا ایران بتواند از طریق آن دارو، مواد غذایی و کالاهای پزشکی را دریافت کند».
تایمز مالی تأکید کرد: «این اولین مکانیسمی است که احتمالاً می‌تواند موافقت واشنگتن را جلب کند. سوئیس در حال مذاکره با آمریکا درباره این کانال مالی است. آمریکا با سازوکار مالی اتحادیه اروپا برای ایران به‌شدت مخالف است و تلاش این اتحادیه را برای ایجاد آن محکوم کرده است».
به گمان بسیاری از ناظران سیاسی بی‌طرف و تحلیلگران هر دو باند حاکمیت آخوندی، راه‌اندازی کانال مالی سوئیس می‌تواند روی سازوکار ویژه اروپا تاثیر منفی بگذارد یعنی آن را تضعیف کند و یا عملی شدن آن را با تأخیر بیشتری مواجه کند.
علاوه بر مخالفت آمریکا با شکل‌گیری سازوکار اروپا یا همان SPV رسانه‌های حکومتی هم همراه با مقامات رژیم از تعلل اتحادیه اروپا ابراز نگرانی می‌کنند.
در این زمینه سایت حکومتی باشگاه خبرنگاران ۲۹آذر ۹۷ نوشت: «سیر طولانی و کش‌دار برای راه‌اندازی این سامانه مالی با انتقاداتی از سوی کارشناسان همراه شد به‌طوری که آنها مدعی هستند اتحادیه اروپا با تعللی که انجام می‌دهد، درصدد وقت‌کشی است».
اروپا با راه‌اندازی سازوکار ویژه می‌خواست در مقابل تحریم‌های آمریکا از آزادی فعالیت اقتصادی شرکتهای اروپایی با حکومت آخوندی در حد محدودی مقابله کند. در صدر اهداف اروپا در راه‌اندازی این سازوکار دریافت پول نفت صادرشده توسط رژیم و خرید کالا از کشورهای اروپایی توسط آن است.
اختلاف بر سر سازوکار اروپایی در بین کشورهای اروپا
اما در شرایط کنونی اضافه بر مخالفت آمریکا با سازوکار اروپایی در اتحادیه اروپا نیز کشورهایی وجود دارند که با آن مخالف هستند و مخالفت آنها نیز می‌تواند موقعیت آن را به خطر بیاندازند.
در زمینه شکاف در میان کشورهای اروپایی سایت باشگاه خبرنگاران ۲۹آذر ۹۷ نوشت: «اتحادیه اروپا از ۲۷کشور تشکیل شده است که همه آنها تمایلی برای تجربه مالیده شدن صابون تحریم آمریکا بر بدنه تجارت خارجی خود ندارند و می‌توان گفت، کشورهای شرق و مرکز اروپا عموماً گرایش به سیاست‌های آمریکا دارند و تلاش برای راضی کردن آنها برای همکاری با این کانال ویژه مالی کار آسانی نیست. همچنین طبق برخی دیدگاهها، بانکهای مرکزی نیز دارای محدودیت هستند و ممکن است در معرض تحریمها قرار بگیرند. در نتیجه شمشیر داموکلس هم‌چنان بالای سر شرکتها و کشورهایی است که وارد این کانال ویژه خواهند شد».
باطل شدن خوابهایی که رژیم برای سازوکار اروپایی دیده بود
پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌های هسته‌ای رژیم چشم امید به دورزدن تحریمها و به چنگ آوردن پول نفت از طریق اروپا دوخته بود.
اما اکنون در حالی که بر اثر تحریمها خریداران نفت و صادرکنندکان کالا تمایلی به دادوستد با رژیم ندارند و اکثریت قریب به‌اتفاق شرکتهای بزرگ اروپایی و آسیایی هم از ایران خارج شده‌اند، مشخص شده است که سازوکار اروپایی در بهترین حالت خود تنها می‌تواند در حد محدودی مبادله نفت با کالا را برای رژیم تضمین کند.
به‌لحاظ سیاسی نیز رژیم چشم دوخته بود که با عملی شدن سازوکار اروپایی آثار حیات در برجام را حفظ کند اما تضعیف یا عملی نشدن آن می‌تواند برجام را در معرض خطر فروپاشی کامل قرار بدهد.
دولت آخوند حسن روحانی و باند او فکر می‌کردند که نظام می‌تواند از طریق اروپا با فشارهای آمریکا به‌ویژه با تحریم‌های این کشور مقابله کند، اما اکنون جواد ظریف است که به‌صراحت اعتراف می‌کند اروپایی‌ها بی‌انگیزه‌اند و «آنها می‌خواهند شنا کنند بی‌آن‌که خیس شوند».(خبرگزاری ایسنا ۱دی ۹۷)
آنچه که در شرایط کنونی بسیارمهم و شایان توجه است، این است که در زمینه تحریمها، سازوکار ویژه، برجام و بسیاری از مسایل مربوط به روابط بین‌المللی و منطقه‌ای، رژیم در بن‌بست قرار دارد.
بن‌بستی که متأثر از بن‌بست آن در داخل کشور در مقابل بحرانها و در صدر آنها بن‌بست در مقابله با قیام مردم ایران است.
