قطعنامه شماره ۱۶۶ مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا، که با حمایت دو حزبی و امضای ۲۲۰ نماینده از هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات همراه شده، یک رویداد مهم و تاریخی است.
حمایت گسترده و فراگیر از قطعنامه
نخستین نکته مهم در این قطعنامه، دامنه گسترده حمایتی آن است. این سند توسط ۱۱ رئیس کمیته‌های مجلس نمایندگان، رؤسای حزب دموکرات در ۶ کمیته، و رؤسای ۴۵ زیرکمیته ارائه شده است. افزون بر این، ۲۱ عضو کمیته خارجی، ۳۲ عضو کمیته نیروهای مسلح، ۳۰ عضو کمیته تخصیص بودجه و ۱۴ عضو کمیته اطلاعات نیز از آن حمایت کرده‌اند. این میزان از حمایت، بیانگر اجماع سیاسی کم‌نظیر میان جناح‌های مختلف در آمریکا برای محکومیت تروریسم، سرکوب و جنگ‌افروزی فاشیسم دینی حاکم بر ایران و حمایت از خواست مردم ایران برای برقراری یک جمهوری دموکراتیک است.
تأکید بر نقض حقوق‌بشر و کشتار مخالفان
قطعنامه ۱۶۶ با استناد به گزارشهای گزارشگر ویژه سازمان ملل، به‌ویژه درباره کشتار دهه ۶۰ شمسی، تأکید می‌کند که بسیاری از قربانیان این «جنایات هولناک»، اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق ایران بوده‌اند. در این گزارش آمده که این اعدامها مصداق «بدترین و فاحش‌ترین» نقض فاحش حقوق‌بشر در دوران معاصر است. این سطح از صراحت در محکوم‌سازی جنایت‌های ساختاری در ایران، پیام روشنی به جامعه جهانی درباره ماهیت این رژیم ارسال می‌کند.
اشاره به برنامه ۱۰ ماده‌ای برای آینده ایران
یکی از عناصر کلیدی قطعنامه، اشاره به «برنامه ۱۰ ماده‌ای» ارائه‌شده توسط خانم مریم رجوی، در پارلمان اروپا است. این برنامه، نقشه‌راهی برای آینده ایران پس از سرنگونی فاشیسم دینی ارائه می‌دهد و شامل موادی مانند انتخابات آزاد، جدایی دین از دولت، نظام قضایی مستقل، حذف مجازات اعدام و یک ایران آزاد و غیراتمی است. قطعنامه ۱۶۶، با تأکید بر این برنامه، از طرحی جایگزین و مبتنی بر ارزش‌های دموکراتیک برای آینده ایران پشتیبانی می‌کند.
حمایت از پناهندگان سیاسی در اشرف۳
بخش دیگری از این قطعنامه به نگرانی از وضعیت امنیتی اعضای اپوزیسیون ایران در خارج از کشور، به‌ویژه پناهندگان سیاسی در کمپ اشرف۳ در آلبانی اختصاص دارد. بیش از ۹۰۰ تن از ساکنان این اردوگاه از زندانیان سیاسی سابق و شاهدان مستقیم جنایات رژیم هستند. کنگره آمریکا خواستار تضمین امنیت کامل این افراد از سوی دولت آلبانی و همکاری دولت آمریکا در این زمینه شده است، تا آنها بتوانند بدون تهدید، در دادگاههای بین‌المللی شهادت دهند.
مردم ایران و رد هر گونه دیکتاتوری
در بخش دیگری از این قطعنامه، به صراحت آمده است که مردم ایران در اعتراضات سراسری خود، دیکتاتوری مذهبی و سلطنتی را همزمان رد کرده‌اند. شعارهایی چون «نه شاه، نه شیخ» بازتاب‌دهنده خواستی برای گذار به یک نظام جمهوری دموکراتیک بر پایه رأی آزاد مردم است. کنگره آمریکا در این قطعنامه، این رویکرد را به‌رسمیت شناخته و آن را نشانه‌ای از بلوغ سیاسی جامعه ایرانی می‌داند.
مواضع شش‌گانه کنگره آمریکا
در مفاد پایانی، مجلس نمایندگان آمریکا مواضعی مشخص و راهبردی اتخاذ کرده که عبارتند از:
۱. محکومیت جنگ‌افروزی رژیم ایران در منطقه و شناسایی آن به‌عنوان منشأ اصلی بی‌ثباتی و تروریسم؛
۲. تأکید بر این‌که پاسخ به خواست مردم ایران برای تغییر، زمینه‌ساز صلح و امنیت در خاورمیانه و جهان است؛
۳. به‌رسمیت شناختن حق ذاتی مردم ایران برای تعیین سرنوشت خود، طبق اعلامیه جهانی حقوق بشر؛
۴. دعوت به اعمال تحریم‌ها علیه رژیم و حمایت از برنامه ۱۰ ماده‌ای شورای ملی مقاومت؛
۵. درخواست از دولت آمریکا برای حفاظت حقوقی و امنیتی از ایرانیان معترض و کانون‌های شورشی؛
۶. تضمین حقوق پناهندگان در اشرف۳ از طریق همکاری با آلبانی و حفاظت بین‌المللی.
پیام روشن قطعنامه ۱۶۶
این قطعنامه با استناد به اعلامیه جهانی حقوق‌بشر خواست مردم برای تغییر بنیادین به‌رسمیت شناخته و رو در روی سیاست مماشات این پیام را به جهانیان مخابره می‌کند که آینده ایران نه در بقای حکومت فعلی، نه در بازگشت به دیکتاتوری پیشین بلکه در اراده مردم و مقاومت ایران نهفته است.
«اعلامیه استقلال ایالات متحده تأکید می‌کند هرگاه هر شکلی از حکومت چنین اهدافی را زیر پا بگذارد حق مردم است که آن را تغییر داده یا سرنگون کنند و حکومت جدیدی را تأسیس کنند در برابر استبداد مطلق حق و وظیفه مردم است که چنین حکومتی را براندازند و نگهبانان جدیدی برای امنیت آینده خود فراهم کنند».
قطعنامه ۱۶۶ را می‌توان به‌عنوان سندی مهم در ثبت جهانی خواست مردم ایران برای عبور از دوگانه‌های استبدادی و گذار به جمهوری دموکراتیک ارزیابی کرد. این قطعنامه هم به‌لحاظ حقوقی و هم از لحاظ سیاسی، یک دستاورد مهم محسوب می‌شود که اراده خستگی‌ناپذیر اعضا و هواداران مقاومت ایران آن را امکان‌پذیر کرده است.
