اغلب روزنامههای حکومتی در روز چهارشنبه ۱۸بهمن مهمترین مطالب و عنوانهای خود را به حرفهای حسن روحانی اختصاص دادهاند. روزنامههای هر دو باند واکنش منفی به حرفهای روحانی نشان دادهاند:
آرمان: کارشناسان معتقدند هنوز مسائلی وجود دارد که رئیسجمهور باید نسبت به آنها شفاف سازی بیشتری کند
آفتاب یزد: بهرغم افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر؛ مسولان همچنان معتقدند که بحرانی در این راستا وجود ندارد- دلار ارزان در محله پاستور!
ابتکار: یک نشست خبری غیرجذاب و سرد
جهان صنعت: اداره دولت با دست کردن در جیب مردم
عصرایرانیان: بهرغم نحوه مدیریت نشست خبری آقای روحانی برای حضور کمرنگ رسانههای منتقد اما پاسخ رئیسجمهور به سؤالات همسو و همچنین محدود انتقادی نیز کلی و باالقای فضای کاملاً مطلوب اقتصادی و اجتماعی در کشور بود – ما چقدر خوبیم!
جوان: نخستین سؤال مربوط به مهمترین مسأله اقتصادی این روزهای کشور، یعنی افزایش افسارگسیخته نرخ ارز بود. جایی که روحانی بار دیگر به حرف درمانی روی آورد
وطن امروز: حسن روحانی... در شرایطی که هر روز ارزش پول ملی برابر سایر ارزها رو به کاهش میگذارد، این نوسانات را غیرتجاری و غیراقتصادی میداند.
کیهان: اظهارات آقای روحانی درباره تورم حدود 8درصدی در حالی است که ایشان قبلاً گفته بود ملاک تورم جیب مردم است نه آمارهای اقتصادی و بعید به نظر میرسد جیب مردم با ادعای تورم 8درصدی چندان سازگار باشد!
در روزنامههای هر دو باند حاکم به تناقضات ماهوی حرفهای روحانی اشاره شده است. روزنامه باند روحانی به تناقضگوییها و سازشکاریهای روحانی در عرصه اقتصاد با باند خامنهای اشاره کرده و روزنامه باند خامنهای تلویحا به سازش غیرمستقیم نظام با غرب اذعان کرده است:
شرق: زیبا بسیاری از مخاطبان رئیسجمهور با معضلات فراوانی روبهرو هستند؛ بیکاری، آلودگی هوا، ترافیک، بالارفتن قیمت دلار، آلودگی محیطزیست، گردو غبار در خوزستان تا برسیم به افزایش خط فقر، کاهش قدرت خرید طبقه متوسط و فرودستان تا برسیم به خواستهها و انتظارات سیاسی و اجتماعی؛ از سیاست خارجی ایران تا دشواری رابطه با ایالات متحده، تنش با همسایگان و سایر معضلات. همانطورکه گفته شد مخاطب منتظر است ببیند دکتر روحانی چه دستورالعمل، راهحل، تدبیر و «چه باید کرد»ی برای مشکلات و نابسامانیها فراهم کرده است. آقای روحانی بهجز مطالب زیبا و شیوا و یکسری کلیگویی و وعده و وعید و تلاش برای دادن امید به آینده، عملاً حرف دیگری به مخاطب تحویل نمیدهد... ای کاش رئیسجمهور به مردم حقایق تلخ و گوشهیی از واقعیتهای اقتصادی را میگفت. اینکه فروش بنزین با نرخ هزار تومان و پرداخت به بیش از ٧٥میلیون نفر یارانه نقدی در ماه، چه بلایی بر سر اقتصاد کشور آورده و همچنان خواهد آورد؛ اما بهجای بازگوکردن واقعیتهای روشن اقتصادی، دکتر روحانی به خبرنگاران گفت: «١٠ماه گذشته هم نشان داده که امسال شرایط بهتری پیشِرو داریم». یا درباره سیاست خارجی و با توجه به چالشهایی که پیشِروی ایران قرار دارد ازجمله خروج ایالات متحده از برجام در اردیبهشت سال آینده، رئیسجمهور در نهایت خونسردی و امیدواری گفت: «روابط ما با اروپا خیلی بهتر از گذشته است». درباره برجام هم تکرار کرد آمریکا نمیتواند از این پیمان خارج شود و اروپا از تصمیم ایالات متحده حمایت نمیکند. بعید به نظر میرسد دکتر روحانی نداند حجم مبادلات تجاری اروپا با آمریکا در سال بیش از هزار میلیارد دلار است، در حالیکه حجم معاملات با ایران فقط حدود ٢٠میلیارد دلار است. نمیدانم چرا دکتر روحانی تصور میکند و به خبرنگاران تأکید میکند اتحادیه اروپا رابطه تجاری هزار میلیاردی با آمریکا را فدای رابطه تجاری با ایران میکند. البته انصاف باید داشت و شرایط دشوار دکتر روحانی را درک کرد. اگر او میخواست بسیاری از واقعیتها را برای مردم بازگو کند، یقینا با واکنش تند برخی بخشهای دیگر در کشور روبهرو میشد و شاید رئیسجمهور همچنان ترجیح میدهد در شرایط فعلی تنشی ایجاد نشود. با وجود این محدودیت این تنها راه بیان مسائل نیست، حتماً میتوان از طرق مختلف، مسائل را با مردم در میان گذاشت و تا این حد باورنکردنی، در افکار عمومی ظاهر نشد.
سیاست روز: سرمقاله: یک خط نه کمتر نه بیشتر
نشست خبری حسن روحانی رئیسجمهوری اسلامی ایران در حالی برگزار شد که وی درباره برجام بر این جمله تأکید داشته که برجام یک توافق بینالمللی است و نه یک خط به آن اضافه و نه یک خط از آن کم نخواهد شد.
اینکه خطوط برجام تغییر نکند امری حاشیهای است و اجرا شدن برجام است که باید مورد توجه باشد. آمریکا و اروپا هر چند در ظاهر بر برجام کاغذی پایبند بوده و حتی ترامپ امضای خود را پای ۱۲۰روز تعلیق تحریمهای ادعایی تکرار کرد، اما در عمل اجرایی در برجام صورت نگرفته و جهانیان بر نقض روح و بتن برجام اذعان دارند. بر این اساس واکنش به مسأله برجام نباید بر اساس یک خط کمتر شدن یا بیشتر شدن تدوین شود بلکه باید بر اساس اجرایی شدن یا نشدن آن باشد.
نکته دیگری که در رفتار کشورهای غربی در مورد برجام مشاهده میشود آن است که آنها بهدنبال تغییر در خطوط برجام نیستند بلکه برآنند تا برجامهای جدیدی را به ایران تحمیل کنند. سخنانی که درباره توان موشکی ایران و نیز نقش منطقهیی آن مطرح میشود نشانگر طراحی آنان برای برجامهای جدید است.
نکته مهم آن است که غرب میداند که ایران حاضر به مذاکره درباره برجامهای جدید نیست و لذا بهدنبال ابزارهای حاشیهای برای گرفتارسازی در برجامهای جدید هستند شواهد نشان میدهد که کنوانسیونهای بینالمللی نظیر FATF، کنوانسیون مقابله با جرایم سازمانیافته فراملی یا همان پالرمو، کنوانسیون مبارزه با پولشویی، سند ۲۰۳۰، سند ۲۰۲۰آب و هوا، هر چند که در ظاهر ایران را به عرصه جهانی وارد میسازد اما در عمل ایران را گرفتار قوانینی میکند که با قوانین و اصول داخلی ایران هیچ تناسبی ندارد و فقط ایران را تحت فشار قوانین ساخته غرب قرار خواهد داد.
متأسفانه رئیسجمهور در نشست خبری در حالی بر عدم افزایش و یا کاهش خطوط برجام تأکید کرد که اشارهیی به چرایی پیوستن به این کنوانسیونها نکرده و نگفت که چگونه با ماهیت ضدایرانی این کنوانسیونها یا همان عدم پذیرش برجامهای جدید و تحمیلی مقابله خواهد کرد.
در روزنامههای حکومتی عنوانها و مطالب متعددی دیده میشود که واکنش باندهای حکومتی در وحشت از قیام ایران است:
آرمان: ائمه جمعه تریبون ها را مدنی کنند
ابرار: بررسی پرونده سعید طوسی و بازدید از زندان اوین در فراکسیون امید
بهار: احمد توکلی: فساد حکومت را ساقط میکند
رسالت: احمد توکلی: بهخاطر اینکه سکوت ما در ناهنجاریها طول کشیده، مردم مایوس اند.
فساد سیستماتیک شده است. فساد حکومت را ساقط میکند و اگر مبارزه با فساد نشود قطعاً فساد جمهوری اسلامی را ساقط میکند. در این صورت ایران تجزیه و تشیع را ریشه کن میکنند. بهعنوان مثال حمله به مساجد پیام دارد.
در روزنامههای باند روحانی با یادآوری شرایطی جهانی و مشابهت تاریخی با زمان شاه توصیه به تمکین در مقابل خواستههای منطقهیی و جهانی شدهاند:
شرق: نهاد روحانیت و جامعه روشنفکران مانند نهضت آزادی و جبهه ملی در سطوح و ابعاد مختلف شاه را دعوت به اصلاح و رفرم میکردند. مهندس مهدی بازرگان در آن بزنگاهها در دادگاه رژیم به ایراد این جمله پرداخت که «ما آخرین کسانی هستیم که از راه قانون اساسی به مبارزه سیاسی برخاستهایم». مفهوم و منطوق و دلالت این گزاره تاریخی و استراتژیک چیزی جز این معنای روشن نبود که در صورت عدم اعمال رفرم در جامعه، قهرا کشور به ورطه تعارضات و مبارزات مسلحانه خواهد لغزید،(شاه) وقت مناسب برای تجدیدنظر را از دست داد و لجوجانه به منطق اصلاحات تن در نداد و در فرجام به حکم جبر تاریخ و اراده خروشان مردم، از پای درآمد... هر چند محمدرضا پهلوی در واپسین لحظات عمر حکومت ناچار به پذیرش فضای باز سیاسی شد، اما چنین تواضع نابهنگامی مانند نوشدارویی پس از مرگ سهراب بود. هر سال در ایام بزرگداشت انقلاب، امکان و فرصتی فراهم میشود برای بازاندیشی در شعارها. اینکه با تبیین اهداف انقلاب، معضلات و موانع عارض شده، در تحقق این مقاصد و معالی چقدر موفق بودهایم؟ جهان امروز در عرصه دیپلماسی، البته ملزومات و قواعد بازی خاص خود را دارد. باید با درنظرگرفتن این قواعد و دیسیپلین حاکم بر تعاملات به بازاندیشی پرداخت. نمیتوان استقلال و هویت ملی و دینی خود را فرونهاد، اما و هزار اما باید منطق سیاستورزیهای جهان جدید را نیز لحاظ کرد و گوشه چشمی به مصالح و مقتضیات جهانی داشت.
در این مقطع از روزگار باید روشمندانه به سیاست داخلی و روابط بینالملل نگریست.
آرمان: اما بهترین حالت آن است که ایران بهصورت متعارف و به دور از درگیری و مسائل قومی و فرقهیی حاکم بر منطقه، درعرصه سیاسی واردگفتگو شود
امروزه که بیشتر صحبتها حالت دیپلوماتیک به خود گرفتهاند، بهتر است به سمت جلب اعتماد بیشتر جامعه جهانی و جذب سرمایههای خارجی پیش برویم. باید طوری رفتار نمود که کشورهای جهان، همچنان ایران را دارای منطق تعامل با دنیا بدانند
در روزنامههای باند روحانی ضرورت عقبنشینی از قوانین آخوند ساختهٴ حجاب اجباری توجیه و توصیه میشود
اعتماد: عوامل الگوی جدید پوشش
مطالعه و پیمایش ملی ایران در سال ١٣٥٣که از سوی زندهیاد دکتر اسدی و همکارانشان انجام شد، نشان میدهد که ٧٥درصد پاسخگویان، زنان با حجاب را ترجیح میدادند و فقط ٧درصد زنان بیحجاب و ١٢درصد نیز فرقی نمیکند را پاسخ دادهاند. البته این تفاوت در شهر و روستا به نسبت زیاد است؛ در حالی که در شهر ٦١درصد زنان باحجاب را ترجیح میدادند در روستا این رقم به ٨٧درصد میرسید. ولی مهمترین تاثیر را عامل سواد داشته است.
ملاحظه میشود که با افرایش تحصیلات گرایش به ترجیح زنان باحجاب کمتر میشده است و این روند خیلی معنادار و تفاوتها زیاد است. پس از انقلاب که حجاب اجباری شد، سازوکار این متغیر، تاثیر خود را نشان داد. به این معنا که روند رو به گسترش آموزش عالی شدت گرفت، در نتیجه چندان غیرمنتظره نیست که گرایش به ترجیح زنان باحجاب کمتر شود. همچنان که گرایش خروج مفهوم حجاب از نظام ترجیحات افراد بیشتر شده است،
گزارشی که اخیراً از سوی مرکز بررسیهای استراتژیک ریاستجمهوری منتشر شده و مربوط به سه سال و نیم پیش است، توضیح میدهد که در دهه گذشته تمایل مردم به الگوهای رسمی از حجاب کاسته شده است.
اگر چه تغییرات در پوشش زنان محصول مجموعهیی از عوامل است، ولی در اینجا میکوشم که یک عامل سیاسی مرتبط با موضوع را در کنار چند عامل دیگر بیان کنم، هر چند تاثیر عوامل دیگر را نیز نفی نمیکنم.
به عبارت دیگر روند توسعه آموزش عالی و عاملیت بیشتر زنان و مردان موجب میشود که از چارچوبهای رفتارهای سنتی موجود فراتر روند و ارزشهای دیگری را که عموماً مبتنی بر ارزشهای مدرنیته است، بپذیرند. این روند اجتنابناپذیر است و چنان نیست که گمان کنیم با آموزش مفهوم حجاب یا تغییر گزارههای آموزشی میتوان این مسأله را حل کرد. این ارزشها صرفاً محصول آگاهی نیست که با تغییر آگاهی بتوان آن را حل کرد.
عامل دوم، تحول در وسایل ارتباطجمعی و نقش آنها در اجتماعی کردن افراد است. با آمدن ماهواره و فضای مجازی و شبکههای اجتماعی و دافعههای صدا و سیما، مردم رو به سوی این شبکهها آوردند و در این شبکهها نیز بهطور معمول تصویری از زنان و موقعیتهای آنان نشان داده میشود که مطلوب ارزشهای رسمی نیست. این عامل تحت تاثیر دافعههای صدا و سیما است
عامل بعدی که مهم است مربوط به دولت احمدینژاد بهویژه از سال ١٣٨٨به بعد میشود. الگوی کلی صدا و سیما و سیاست رسمی در مقاطع خاص سیاسی، تندادن و حتی بهرسمیت شناختن پوششی از زنان است که بهلحاظ معیارهای رسمی و در شرایط عادی مورد تأکید و حمایت نیست ولی مصلحت سیاسی اقتضا میکند که در هنگام انتخابات به آنان میدان داده شود. پس از سال ١٣٨٨و با اتفاقاتی که در آن مقطع رخ داد و گسست بزرگی را میان بخشهایی از جامعه و ساخت سیاسی ایجاد کرد جذب نظر زنان با این پوشش به سیاست عملی جناح غالب و دستگاههای رسمی آن تبدیل شد و این تغییر رفتار مصلحتی آنان دیگر منحصر به مقطع انتخابات نبود، لذا خیلی طولانی شد و در نتیجه بهعنوان یک قاعده در آمد.
عامل نسل جدید متولدین دهه ١٣٨٠نیز مهم است که از نوزادی و نوجوانی خارج از چارچوبهای رسمی در حال اجتماعی شدن هستند. ولی در مجموع این روندی است که دیر یا زود جامعه با آن مواجه میشد که شد، بهترین اقدام آن است که بر اساس عقلانیت و خرد جمعی با آن مواجه شد.
در روزنامههای باند روحانی برخلاف ادعای دولت که در بودجه به نیازمندان توجه بیشتری شده است خبر از حذف بودجه زنان سرپرست خانوار دادهاند:
ایران: اکنون طبق آمارهای منتشر شده، بیش از دو میلیون نفر زن سرپرست خانوار داریم که البته بهعلت فقدان بانک اطلاعات جامع آمار دقیقی از تعداد آنها وجود ندارد و چه بسا که جمعیت بیشتری باشند.
در برنامه بودجه ٩٧به جای تقویت حوزه حمایت از زنان سرپرست خانوار با کاهش بودجه مواجهیم. در برنامه پیشنهادی کاهش اعتبارات دو موضوع مهم در این حوزه یعنی حمایت از زنان سرپرست خانوار با رشد منفی ٢٥درصد و بیمه اجتماعی زنان خانهدار با رشد منفی ٣٩درصد لحاظ شده است که نه تنها با متن برنامه ششم توسعه منطبق نیست بلکه برخلاف رویکرد قوانین موجود است. عدم تقویت ساز و کار حمایتی از زنان سرپرست خانوار و بودجهریزی مناسب موجب میشود تا فقر زنانه شود و این قشر نیازمند از افزایش تورم جا مانده و روز به روز ضعیفتر شود و این میتواند مقدمهای برای بروز آسیبهای اجتماعی با محور زنان باشد؛ این نکته هشدار نگران کنندهای است که با افزایش آمار زنان سرپرست خانوار باید دقیقتر بدان نگریست.
ادعای عدالت و آزادی در نظام آخوندی برای رسانههای باندهای حاکم هم دستمایه طنز و مضحکه شده است. به دو نمونه از روزنامههای دو باند توجه کنید:
جهان صنعت: قاسم روانبخش عضو محترم جبهه پایداری معتقد است در کشور ما آزادی کامل وجود دارد
درست میفرمایند. در این مملکت شما میتوانی صبح بلند شوی رئیسجمهور را با یک نطق و یک مصاحبه جنجالی بترکانی! میتوانی به رئیس مجلس در شهر خودش و در حرم حضرت معصومه(س) با مهر و کفش حمله کنی! وزیر امور خارجهات از سفر امضای برجام برمیگردد میتوانی با کفش به ماشینش حمله کنی! از دیوار سفارت و کنسولگری میروی بالا، کسی کاری به کارت ندارد. آزادی اختلاس هم که یکی از اصول مسلم و حقوق شهروندی است
سیاست روز: بنشینند تا صبح گوسفند بشمارند
یک مقام آگاه: کسی که در خراسان دستش را قطع کردند دویست گوسفند دزدیده بود که در جراید نوشتهاند فقط سه رأس گوسفند دزدیده است.
با توجه به این اظهارنظر و در نظر گرفتن این نکته که قیمت هر رأس گوسفند حداقل سیصد هزارتومان است با سه هزار میلیارد تومان چند گوسفند میشود خرید؟
الف) صد هزار رأس گوسفند
ب) یک میلیون رأس گوسفند
ج) ده میلیون رأس گوسفند
د) خیلی گوسفند