سال تحصیلی جدید در حالی آغاز شده است که فشار گرانی و تورم افسارگسیخته بر اقتصاد خانواده‌ها باعث ترک‌تحصیل نزدیک به یک میلیون دانش‌آموز شده است. بسیاری از خانواده‌ها تلاش کردند، به هر صورت حداقل‌های لازم برای ادامه تحصیل فرزندانشان را تهیه کنند؛ اما بنا به آمار منتشره در رسانه‌های حکومتی تهیه لوازم التحریر یک دانش‌آموز نصف دستمزد ماهانه یک کارگر است. به این صورت بسیاری از کودکان ایران به‌دلیل فقر بایستی مدرسه را ترک و راهی بازهای کار شوند.
روزنامه آرمان امروز، به‌نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس نوشته است:
«یک عدد بیش از هر آماری روح را می‌خراشد؛ این‌که در این گزارش می‌خوانیم حدود یک میلیون نفر در مقاطع مختلف به دلایل متفاوت از تحصیل جا مانده‌اند: «تعداد کل افراد بازمانده از تحصیل در ســال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ برابر ۸۶۲.۷۷۷ نفر است که در سال تحصیلی۱۴۰۱-۱۴۰۰ با ۲۶ درصد رشـد به ۹۱۱ هزار و ۲۷۲ نفر افزایش یافته است» (۵مهر ۱۴۰۲).
بیشترین ترک تحصیل از دهک‌های یک تا ۵
بیشترین ترک‌تحصیل مربوط به دانش‌آموزان دهک‌های پایین جامعه می‌باشد. کودکانی که می‌بینند تلاش‌های شبانه‌روزی پدران‌شان به جایی نمی‌رسد مجبور به ترک‌تحصیل و وارد شدن به بازارهای کار می‌شوند. این کودکان به‌دلیل نرسیدن به سن قانونی مجبور به کار در کارگاههای غیرقانونی و بدون بیمه و سنوات هستند. به این صورت چه بسیار استعدادهایی که به‌دلیل فقر ناشکفته پرپر می‌شوند.
به گفته مرکز پژوهش‌های مجلس رژیم در بازه زمانی بین سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۹ بیش از ۴ میلیون دانش‌آموز مجبور به ترک‌تحصیل شده‌اند. از این تعداد کمتر از ۴.۵ درصد به کلاس‌های درس بازگشته‌اند.
آمار دهک‌ها و استانهایی که بیشترین ترک‌تحصیل را داشته‌اند، فاجعه‌آمیز است:
«آن‌طور که قابل پیش‌بینی است، ۷۰درصد تارکان تحصیل مربوط به دهک‌های درآمدی پایین یک تا ۵ هستند. بررسیها نشان می‌دهد که ۵استان سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، خوزسـتان و آذربایجان غربی دارای بیشترین فراوانی مطلق بازماندگان از تحصیل‌اند. هم‌چنین اسـتانهای سیسـتان و بلوچسـتان، خراسـان رضوی، خوزستان، آذربایجان غربی و کرمان نیز به ترتیب دارای بیشــترین آمار تارکان از تحصیل در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بوده‌اند» (آرمان امروز ۵مهر ۱۴۰۲).
فشار گرانی و تورم افسارگسیخته بر خانواده‌ها
شروع به تحصیل آغاز مشکلاتی است که پایانی بر آن متصور نیست. هزینه‌های سرسام‌آور لوازم‌التحریر، سرویس مدارس، شهریه‌های نجومی و... هر کدام برای پایان دادن به سرنوشت تحصیلی یک دانش‌آموز کافی است. بسیاری از خانواده‌ها توان پرداخت این هزینه‌ها را ندارند. یک نماینده مجلس ارتجاع با بیان گوشه‌یی از وضعیت وخیم خانواده‌ها زیر فشار گرانی و تورم افسار گسیخته می‌گوید:
«در آغاز سال تحصیلی هستیم و مدارس شروع شده است در حالی که دهک‌های پایین جامعه و اقشار ضعیف با مشکل مواجه هستند. حتی مدارس دولتی نیز پول دریافت می‌کنند.
آیا وزیر آموزش و پرورش در این حوزه اقدامی انجام داده است؟ امروز طبقات پایین در تهیه لوازم التحریر، کیف و لباس مدرسه با مشکل جدی مواجه هستند» (خبرگزاری رکنا ۵مهر ۱۴۰۲)
گرانی لوزام‌التحریر
تهیه لوازم التحریر با توجه به گرانی آن از مهمترین مشکلاتی است که والدین با آن روبه‌رو هستند. قیمت لوازم‌التحریر به نسبت سال گذشته حداقل ۳۰ درصد افزایش یافته است. با توجه به گرانی و تورم افسارگسیخته در گروه خوراکی‌ها بسیاری از خانوارها برای تأمین سایر هزینه‌ها بایستی از خورد و خوراک خود کم کنند. به همین دلیل بسیاری از خانواده‌ها هزینه کمتری صرف خرید لوازم‌التحریر می‌کنند.
«رصد بازار حاکی از آن است که فروش تعدادی لوازم التحریر تقریباً ۳۰ درصد کاهش یافته است که به‌دلیل گرانی و تورمی که وجود دارد، کالاها گران و مصرف را کاهش داده است... . رصد بازار نشان می‌دهد که جنس گران شده است و تورم وجود دارد و خانواده‌ها با ملاحظاتی که دارند کم خرید می‌کنند و تنوع خرید را پایین می‌آورند که در طول سال بتوانند دوباره خرید کنند» (خبرگزاری رکنا ۲۹ شهریور ۱۴۰۲).
کسادی بازار لوازم التحریر با شروع سال تحصیلی جدید تنها با سال تحصیلی ۱۳۹۹ و شیوع کرونا قابل مقایسه است.
نارضایتی فرهنگیان از وضعیت اقتصادی
از سوی دیگر کمبود معلم و نیروی متخصص در زمینه آموزش کودکان، کاهش بودجه وزارتخانه، نارضایتی معلمان از اجرا نشدن طرح رتبه‌بندی از مهمترین مشکلات در وزارت آموزش و پرورش است. بی‌نتیجه بودن رتبه بندی و پای‌بند نبودن سران رژیم به وعده‌های داده شده به معلمان، باعث افزایش نارضایتی در بین آنها شده است سران حکومت به جای اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان، با اقدامات سرکوبگرانه مانند دستگیری و اخراج معلمان معترض به آنها پاسخ می‌دهند.
یک کارشناس تعلیم و تربیت با اشاره به نارضایتی معلمان می‌گوید:
«طبق گفته‌ها ۷۵ تا ۸۰ درصد از معلمان از رتبه‌های خود ناراضی‌اند. در قدم بعدی وزیر آموزش و پرورش قول داده بود که تا آغاز مهر رتبه‌ها درست می‌شوند و حتی برخی از معلمان یک رتبه بالا می‌روند. حالا در سومین روز مهر نه تنها معوقات داده نشده، بلکه رتبه‌های معلمان به‌صورت رسمی اعلام نشده. از سوی دیگر در بهترین حالت ۲.۵ تا ۴ میلیون تومان به حقوق معلمان اضافه شده است» (نبض بازار۵ مهر ۱۴۰۲).
شکست تلاش‌های سران رژیم برای کنترل آموزش و پروش
در ۴۰ سال گذشته سران رژیم بیشترین فشار و سرکوب را به دانش‌آموزان وارد کردند تا بتوانند آنها را به کنترل خود درآورند. تغییر متون درسی، وارد کردن مزدوران و ایادی بسیجی به مدارس تحت عنوان معلم امور تربیتی و. . دادن امکانات بالا به دانش‌آموزان و معلمان بسیجی برای تشویق سایرین به جاسوسی و... از جمله اقداماتی است که سران رژیم برای مهار اعتراضات دانش‌آموزان و فرهنگیان معترض انجام داده‌اند. اما شرکت گسترده دانش‌آموزان در اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ نشان داد، این تلاش‌ها نقش برآب بوده است. آمار بالای شهدا و مجروحان دانش‌آموز نشان‌دهنده عزم جزم آنها برای تغییر این رژیم است. فرهنگیان آزاده همگام با دانش‌آموزان خود در این اعتراضات شرکت کرده و از آنها در مقابل ایادی حکومت پشتیبانی کردند. این اقدام باعث خشم سران رژیم و برکناری بیش از ۲۰ هزار مدیری شد که از معرفی دانش‌آموزان معترض خودداری کرده بودند.
بن‌بست استراتژیکی رژیم را می‌توان با نگاهی به وضعیت دانش‌آموزان و معلمان معترض به‌وضوح دید. این بن‌بست به ضعف ماهوی رژیم و سرنگونی آن کمک شایانی می‌کند.
