در زمان ناصرالدین شاه قاجار، هنوز در ایران کسی اتومبیل ندیده بود تا اینکه حدود دو دهه بعد، مظفرالدین شاه نخستین اتومبیل را از فرانسه به ایران آورد. این خودرو یک رنو مدل ۱۹۰۰ بود که به قیمت ۴ هزار تومان خریداری شده بود، اما سوخت آن نفت بود. در آن زمان، هنوز بنزین بهعنوان سوخت خودروها رایج نشده بود. پس از ورود این خودرو، اتومبیلهای خارجی به تدریج وارد ایران شدند، تا جایی که امروز، مشکل پارک خودرو به یکی از مسائل روزمره تبدیل شده است.
در سال ۱۳۰۶ خورشیدی، نخستین پمپبنزین در آبادان احداث شد. با سرعت ورود اتومبیلهای خارجی به ایران، نیاز به بنزین افزایش یافت. اما در سایر نقاط کشور، بنزین همچنان بهصورت بطریهای شیشهای یا در پیتهای حلبی و به قیمت لیتری ۱.۵ ریال در خواربارفروشیها فروخته میشد.
کسی حتی تصور نمیکرد که روزی در دوران سلطنت فقیه، قیمت بنزین به حدی برسد که مردم ستمدیده ایران در اعتراض به افزایش کمرشکن آن، دست به اعتراض بزنند و بهای سنگینی برای این اعتراضات بپردازند. قیام آبان ۱۳۹۸ با حداقل ۱۵۰۰شهید بهعنوان یکی از وقایع ماندگار در تاریخ ایران و همچنین تاریخ قیمت بنزین، نقشی کلیدی در بحرانهای اجتماعی و معیشتی مردم بهجا گذاشت.
سال آینده بنزین گران میشود؟
پس از سقوط رئیسی و افزایش نارضایتی عمومی، خامنهای برای حفظ اقتدار خود و جلوگیری از سرنگونی، فیل اصلاحطلبان قلابی را در شطرنج حکمرانیاش به میدان آورد. پزشکیان، که یهویی به ریاست قوه مجریه منصوب شد، شروع به وعدهدادن ها از جمله جلوگیری از افزایش قیمت بنزین کرد، اما در اولین بودجه دولتش، زمینهسازیهای ناشیانهای برای این اقدام بحرانساز نمود: «پس از روی کار آمدن دولت چهاردهم گمانهزنیهایی مبنی بر افزایش قیمت بنزین مطرح شد که از سوی دولت مردان مرتباً تکذیب شد ولی صحبتهای پزشکیان در ارائه لایحه بودجه اتمامحجت این موضوع بود. او بارها گفته بود هر حرکتی که میخواهیم برای اصلاح قیمت بنزین و رفع هر کدام از ناترازیها انجام دهیم، در ابتدا باید مردم را توجیه و آماده کنیم؛ اینکه بدون مشارکت مردم و نظر مردم یکشبه تصمیم بگیرم و آن فاجعه بهوجود بیاید نه علمی و نه قابلقبول است» (مهر۲آبان۱۴۰۳).
اکنون که دولت با خزانه خالی و بحرانهای اقتصادی روبهرو شده، هزینههای سنگین واردات بنزین را مطرح میکند، این در حالی است که ایران کشوری با ذخایر عظیم نفت و گاز است و بسیاری از کشورها برای تأمین فرآوردههای نفتی به آن مراجعه میکنند. تا چندی پیش، دولت ادعا میکرد که با بهرهبرداری از پالایشگاه خلیجفارس، کشور در مرحله صادرات بنزین قرار گرفته است، چرا که تولیدش بیش از نیاز داخلی است.
پزشکیان هنگام ارائه لایحه بودجه گفت: «میزان مصرف بنزین در سال جاری حدود ۴۰ درصد بیشتر از سال ۱۳۹۸ است. هزینه تمامشده بنزین بدون در نظر گرفتن قیمت نفت، حدود ۸ هزار تومان است. در سال جاری حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان هزینه واردات بنزین بوده و در سال آینده این رقم به ۱۳۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید. هر لیتر بنزین وارداتی بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان هزینه دارد».
با وجود این، وی اشاره دقیقی به زمان و میزان افزایش قیمت بنزین نکرد و صرفاً بر مدیریت تقاضا تمرکز کرد مسیری که زمینه برای ضربه به معیشت مردم تهیدست را تدارک میبیند. «پزشکیان درباره افزایش قیمت بنزین نیز گفت که افزایش قیمت بنزین در برنامه هفتم توسعه پیشبینی نشده است و دولت نیز نمیتواند خارج از قانون اقدام به افزایش قیمت بنزین کند. اما درباره احتمال افزایش قیمت بنزین با تصمیم سران سهقوه، نیز اظهار کرد که این اختیاراتی است که مقام معظم رهبری به سران سهقوه داده و ممکن است که به این افزایش قیمت اقدام کنند» (جهان اقتصاد۲آبان۱۴۰۳).
مسئولیت افزایش قیمت بنزین را کسی نمیپذیرد
وحشت از واکنشهای مردمی بهقدری عمیق است که باندهای مختلف رژیم از پذیرش مسئولیت افزایش قیمت بنزین سر باز میزنند. آنهم در شرایطی که فاشیسم مذهبی در حال جنگافروزی در منطقه است و هر لحظه خامنهای به سقف بالای سرش نگاه میکند، اقدام برای افزایش قیمت بنزین نگرانیهای مستاصل کنندهای برای مافیای حاکم بر ایران دارد: «موضوع افزایش قیمت حاملهای انرژی بهخصوص بنزین که تأثیر مستقیم بر زندگی مردم دارد در دولت چهاردهم بارها توسط وزیر نفت تکذیب شد و آنگونه که محسن پاکنژاد در حاشیه هیأت دولت اعلام کرد: فعلا، برنامهیی برای افزایش قیمت بنزین نداریم» (همان)
در حالی که صحبتهای پزشکیان بوی افزایش قیمت بنزین میدهد، رئیس سازمان برنامه و بودجه تأکید کرد «قیمت بنزین در سال ۱۴۰۴ گران نخواهد شد. دولت مکلف شده است سازوکارهایی را برای کنترل این قضیه فراهم کند. این بهمعنای افزایش قیمت بنزین نیست، اما دولت باید بتواند در قالب بودجه، از طریق صرفهجویی در مصرف بنزین یا تحت کنترل گذاشتن افرادی که مصرف بالا دارند، مصرف بیش از حد را مهار کند» (اقتصادآنلاین۱آبان۱۴۰۳).
همچنین رئیس کمیسیون انرژی مجلس گفت: «مجلس و دولت در حال حاضر هیچ برنامهیی برای تغییر در سهمیه و قیمت بنزین ندارند» (خبرآنلاین۲۶ مهر۱۴۰۳).
ماه آبان و تکرار نگرانی از گرانی بنزین و دلار
در ورشکستگی و ترس از قیام مردم از جانب دولت منصوب خامنهای همین بس که طلب گندمکاران را از صندوق توسعه ملی پرداخت میکنند، اما برای جنگافروزی و سرکوب، بودجه دستگاه نظامی- انتظامی و بسیج فاشیسم دینی ۴ برابر گردیده است [غیر از بودجههای مخفی و پنهان میلیاردی]. «پزشکیان در روزهای اخیر اعلام کرده است که کشور در شرایط جنگی قرار دارد و تقویت بنیه دفاعی از اولویتهای لایحه بودجه سال آینده است. جزئیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ نشان میدهد سهم نیروهای مسلح از درآمدهای "صادرات نفت و گاز بودجه عمومی دولت" ۵۱ درصد خواهد بود که نسبت به سال جاری (۱۳۴ هزار میلیارد تومان) بیش از چهار برابر شده است» (یورونیوز۱آبان۱۴۰۳).
با نزدیک شدن به سالروز سرکوب خونین اعتراضهای آبان ۱۳۹۸، ترس و وحشت فاشیسم دینی از زبان پزشکیان و لایحه بودجه پوشالی نمایان شده است. جوانان آگاه و شجاع ایران آمادهاند تا بند از بند نظام ولایت فقیه بگسلند.