مدتهاست عباراتی دربارهٔ برجام مانند «روند آخر»، «آخرین مراحل» و «یک گام تا توافق» مطرح میشود؛ اما هنوز خبری از توافق نیست و اکنون هم دو هفته هست که سالن مذاکرات هتل کوبورگ خالیست و مذاکرات متوقف شده است.
آنطور که طرفهای سیاسی میگویند، این بار مانع، باقی ماندن یا حذف سپاه پاسداران از لیست تروریستی وزارتخارجهٔ آمریکاست.
این چالش از روز گذشته با انتشار مصاحبهٔ وزیر خارجهٔ رژیم وارد مرحله جدیدی شد. امیر عبداللهیان گفت: «مقامات ارشد سپاه همواره بهما یادآوری میکنند که در راستای منافع نظام، موضوع سپاه را در اولویت خود قرار ندهید»؛ بیدرنگ پاسدار شریعتمداری، گردانندهٔ کیهان خامنهای بهصحنه آمد و به وزیر خارجهٔ رژیم تشر زد که: «تسلیم را به فرماندهان سپاه نسبت داده و ایثار نامیدید. فرماندهی سپاه باید سخنان امیر عبداللهیان را اصلاح کند»؛ کمال خرازی، مشاور خامنهای هم گفت: «قطعا سپاه پاسداران باید از لیست تروریستی آمریکا حذف شود». خضریان، عضو مجلس ارتجاع نیز «سخنان امیر عبداللهیان در مورد سپاه پاسداران» را «بر خلاف منافع نظام» نامید و گفت این حرفها «تکمیل کنندهٔ طراحی دشمن برای ایجاد شکاف» در نظام است؛ سخنی که تأیید کننده وجود شکاف و بحران بر سر برجام در پشتپرده است.
روز ۷فروردین وزیر خارجهٔ رژیم به این تهاجمات پاسخ داد و نهتنها از حرفهای روز گذشتهٔ خود عقبنشینی نکرد، بلکه آن را مواضعی که «بهدقت... توضیح داده شده» نامید و تأکید کرد «از این واضحتر نمیشد» توضیح داد که «آنچه گفته شد رویکرد فرماندهان عالی (سپاه) است». البته امیر عبداللهیان این نکتهٔ بدیهی را ناگفته گذاشت که این حرفها بدون تأیید خامنهای نمیتوانست بیان شود.
او در همین مصاحبه تأکید کرد که «مصالحه» با آمریکا «بر سر خطوط قرمز نظام نیست»، اما روشن نکرد که این «خطوط قرمز» چیست و آیا موضوع سپاه هم مشمول آن میشود یا نه؟
این ابهام وقتی جدیتر شد که در تهران، وزیر خارجهٔ رژیم در دیدار با انریکه مورا، هماهنگکننده مذاکرات وین گفت: «فقدان تصمیم سیاسی آمریکا برای رفع تحریمهایی که بهانتفاع اقتصادی» نظام «گره خورده، مانع کنونی رسیدن بهنتایج نهایی» مذاکرات است؛ اما هیچ حرفی از موضوع سپاه بهمیان نیاورد.
در چنین وضعیتی، آنچه از پس پرده بیرون آمده و روشن است، بحران و جنگ درونی در رژیم بهاصطلاح یکدست شده و در درون باند خود خامنهای است. بحرانی که در زمینهٔ برجام، نزدیکترین نفرات بهخامنهای را در دو مسیر متفاوت، رودرروی هم قرار داده است. یکطرف پاسدار شریعتمداری، کمال خرازی و عناصری مانند آنها هستند که گفته میشود مجتبی خامنهای پشت آنهاست که اهرم اطلاعات سپاه را در چنگ دارند.
طرف دیگر امیر عبداللهیان و طیفی در وزارتخارجه و سایر ارگانهای رژیم هستند که خفگی اقتصادی ناشی از تحریمها و چشمانداز سیاه نظام آنها را بهوحشت انداخته و میخواهند هرطور شده، توافق جوش بخورد.
اما آنچه مبهم و در پس پرده است، موضع نهایی خامنهای دربارهٔ بودن یا خارج کردن سپاه پاسداران از لیست تروریستی است که آیا این موضوع جزو مرزهای سرخ نظام در مذاکرات وین هست یا نه؟
در این میان البته خامنهای در سکوت است و وقتی هم بهصحنه میآید، با حرفهای دو پهلو دربارهٔ برجام، تنها این شقه و شکاف را بیشتر بهنمایش میگذارد.
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دربارهٔ زمان سرنوشت برجام گفت: «همین چند روز است». حال باید منتظر ماند و دید خامنهای «در همین چند روز» تصمیم نهایی را خواهد گرفت یا همچنان آن را بهآیندهٔ نامعلومی موکول خواهد کرد.