بحران آب در ایران به مرحله‌‌یی رسیده که بنا به اعتراف سردمداران و رسانه‌های حاکمیت در ۵۷سال اخیر بی‌سابقه است. افت شدید منابع آبی و ضربه‌پذیری آنها در قبال حوادث طبیعی به‌علت عدم تجهیز زیرساخت‌ها و بالاخره تأثیرات گسترده این وضعیت بر زندگی روزمره مردم، این بحران را به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش رو تبدیل کرده است.
موسوی خوانساری، معاون وزیر نیروی رژیم روز یکشنبه ۱۹ اسفند گفت:
«بزرگ‌ترین بحران پیش روی تهران، آب است. ترافیک و آلودگی هوا حل می‌شود، اما آب قابل حل نیست.» (۱)
اثرات این بحران اینک در سراسر ایران احساس می‌شود. تهران با جمعیتی بالغ بر ۱۴میلیون نفر، شرایط وخیم‌تری را تجربه می‌کند و تنها ۶درصد از ظرفیت ۳سد اصلی تأمین آب این شهر پر شده است.
عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب هشدار داد که با ادامه این روند، منابع آب سطحی تهران از دست خواهد رفت. (۲)
مهدی پیرهادی، عضو شورای حکومتی شهر تهران درباره بحران آب در تهران از ارسال نامه محرمانه به سران سه‌قوه رژیم خبر داد؛ او گفت:
«این نامه‌ها در مورد فرونشست زمین در استان تهران است. جمعیت استان تهران که الآن بیش از ۱۵میلیون نفر است و تراکم جمعیتش حدود ۱۹برابر کل کشور است، امروز، هم با بحران جدی کم‌آبی و هم فرونشست زمین روبروست. (۳)
وضعیت بحرانی ذخایر آبی
بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که حجم آب ذخیره‌شده در سدهای ایران به‌شدت کاهش یافته است. برای مثال، از مجموع ۲۰۵میلیون مترمکعب ظرفیت سد کرج، تنها ۱۳میلیون مترمکعب آب باقی مانده است. این مقدار در مقایسه با میانگین بلندمدت ۱۰۸میلیون مترمکعبی، افتی چشمگیر را نشان می‌دهد. سدهای دیگر نظیر زاینده‌رود، استقلال میناب و شمیل و نیان نیز کاهش شدید ذخایر آبی را تجربه کرده‌اند.
«سد لتیان بر روی رودخانه جاجرود با سطح حوزه آبریزی به‌مساحت ۶۹۸۰۰کیلومترمربع و با متوسط جریان آب سالانه به‌میزان ۳۵۰میلیون مترمکعب در استان تهران... از مجموع حجم ۹۵میلیون مترمکعبی مخزن سد لتیان، در حال حاضر فقط ۹میلیون مترمکعب آن، پر از آب است. در واقع تنها حدود ۹درصد ظرفیت مخزن این سد پر و حدود ۹۱درصد آن خالی است.» (۴)
برخی استان‌ها مانند هرمزگان و سیستان‌‌وبلوچستان با کاهش بارندگی به ترتیب ۷۷ و ۷۲درصدی مواجه شده‌اند که نشان‌دهنده شرایط بحرانی و خطرناک در منابع آبی این مناطق است. وضعیت ذخایر سدهای کشور در مقایسه با سال گذشته و میانگین درازمدت، کاهش شدیدی را نشان می‌دهد که کم‌سابقه است.
لاپوشانی علت اصلی بحران آب
پزشکیان با وقاحت مشکل را به مصرف بی‌رویه شهروندان احاله می‌دهد و از سر حاکمیت باز می‌کند. او همان‌گونه که خواهان خاموش‌کردن لامپ‌ها و وسایل گرمایشی است، چاره را در صرفه‌جویی بیشتر آب می‌داند.
«ما اکنون در تنش شدید آبی هستیم. اگر در تهران و شهرستان‌ها مصرف آب درست نداشته باشیم در تابستان به مشکل می‌خوریم و در این زمینه باید صرفه‌جویی و پویش‌هایی را ایجاد کنیم تا مانند امسال با مشکل مواجه نشویم.» (۵)
او حتی مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کند:
«بدمصرف‌ها باید هزینه تمام‌شده آب را بپردازند. اصلاح الگوی مصرف در آب باید شدیدتر از برق دنبال شود؛ چرا که بی‌برقی را می‌شود تحمل کرد اما بی‌آبی، قابل تحمل نیست.» (۶)
بحران آب؛ علت اصلی
بحران کمبود آب در ایران بیش از هر چیز نتیجه بی‌کفایتی حاکمیت و ساخت بی‌رویه سدها با انگیزه‌های سودجویانه است؛ پروژه‌هایی که اغلب از سوی سپاه پاسداران، به‌ویژه قرارگاه خاتم‌الانبیا، اجرا شده‌اند. بررسی سدهای احداث‌شده توسط این مجموعه نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از آنها کارآمدی لازم را ندارند. برای نمونه، احداث ۱۴سد بر روی رودخانه‌ی کرخه منجر به خشکی این رود شده و ساخت ۴۰سد بر روی کارون، خوزستان را درگیر خشکسالی شدید و بحران آبی کرده است. با این وجود، این قرارگاه هم‌چنان برنامه احداث ۵۰سد دیگر را در دستور کار دارد.
جالب است که تهدیدهای پزشکیان در مورد «بدمصرف‌کردن آب»! هرگز شامل حال این نهاد سرکوبگر و دردانه حاکمیت نمی‌شود.
یکی دیگر از اهداف اصلی سپاه پاسداران در پروژه‌های گسترده‌ی سدسازی، انتقال آب رودخانه‌ها به مناطق خشک و مرکز کشور است؛ اقدامی که برای تأمین آب صنایع پرمصرفی چون صنایع نظامی، هسته‌ای و فولاد -که تحت کنترل این نهاد قرار دارند- صورت می‌گیرد.
نداشتن قصد برای حل بحران
به‌رغم شعارهای مشعشع کارچرخانان حاکمیت در خصوص مدیریت بحران آب، هیچ‌گونه برنامه‌ی درازمدت، علمی و مدون بر مبنای واقعیت‌های اقلیمی ایران در نظام ولایت فقیه وجود ندارد. تا زمانی که سرمایه‌گذاری مؤثر در حوزه آب انجام نگیرد، سیستم آبیاری کشاورزی مدرن نشود و دست سپاه پاسداران از پروژه‌های سدسازی کوتاه نگردد؛ به‌عبارت بهتر تا زمانی که این رژیم بر سر کار است، بحران آب نه‌تنها حل نخواهد شد، بلکه ابعاد آن روزبه‌روز وخیم‌تر خواهد گردید.
آنچه در زمینه آب، انرژی، برق و پول شاهد آن هستیم و عنوان گمراه‌کننده و فریبنده «ناترازی»! به خود گرفته، محصول سیاست‌های کلان حاکمیتی است که سرمایه‌ها و درآمدهای ملی را را صرف دخالت‌های فرامرزی و جنگ‌های پرهزینه، در راستای مقاصد تروریستی و سرکوبگرانه خود کرده است و می‌کند.
پیشینیان ما با وجود نداشتن امکانات و تکنولوژی خیره‌کننده امروز، توانسته‌اند نسل در نسل بر عوامل زیست‌محیطی فائق بیایند. بنابراین مشکل پیش و بیش از آن‌که به زادبوم ایران برگردد و ناشی از آب‌و‌هوا و جغرافیا باشد، مشکل سیاسی و حاکمیتی است.
منابع:
(۱) انتخاب - ۱۹اسفند ۱۴۰۳
(۲) ایسنا - ۱۹اسفند ۱۴۰۳
(۳) سایت دیده‌بان ایران - ۱۹اسفند ۱۴۰۳
(۴) اعتماد آنلاین - ۱۹اسفند ۱۴۰۳
(۵) باشگاه خبرنگاران جوان - ۱۸اسفند ۱۴۰۳
(۶) خبرآنلاین - ۲۷بهمن ۱۴۰۳
