در ادامه استیضاح و برکناری ۲عنصر تعیین‌‌کننده در دولت پزشکیان(همتی و ظریف)، شاهد فروریختن کشاکش بیشتری در شاکله وفاق پوشالی بین باندهای حکومتی هستیم.
در روزهای اخیر، تقدیم لایحه الحاق فاشیسم دینی به کنوانسیون ممنوعیت یا محدودیت کاربرد برخی سلاحهای متعارف از سوی دولت پزشکیان به مجلس ارتجاع، موجی از واکنش‌ها و تنش‌ها را به‌راه انداخته است. این لایحه که با قید دوفوریت به مجلس ارائه شده، از سوی برخی جریان‌های اصول‌گرا از جمله شریعتمداری، به‌عنوان تلاشی برای محدود کردن توان تسلیحاتی ایران و حتی خلع‌سلاح کشور در برابر تهدیدات خارجی تلقی شده است.
محتوای لایحه و اهداف اعلام‌شده دولت
بر اساس گزارش‌ها، شهرام دبیری، معاون پارلمانی پزشکیان، هدف از این لایحه را مشارکت ایران در نشست‌های بین‌المللی کنوانسیون، جلوگیری از تدوین پروتکل‌های مغایر با منافع ملی، ترویج اقدامات بشردوستانه و تقویت دیپلماسی دفاعی در حوزه خلع‌سلاح عنوان کرده است. او هم‌چنین تأکید کرده که این لایحه با توجه به ضرب‌الاجل کارگروه تخصصی کنوانسیون تا پایان سال ۲۰۲۶ (۱۴۰۵) برای تدوین سندی الزام‌آور درباره سامانه‌های تسلیحاتی خودمختار، با قید دوفوریت ارائه شده تا ایران بتواند در مذاکرات آن مشارکت فعال داشته باشد.
سخنگوی وزارت دفاع، رضا طلایی‌نیک نیز اعلام کرده که این لایحه با نظارت ستاد کل نیروهای مسلح تنظیم شده و تنها به پذیرش ۲پروتکل محدود می‌شود:
۱) محدودیت استفاده از مهمات با ترکش‌های غیرقابل تشخیص با اشعه ایکس
۲) لزوم جمع‌آوری مواد منفجره از مناطق جنگی پس از درگیری
به‌گفته وی، این کنوانسیون هیچ ارتباطی به تجهیزات و تسلیحات کنونی ایران ندارد.
کنوانسیون سلاحهای متعارف خاص(CCW)
کنوانسیون سلاحهای متعارف خاص(CCW) معاهده‌ای بین‌المللی است که در سال ۱۹۸۰ زیر نظر سازمان ملل متحد در ژنو تدوین و تصویب شد و از سال ۱۹۸۳ به اجرا درآمد. این کنوانسیون با هدف اصلی جلوگیری یا محدودسازی به‌کارگیری برخی تسلیحات متعارف شکل گرفته که به‌دلیل ایجاد آسیب‌های بیش از حد یا اثرات گسترده و غیرقابل پیش‌بینی، از دیدگاه بشردوستانه چالش‌برانگیز دانسته می‌شوند. این معاهده از یک ساختار کلی و ۵پروتکل اساسی تشکیل شده که هر کدام به دسته خاصی از سلاح‌ها، مانند تسلیحات آتش‌زا، مین‌های زمینی و لیزرهای کورکننده، اختصاص دارد.
بر اساس پروتکل نخست، کاربرد سلاح‌هایی با ترکش‌های غیرقابل ردیابی(مانند ترکش‌های پلاستیکی) به‌منظور آسان‌تر شدن درمان زخمی‌ها ممنوع اعلام شده است. پروتکل دوم محدودیت‌هایی را برای استفاده از مین‌ها و تله‌های انفجاری، به‌ویژه در مناطق غیرنظامی، وضع کرده است. پروتکل سوم بهره‌گیری از سلاحهای آتش‌زا(نظیر ناپالم) علیه غیرنظامیان یا در نواحی مسکونی را غیرمجاز دانسته است. پروتکل چهارم نیز استفاده از لیزرهایی که برای کورکردن دائمی افراد طراحی شده‌اند را ممنوع کرده و پروتکل پنجم کشورها را به جمع‌آوری و پاکسازی بقایای مواد منفجره پس از درگیری‌ها برای کاهش مخاطرات پس از جنگ متعهد می‌سازد.
مخالفت کیهان و باند موسوم به اصول‌گرا
روزنامه کیهان و برخی افراد از باند اصول‌گرا این لایحه را مشکوک و در راستای اهداف آمریکا، ارزیابی کرده‌اند.
کیهان در مقاله‌یی با عنوان «لایحه الحاق ایران به معاهده مشکوک ممنوعیت یا محدودیت کاربرد برخی سلاحهای متعارف»، این اقدام را تلاشی برای توقف تولید تسلیحات متعارف ایران از جمله پهپادهای انتحاری مانند شاهد ۱۳۶ دانسته که از نظر کنوانسیون CCW در دسته «سلاحهای خودمختار مرگ‌بار» قرار می‌گیرند.
این روزنامه وابسته به بیت خامنه‌ای، با اشاره به یادداشت اخیر دونالد ترامپ، مبنی بر تشدید فشار حداکثری بر ایران، زمان‌بندی ارائه این لایحه را معنادار و نشانه‌ای از هماهنگی با سیاست‌های خارجی علیه ایران تلقی کرده است(۱).
فرهیختگان، روزنامه وابسته با ولایتی نیز از قول مخالفان لایحه نوشته است:
«پذیرش این کنوانسیون به‌ویژه پس از تأکید ترامپ بر مهار سلاحهای متعارف ایران، می‌تواند بهانه‌یی برای محدود کردن توان دفاعی کشور فراهم کند»(۲).
ابوالفضل ظهره‌وند، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز این لایحه را «بسیار خطرناک و وحشتناک»! خوانده و آن را برخاسته از «شبکه نفوذ» دانسته است. او هشدار داده که مفاد این کنوانسیون می‌تواند حتی تولید سلاحهای ساده‌ای مانند فشنگ و نارنجک را محدود کند و در شرایطی که ایران در حال توسعه فناوری‌های دفاعی مانند پهپادها است، پیوستن به چنین معاهده‌ای به ضرر امنیت ملی خواهد بود. ظهره‌وند هم‌چنین از نبود شفافیت در فرآیند ارائه این لایحه به مجلس انتقاد کرده و گفته که این موضوع به کمیسیون امنیت ملی ارجاع نشده و به‌صورت ناگهانی با دوفوریت به صحن آمده است(۳).
جنگ قدرت و شکاف در حاکمیت
این تقابل بیانگر یک جنگ قدرت تازه میان پزشکیان و باند متقابل و محتملا برخی نهادهای نظامی-امنیتی است که هر گونه محدودیت تسلیحاتی را خط قرمز خود می‌دانند.
به‌زعم پزشکیان و دولت بی‌اختیار، پیوستن به کنوانسیون‌هایی مانند CCW که بیش از ۱۳۱کشور در آن عضویت دارند، می‌تواند یک راه تنفس و فرصتی برای فاشیسم دینی فراهم کند، اما نگرانی‌هایی کیهان و اصول‌گرایان از این جهت است که می‌هراسند این الحاق به افشای اطلاعات حساس یا محدود شدن فناوری‌های دست‌ساز صنایع نظامی رژیم و مهندسی معکوس آن منجر شود. آنها هم‌چنین نگران محدودشدن تسلیحاتی در زمینه تولید پهپاد و سلاحهای کشتار جمعی هستند.
این اختلاف‌نظر تنها به سطح سیاسی محدود نمی‌شود بلکه نهادهای نظامی و امنیتی نیز در این ماجرا دخیل هستند. موافقت ستاد کل نیروهای مسلح با لایحه که از سوی سخنگوی وزارت دفاع اعلام شده، در تضاد با انتقادات تند برخی نمایندگان اصول‌گرا و رسانه‌های نزدیک به سپاه قرار دارد. این تناقض نشان می‌دهد که حتی در میان نهادهای نظامی نیز اجماع کاملی وجود ندارد.
ماحصل این‌که این کشمکش نه‌تنها شکاف در داخل حکومت را عمیق‌تر کرده، بلکه بار دیگر نشان داده که در نظام ولایت فقیه، تصمیم‌گیری‌های کلان هم‌چنان درگیر تعارض منافع و جنگ قدرت میان باندهای مختلف است.
منابع:
(۳-۱) کیهان - ۱۸اسفند ۱۴۰۳
() روزنامه فرهیختگان. ۱۸اسفند ۱۴۰۳
