این روزها اتحاد کارگران نیشکر هفت‌تپه و اصرار آنها بر خواسته‌هایشان زبان‌زد شده است. فریاد زنان هفت‌تپه‌ای وجدانهای عمومی را به لرزه درآورده است. دیدن کودکان معصوم با پلاکاردهای «گرسنه‌ام گرسنه» هر تماشاگری را از خود بی‌خود می‌کند و او را تکان می‌دهد. «هفت‌تپه» نامی است در کنار نامهایی دیگر مانند «کازرون»، «ورزنه» و صدها نام دیگر که هرگز از یاد نخواهد رفت.
در شماره قبل از این سلسله مقاله گفتیم کارگران باید تشکل خاص خود را داشته باشند تا خواسته‌های آنان به تحقق برسد. در این مقاله می‌خواهیم به تاریخچهٔ اعتراضات و تظاهرات کارگران نیشکر هفت‌تپه بپردازیم و ببینیم آنها چگونه توانستند با اتکا به تشکل سندیکایی مستقل، اعتراضات خود را سازمان دهند و تا به این نقطه برسانند.
آشنایی با شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه
نیشکر هفت‌تپه همان نام مختصر شدهٔ «شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه» است. این شرکت در جادهٔ اهواز ـ شوش و در نزدیکی شهر شوش و معبد جغازنبیل قرار دارد و در برگیرندهٔ زمینهای وسیع کشت نیشکر و مجتمع‌های صنعتی متعدد در آن منطقه است. به‌دلیل قرار گرفتن در محدودهٔ تپهٔ باستانی هفت‌تپه به این نام معروف گردیده است. این شرکت کار خود را از سال ۱۳۴۰ آغاز نموده و برای تولید شکر مورد استفاده قرار می‌گیرد. سایر فرآورده‌های آن عبارت است از تولید کاغذ با استفاده از تفالهٔ نیشکر و نیز تولید رول دستمال کاغذی و نیز تهیهٔ خوراک برای دام و طیور.
نیشکر هفت‌تپه بیش از ۵۰۰۰کارگر را پوشش می‌دهد. برخی از آنها نسل سوم خانوادهٔ خود هستند که در این شرکت بزرگ از سالیان پیش مشغول به‌کار بوده‌اند. حیات این کارگران و خانواده‌هایشان به حیات نیشکر هفت‌تپه و ورشکست نشدن شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه بستگی دارد. وقتی کارگران حقوق نداشته باشند این امر روی رونق اقتصادی شهر شوش نیز تأثیر می‌گذارد.
واگذاری نیشکر هفت‌تپه به آقازاده‌ها و عوامل دانه‌درشت حکومتی تحت عنوان «بخش خصوصی» و غارت و چپاول آنان، کارگران زحمتکش این کارخانهٔ ۵۷ساله را وارد فصل جدیدی از مشکلات اقتصادی کرد؛ تا جایی که اینک تأمین نان شب خانوادهٔ آنان به یک معضل جدی تبدیل شده و کودکان‌شان با پلاکاردها «گرسنه‌ایم، گرسنه!»، مدرسه را ترک گفته و راهی خیابانها گردیده‌اند.
کار مشقت‌بار برداشت نیشکر در مزارع وسیع نیشکر هفت‌تپه
سندیکای کارگران کشت و صنعت نیشکر هفته‌تپه
نخستین سندیکای کارگران نیشکر هفت‌تپه در سال ۱۳۵۳ تشکیل شد. از آنجا که در نظام آخوندی تشکل کارگری اساساً موضوعیت ندارد، این سندیکا نتوانست آزادانه به فعالیت خود ادامه دهد و پس از یک دروهٔ فترت، در اردیبهشت سال ۱۳۸۷ بازگشایی گردید و حضور خود را به استبداد مذهبی تحمیل کرد.
سندیکای کارگران کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه یکی از ۴تشکل کارگران ایران است که ۲۱بهمن ۱۳۸۸ منشور مطالبات حداقلی کارگران ایران را صادر کرد. دیگر تشکل‌ها عبارتند از: اتحادیهٔ آزاد کارگران ایران، انجمن صنفی کارگران برق و فلزکار کرمانشاه و سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه.
در این مطالبات از جمله به آزادی ایجاد تشکل مستقل کارگری، آزادی تجمع و آزادی بیان و مطبوعات و نیز آزادی احزاب، آزادی اعتصاب، برچیده شدن نهادهای دست‌ساز و سرکوبگر حکومت از محیط‌های کار، تأمین امنیت شغلی، توقف اخراج و بیکارسازی کارگران، افزایش حداقل دستمزد، پرداخت دستمزدها، آزادی کارگران زندانی و دیگر زندانیان، لغو فوری حکم اعدام و نیز لغو قوانین تبعیض‌آمیز نسبت به زنان در تمامی عرصه‌ها اشاره شده بود.
آرم سندیکای کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه
پیشینهٔ اعتصاب و اعتراض کارگران نیشکر هفت‌تپه
سابقهٔ اعتراض و اعتصاب کارگران نیشکر هفت‌تپه در حاکمیت آخوندی به سال‌های ۸۴ و ۸۵ برمی‌گردد. دلیل اعتراض آنان، دریافت نکردن حقوق ۳ماهه بود. در سال ۸۶ این اعتراضات گسترش یافت و به تحصن در کارخانه یا در مقابل استانداری و راه‌پیمایی در شهر شوش انجامید. در اردیبهشت سال ۸۷ اعتراضات به یک خواست چند ماده۱ی بالغ گردید؛ شامل:
۱ـ پرداخت ۳ماه دستمزد عقب‌افتاده
۲ـ پایان دادن به پرونده‌سازیهای دروغین و پایان دادن احضار فعالان کارگری به دادگاه
۳ـ برکناری مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره شرکت
۴ـ برکناری رئیس حفاظت
۵ـ ایجاد سندیکای مستقل کارگری
در آبان ۸۶ کارگران نیشکر هفت‌تپه خواهان بازگشایی سندیکای خود شدند. نظام ولایت فقیه بر اساس طینت سرکوبگرانهٔ خود چنین اجازه‌ای را به آنها نداد و امضاکنندگان نامهٔ درخواست تشکیل سندیکا را بازداشت کرد. با این حال کارگران [همان‌طور که اشاره شد]، به تمهیدات و هشدارهای اطلاعات آخوندی وقعی ننهاده و سندیکا را در اردیبهشت ۸۷ بازگشایی کردند. آنها طی انتخاباتی در داخل سندیکا یک رئیس و یک هیأت‌مدیره برای سندیکا برگزیدند. با این‌که رژیم تمامی اعضای هیأت‌مدیره را دستگیر و زندانی نمود اما سندیکا به کار خود ادامه داد.
در مرداد ۹۴ کارگران نیشکر هفت‌تپه برای پیگیری مطالبات صنفی خود دست به اعتصاب زدند. طی این اعتصاب ۱۵نفر از کارگران دستگیر شدند. اعتراض برای آزادی کارگران دستگیرشده روز بعد نیز ادامه یافت. وزارت اطلاعات برای نزدیک به ۴۰نفر از کارگران طی روزهای بعد احضاریه و قرار بازداشت صادر کرد.
خواست مشخص کارگران نیشکر هفت‌تپه در سال ۹۷
کارگران نیشکر هفت‌تپه طی اعتراضات خود در سال ۹۶ خواستار تشکیل شوارهای کارگری در قسمت‌های مختلف این مجتمع و ادارهٔ آن با مدیریت کارگران شدند. در جریان اعتصاب و اعتراضات آنان در آبان ۹۷ نمایندهٔ کارگران طی سخنانی بر این خواسته اساسی کارگران پای فشرد:
«دو راه‌حل وجود دارد که در نهایت خودتان بایست در مورد آن تصمیم بگیرید. یکی آن است که هفت‌تپه کاملا به دست کارگران اداره شود. کمیته‌یی تشکیل خواهیم داد و شورایی هفت‌تپه را اداره می‌کنیم. نگران نباشید. تمام تخصص‌ها را داریم. مگر تا امروز چه کسی هفت‌تپه را اداره کرده؟ اعتماد به‌نفس داشته باشید. به خود ایمان داشته باشید. می‌توانیم هفت‌تپه را خودمان اداره بکنیم. این آرزوی من است که روزی بتوانیم هفت‌تپه را خودگردان اداره کنیم. راه‌حل دیگر این‌که فرض کنیم که اجازهٔ ادارهٔ خودگردان هفت‌تپه را به ما ندهند و یا شرایط لازم وجود ندارد گرچه ما تشکل شورایی خود را حفظ می‌کنیم. در این صورت اگر دولت قصد دارد که شرکت را بگیرد دیگر نه هم‌چون گذشته، بلکه دولت باید صفر تا صد امور را زیر نظر شورای کارگری و زیر نظر عموم کارگران کار کند. مگر نمایندگان دولت با این حضرات چه فرقی دارند؟ آنها هم می‌توانند شرکت را برای چندمین بار به نابودی بکشانند و ما دوباره روز از نو روزی از نو. آلترناتیو ما شورا و نظر جمعی است».
صدای نیشکر هفت‌تپه، بازتاب صدای ایران
علت تداوم یافتن صدای نیشکر هفت‌تپه، علاوه بر برخورداری از تشکل آزاد و مستقل با خواسته‌های مشخص و رادیکال، به ریشه‌داری این تشکل در جامعهٔ کارگری ایران برمی‌گردد. نیشکر هفت‌تپه صداهای سرکوب‌شده‌ای را بازمی‌تاباند که تاکنون در گلوها خفه شده بود. از این‌رو در این مدت کم با انبوه حمایت مردمی از گوشه و کنار ایران و اقشار مختلف مردم مواجه شده است. این صدا را با دستگیری و شکنجه و زندان و دادن وعده و وعیدهای فریبکارانه نمی‌توان از حرکت و نفوذ به اعماق وجدانها بازداشت. این صدای حق‌طلبی مردم ایران، و تدوام قیام در اشکال جدید است و قبل از همه باید آن را به جامعهٔ کارگری ایران تبریک گفت و به پشتیبانی از آن برخاست.
***
آری، «ما همه یک هفت‌تپه‌ای هستیم»!
مطالب مرتبط:
درس‌هایی از خیزش کارگران نیشکر هفت‌تپه
از همین سلسله مقاله:
کارگران - آشنایی با حقوق بین‌المللی (۱)
