فساد در سراپای حاکمیت آخوندی، به‌ویژه در میان مقامات، تا آنجا شهره آفاق شده است که احمد توکلی، رئیس هیأت مدیره نهاد موسوم به «دیده‌بان شفافیت و عدالت»، می‌گوید می‌تواند به خشم تهیدستان و تنشهای اجتماعی منجر شود.
او در نهمین همایش سراسری این نهاد با صراحت به ابعاد گسترده و پیچیده فساد در ساختارهای حکومتی اشاره کرده و آن را فراتر از یک مشکل ساده، بلکه به‌عنوان پدیده‌یی سازمان‌یافته و شبکه‌یی توصیف کرد؛ پدیده‌یی که قانون را ابزار تثبیت خود کرده است.
فساد شبکه‌یی و قانونی شدن آن
توکلی فساد در ایران را در مرحله‌ای فراتر از سیستماتیک توصیف می‌کند؛ مرحله‌ای که او آن را «شبکه‌ای شدن» می‌نامد. به‌گفته او، پرونده‌هایی نظیر «چای دبش» با ۴۹۰ متهم، بدون وجود یک سازمان‌دهی مرکزی و شبکه‌یی قدرتمند که از این فساد حمایت کند، نمی‌تواند دوام بیاورد. او هم‌چنین به قانونی شدن فساد اشاره می‌کند؛ جایی که وزیر در بودجه، واردات را به‌مبلغ ۴ میلیون دلار مجاز می‌کند یا طرح «مولدسازی اموال دولت» با پوششی قانونی بارها در قوانین تکرار می‌شود. این روند مؤید آن است که فساد دیگر تنها یک تخلف فردی نیست، پوشش قانونی و شرعی دارد؛ به‌عنوان مثال، توکلی از تخصیص سخاوتمندانه میلیاردها دلار ارز برای واردات کالاهای لوکس مانند پورشه سخن می‌گوید، در حالی که منابع ارزی برای دارو و کالاهای اساسی ته می‌کشد.
تسخیر نخبگان و انفعال در برابر فساد
یکی دیگر از اعترافات احمد توکلی اشاره به «تسخیر نخبگان» یا «تسخیر دولت» است. در این مرحله، مقامات و نخبگان یا با مفسدان هم‌سو می‌شوند یا تسلیم و منفعل می‌گردند. به‌گفته او، این انفعال با جمله‌هایی مانند «نمی‌شود کاری کرد» توجیه می‌شود و همین امر مبارزه با فساد را دشوارتر می‌کند. مفسدان نه‌تنها خود را تثبیت کرده‌اند، بلکه مبارزان با فساد را نیز تهدید می‌کنند. این وضعیت، به‌ویژه وقتی با فساد «یقه‌سفیدان» همراه می‌شود، پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند.
یقه‌سفیدان
توکلی یقه‌سفیدان را افرادی تحصیل کرده، خوش‌ظاهر و آبرودار توصیف می‌کند که با استفاده از قانون و روابط خود، فساد را به شکلی سازمان‌یافته پیش می‌برند. او حتی به سرقفلی برخی پستهای شهرداری و استانداریها اشاره می‌کند که بیانگر نفوذ عمیق این شبکه‌ها در ساختارهای اجرایی است.
«فساد یقه سفیدان تشکل‌های سازمان یافته، به شکل قانونی حتی نیروهای در حال مبارزه را با خود به انفعال می‌کشاند. یقه سفیدان عناصری هستند که در محیط اجتماعی آبرومندند و برای خودشان آبرو جمع می‌کنند، بر خلاف یقه آبی‌ها که از دیوار مردم بالا می‌روند، اینها با کت و شلوار و اتوکشیده از دیوار قانون بالا می‌روند» (۱)
او آنها را کسانی توصیف می‌کند که «معمولاً از خانواده‌هایی که آداب معاشرت بلدند، تواضع ریاکارانه نیز یاد می‌گیرند. و از هر مورد در جای مناسب استفاده و به گونه‌ای رفتار می‌کنند که کسی نقش آنها را نفهمد. آنها بلدند رفقای خود را کجا بگذارند که محل عبور پول است. الآن برخی از پستهای شهرداری سرقفلی دارد، حتی استانداریها!» (۲)
پرهیب خشم تهیدستان
فساد، به‌گفته توکلی، عامل اصلی وضعیت اسف‌بار معیشتی مردم است. او به بی‌ثباتی بازار ارز اشاره می‌کند که ناشی از سیاست‌های نئولیبرالیستی و سوءمدیریت است. برخلاف تئوریهای اقتصادی رایج که می‌گویند افزایش قیمت یک کالا تقاضای آن را کاهش می‌دهد، در مورد ارز، گرانی تقاضا را بیشتر می‌کند؛ زیرا مردم برای حفظ دارایی، فرار سرمایه یا سفته‌بازی به خرید ارز روی می‌آورند. این چرخه معیوب، ارزش پول ملی را روزبه‌روز کاهش داده و زندگی مردم را به «آتش» می‌کشاند.
اعتراف احمد توکلی اگر چه نارسا و ناقص و طبق معمول با مستثنی کردن بیت خامنه‌ای و دانه‌درشت‌های نظام انجام گرفته، اما تصویری هولناک از فساد در حاکمیت آخوندی ارائه می‌دهد؛ فسادی که از شکل سیستماتیک به شبکه‌یی و قانونی تبدیل شده و نخبگان را تسخیر کرده است.
«فساد رکن رکینی است که وضع مردم بیچاره را به اینجا کشانده، وضعیتی که احتمال تنشهای مردم خشمگین از لابی کردنهای مسئولان فاسد و مسئولان ساکت در قوه مقننه، قوه مجریه و از همه مهمتر قوه قضاییه، وجود دارد.
توکلی از آنجا که می‌داند با این دست فرمان نه نشانی از تاک می‌ماند و نه از تاک‌نشان با نگرانی به خودیها هشدار می‌دهد که اگر این روند مهار نشود، نظام ولایت فقیه با بحرانهای جدی مواجه خواهد شد. یعنی با برملا کردن گوشه‌هایی از فساد می‌خواهد کل نظام را از خطر سرنگونی به در ببرد. جالب است که از مسببان و بانیان فساد و جنایت می‌خواهد که با اقدام عملی علیه فساد و جلب اعتماد مردم، جلوی این ورطه را بگیرند. در غیراین صورت، به‌قول خودش، باید از «خشم تهیدستان» ترسید؛ خشمی که از هم‌اکنون شاهد زبانه کشیدن شراره‌هایی از آن در کف خیابان هستیم.
«هشدارهای مکرری که سالهای دراز از من شنیده‌اید را جدی بگیرید این قبیل اگر پیگیری نشود باید از خشم تهیدستان بترسید» (۳)
منابع:
(۱-۳) بهار نیوز. «هشدار توکلی به مسئولان فاسد: از خشم تهیدستان بترسید». ۱۳اسفند ۱۴۰۳
