روز ۱۲ اسفند ۱۴۰۳، مجلس ارتجاع شاهد استیضاح و سپس برکناری عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد دولت مسعود پزشکیان بود. نمایندگان موافق استیضاح با انتقادات تند و تیز، همتی را به ناکارآمدی و بی‌برنامگی متهم کردند، اما سخنان پزشکیان و خود همتی نشان داد که این استیضاح، بیش از آن که متوجه یک فرد باشد، اعترافی به ناکارآمدی و ورشکستگی ساختار نظام ولایت فقیه است که دهه‌هاست اقتصاد و سیاست کشور را در چنبره خود گرفتار کرده است.
اعتراف به گوشه‌هایی از یک بحران سیستماتیک
برخی نمایندگان مجلس ارتجاع در این استیضاح نمایشی که هدف آن فرونشاندن آتش خشم فراگیر و انفجاری مردم ایران بود، اما گوشه‌هایی از بحران سیستماتیک در حاکمیت را بارز کرد. به نمونه‌هایی از آن نگاه می‌اندازیم:
«نرخ ارز ۹۲ هزار تومانی به‌معنای تورم بالای ۴۰ درصد است و قیمت کالاهای اساسی به‌شدت افزایش یافته است و تورم هم بسیار افزایش یافته است. سفره مردم کوچک و کوچک‌تر شده است. بنده از یک مدل اقتصادی شکست‌خورده صحبت می‌کنم».
«امروز حوزه سلامت ارزبر است و نیازمند ۳ میلیارد یورو ارز جهت تأمین حداقل نیاز سلامت مردم است، اما بودجه دارو و تجهیزات پزشکی با نرخ ارز تنظیم نشده است... امروز پدیده‌یی به نام انصراف از خرید نسخه داریم و نمی‌توانند به‌خاطر گرانی داروهایشان را تهیه کنند و برمی‌گردند».
«در حوزه کشاورزی شدیدترین فشارها به چهار میلیون کشاورز و بهره‌بردار و کل جامعه محصولات غذایی در این هفت ماه وارد شده است».
«وقتی که قیمت ارز فنرش باز شد، از ۵۸ هزار تومان مدام بالا رفت و به ۷۷ هزار تومان رسید... امروز قیمت ارز رکورد ۹۴ هزار تومان را هم زده است».
«در طول ۵۰ سال گذشته تاکنون قیمت طلا ۴۰۰ هزار برابر شده است و این در حالی است که قیمت ارز ۱۳ هزار برابر شده است. سطح عمومی قیمتها برای کالا و خدمات ۱۴ هزار برابر شده است و این به این معنا است که سفته‌بازان حقیقی و حقوقی اگر طلا بخرند که می‌خرند خواهند توانست ذره ذره سفره مردم را کوچک‌تر کنند و به سمت خود بکشانند که می‌کشانند».
«الان شاهد تورم افسارگسیخته و افزایش شدید نرخ ارز هستیم».
«بسیاری از خانوارهای ما الآن توان خرید دارو ندارند و بیماران آنان به‌دلیل نداشتن دارو فوت می‌کنند».
اعتراف پزشکیان به بن‌بست ساختاری
مسعود پزشکیان، در دفاع از همتی به همه ریز و درشت‌های نظام هشدار داد که حواس‌شان باشد که حاکمیت در «شرایط جنگی» [بخوانید در وضعیت خطیر و آستانه سرنگونی] است.
«ما در یک جنگ تمام‌عیار با دشمن هستیم... ما باید حالت جنگی داشته باشیم».
او گفت: «اختلاف لبه آتش است... ما خودمان می‌توانیم خود را زمین‌گیر کنیم». این سخن، به‌وضوح نشان‌دهنده عمق شکاف در حاکمیت زهوار در رفته آخوندی است.
پزشکیان از ناترازی آب، برق، گاز و پول گفت و تأکید کرد که بسیاری از تصمیمات با هماهنگی سران قوا گرفته شده است. این اعتراف، پرده از این حقیقت برمی‌دارد که مشکلات اقتصادی نه فقط به‌عملکرد همتی، بلکه به سیاست‌های کلان نظام وابسته است که توسط خامنه‌ای و نهادهای وابسته به او هدایت می‌شود.
او با طرح این پرسش که «همتی در ۶ ماه چه تغییرات اساسی می‌توانست ایجاد کند؟»، مسئولیت را از دوش وزیر برداشت و اذعان کرد وضعیت کنونی و درماندگی کل نظام را ناشی از سیاست‌های جنگ‌افروزانه و تروریستی خامنه‌ای است:
«ترامپ کلی از کشتی‌های ما را تحریم کرد و الآن مانده‌اند که بار خود را چگونه تخلیه کنند... قطر، عراق، ترکیه و بسیاری از کشورها دلارهای ما را پس نمی‌دهند».
یک مهره بی‌اختیار، قربانی سیاست‌های کلان
عبدالناصر همتی در دفاع از خود، به تورم بالای ۴۰ درصد در ۷ سال گذشته اعتراف کرد و افزود: «در هفت سال گذشته، ۱۰ میلیون نفر از مردم به زیر خط فقر سقوط کردند».
همتی گفت: «تا مسائل بین‌المللی هست، فشار بر بودجه و نقدینگی ما خواهد بود». این جمله، انگشت اتهام را به سمت سیاست خارجی نظام و جنگ‌افروزیهای آن نشانه می‌رود که تحت هدایت مستقیم ولایت فقیه قرار دارد.
او از ناترازی بانکها به‌عنوان «واقعیتی وحشتناک»! یاد کرد. این اظهارات، ناکارآمدی نهادهای تحت نظارت خامنه‌ای، مانند بانک مرکزی و شورای رقابت، را برجسته می‌کند. همتی با تأکید بر این‌که «در ۴۰ سال یک قدم خلاف نظر مقام معظم رهبری نرفته‌ام»، به نوعی نشان داد که حتی او نیز در چارچوب سیستمی عمل کرده که اختیاردار اصلی‌اش خامنه‌ای است. استیضاح او، در واقع استیضاح سیستمی است که او را به چنین جایگاهی رسانده و سپس قربانی ناکامی‌های خود کرده است.
این اعتراف‌ها در حالی است که او تلاش می‌کرد از خط قرمزی که برایش مشخص کرده بودند، عدول نکند: «اطلاعاتی را که دشمن از آن سوءاستفاده کند، بیان نخواهم کرد».
استیضاح فراتر از یک وزیر
استیضاح همتی در ظاهر تلاشی برای پاسخگویی یک وزیر بود، اما در باطن، نمایانگر ناکارآمدی و بن‌بست ساختاری حاکمیت ولایت فقیه است. نمایندگان با استیضاح همتی و برکناری او، ناخواسته به سیستمی تاختند که اقتصاد را در گرداب فساد غرق ساخته است. پزشکیان و همتی هر دو به این حقیقت اذعان کردند که بدون تغییر سیاست‌های کلان، هیچ وزیری نمی‌تواند معجزه کند. این استیضاح، نه فقط همتی، بلکه کل نظامی را به محاکمه کشید که با تمرکز قدرت در دستان ولایت فقیه، کشور را به سوی فروپاشی اقتصادی و اجتماعی سوق داده است.
آیا این استیضاح نمایشی خواهد توانست آبی بر آتش خشم مردم محروم بنشاند یا تنها پرده‌ای دیگر از نمایش تکراری فرافکنی است و این آتش را هر چه تیز و تیزتر خواهد کرد. زمان پاسخ خواهد داد.
