رسانه‌های حکومتی امروز دوشنبه ۱۴مهر ۱۴۰۴ تصویری از آشفتگی درونی رژیم ارائه دادند؛ از یک‌سو حمله‌ٔ روزنامه‌های تندرو به چهره‌های میانه‌رو و از سوی دیگر نگرانی کارشناسان حکومتی از بحران تورم، کاهش کیفیت زندگی، فقر سفر، سقوط آموزش و کمبود مسکن. در عرصه سیاست خارجی نیز تناقض در مواضع نسبت به طرح صلح ترامپ و واکنش به موضع حماس، اختلاف دیدگاه‌ها را آشکارتر کرده است.
گزیده اخبار:
دیپلماسی و سیاست خارجی:
چند ثانیه: بقایی گفت هیچ بازرسی در ایران وجود ندارد و توافق قاهره قابلیت اجرا ندارد. او افزود برنامهیی برای مذاکره با ۳کشور اروپایی در دستور کار نیست.
چند ثانیه: درباره تبادل مهدیه اسفندیاری با ۲زندانی فرانسوی، بقایی گفت این موضوع «در دست انجام است».
کیهان: با لحنی تند غرب‌گرایان داخلی را به «نسخه‌نویسی برای تسلیم ایران» متهم کرد و پاسخ حماس به طرح ترامپ را «هوشمندانه و انقلابی» توصیف نمود.
شرق: تحلیلگر این روزنامه، رفتار ترامپ در قبال ایران را «محاسبه‌گرانه و هدفمند» خواند و گفت او در حال سنجش تاب‌آوری اقتصادی و سیاسی رژیم است.
اقتصاد و معیشت:
آرمان ملی: تحریم‌ها موجب رشد تورم و کاهش درآمدهای ارزی شده و تکیه صرف بر چین و روسیه را «خطای راهبردی» دانست.
بهارنیوز: از ضعف شدید دولت در بازار مسکن و کمبود ۵ تا ۶میلیون واحد مسکونی خبر داد.
دنیای اقتصاد: گزارش داد تهران در رتبه ۴۴۳ از میان ۱۰۰۰شهر جهان قرار دارد و کیفیت زندگی در پایتخت «بسیار پایین» است.
خراسان: از نبود ایده راهبردی اقتصادی در دولت نوشت و سیاست‌های موجود را صرفاً «مدیریت روزمره بحران» دانست.
سیاست روز: حذف چهار صفر از پول ملی را صرفاً «اقدامی ظاهری» خواند که بدون اصلاحات ساختاری تأثیر پایداری نخواهد داشت.
دنیای اقتصاد: داود سوری نوشت اقتصاد ایران در ۲مرداب «نرخ بهره دستوری» و «تثبیت نرخ ارز» گرفتار است.
جامعه و آموزش:
اعتماد: آموزش و پرورش ایران را گرفتار «تبعیض ساختاری و طبقاتی» دانست که به بازتولید فقر منجر شده است.
جوان: از کمبود مدارس در مناطق محروم و بی‌توجهی دولت به کودکان بازمانده از تحصیل انتقاد کرد.
آرمان امروز: از «فقر سفر» برای بیش از ۳۰میلیون ایرانی نوشت؛ خانواده‌هایی که دیگر توان دیدن دریا یا زیارت را ندارند.
هم‌میهن: از کاهش شدید مصرف گوشت، لبنیات و حبوبات در تهران گزارش داد و گفت مردم به خرید حداقلی مواد غذایی روی آورده‌اند.
سیاست داخلی و تنش‌های حکومتی:
چند ثانیه / ایلنا: غلامرضا تاجگردون گفت دولت نباید مسئولیت تصمیم‌ها را گردن یکدیگر بیندازد و همه اعضا مسئولند.
چند ثانیه: بانکی‌پور با لحنی تهدیدآمیز وزیر بهداشت را به «ایستادگی مقابل امر ولی‌فقیه» متهم کرد.
فرهیختگان: با حمله به باهنر، او را متهم کرد که با سخنانش درباره «اختیاری بودن حجاب» به دوقطبیسازی و «تضعیف مبانی شرع» دامن زده است.
کیهان: در واکنشی تند نوشت: «آقای باهنر، منظورتان چیست؟!» و از او خواست اظهارات خود را اصلاح کند.
کامل گزیده رسانه‌های حکومتی
چند ثانیه - بقایی: هیچ بازرسی در ایران نداریم/ توافق قاهره قابلیت اجرا ندارد/ برنامهیی برای مذاکره با ۳کشور اروپایی نداریم
چند ثانیه - از تبادل مهدیه اسفندیاری با ۲زندانی فرانسوی چه خبر؟ / بقایی: در دست انجام است
شرق: تله زمان
عسگر قهرمان‌پور پژوهشگر حوزه بین‌الملل: «برخلاف تصور عمومی، رفتار ترامپ، به‌ویژه در قبال ایران، برخاسته از نوعی عقلانیت تاکتیکی و محاسبه‌گرانه است، نه تصمیم‌های آنی و بی‌برنامه»: «سیاست صبر و انتظار ترامپ هدفمند و سنجیده پیش می‌رود و بر پایه ارزیابی دقیق از مجموعه تحولات اخیر در خاورمیانه از جمله معادلات بعد از جنگ ۱۲روزه، تأثیر حداکثری تحریم‌ها و قطعنامه‌ها بر اقتصاد و معیشت ایران و هماهنگی‌های فزاینده میان تل‌آویو و واشنگتن طراحی شده است». «ترامپ در حال آزمودن میزان تاب‌آوری اقتصادی و سیاسی ایران است تا بداند تا کجا می‌تواند فشارها را افزایش دهد و در چه نقطه‌‌یی تهران ناگزیر به انعطاف خواهد شد
آرمان ملی: مقابله با تحریم‌ها نیازمند تلاش دیپلماتیک است
حسن بهشتی‌پور تحلیلگر روابط بین‌الملل: افزایش فشار بر بازار ارز و رشد تورم ناشی از کاهش درآمدهای ارزی و تشدید انتظارات تورمی از جمله مهم‌ترین پیامدهای داخلی بازگشت تحریم‌ها است. تجربه نشان داده که این حوزه بیشترین تأثیر روانی را بر جامعه دارد… گسترش روابط با کشورهایی چون روسیه، چین، هند و اعضای بریکس فرصتی برای ایجاد شبکه‌های تجاری و مالی جایگزین است. با این حال، باید توجه داشت که این کشورها در نهایت منافع خود را دنبال می‌کنند و تکیه صرف بر آنها خطای راهبردی خواهد بود…
چندثانیه - ایلنا: غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه بودجه: بزرگ‌ترین اشتباه دولت این است که اتفاقات را گردن یکدیگر می‌اندازند در حالی‌که دولت یک میز است و طبق قانون اساسی همه کسانی که دور این میز می‌نشینند نسبت به تصمیمات دولت مسئولیت دارند، اصلا این‌گونه نیست که بگویند در یک زمینه‌‌یی مسئولیت ندارند، همه اعضای دولت نسبت به مصوبات مسئول هستند.
ایشان رئیس‌جمهور هستند، سازمان برنامه و بودجه هم زیر نظر ایشان فعالیت می‌کند؛ تیک بزنند و بگویند کدام ردیف‌ها حذف شود. مانند آقای احمدی‌نژاد ایشان تیک می‌زدند و می‌گفتند مثلا ۱۰ردیف اعلام نشود، هر وقت این را اعلام کردند و ما باز هم در بودجه گذاشتیم می‌توانند مطالبه کنند.
چند ثانیه - نطق جنجالی بانکی‌پور خطاب به وزیر بهداشت: آقای دکتر ظفرقندی! گزارش‌ها نشان می‌دهد که قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت باعث افزایش ۵۰درصدی الگوی ۳فرزندی شده و موفق بوده است، ولی برخی مدیران وزارت بهداشت گفته‌اند که موضوع جمعیت به ما ربطی ندارد! آیا بنا دارید از اجرای قانون استنکاف کنید و مقابل امر ولی‌فقیه بایستید؟!
چندثانیه – خراسان: انتقاد تند از عضو کمیسیون انرژی / دیپلماسی نفتی، میدان سکوت و تدبیر است، نه تریبون و هیجان.
رضا سپهوند، نماینده مجلس، گفته است هند با اطلاع از شرایط جدید تحریمی برای خرید نفت از ایران اعلام آمادگی کرده و حتی برآوردی حدود ۱۰میلیون بشکه در سال نیز مطرح شده است. نکته قابل‌تأمل آن است که کشورهایی مانند چین یا روسیه در بالاترین سطح تعاملات انرژی نیز هیچ‌گاه جزئیات معاملات حساس خود را رسانه‌یی نمی‌کنند؛ زیرا می‌دانند در میدان تحریم، اصل «ابهام هدفمند» بخشی از راهبرد بقاست.
هر گونه افشاگری، ولو ناخواسته، می‌تواند به‌معنای تضعیف قدرت مانور ایران در بازار خاکستری انرژی باشد. پدیده‌یی در حال شکل‌گیری است که می‌توان آن را سیاستِ اعلام قبل از وقوع نامید. یعنی مسئولان برای دیده‌شدن، به جای تأثیرگذاری واقعی بر روندها، ترجیح می‌دهند روایت‌گر اولیه باشند.
فرهیختگان: بی‌هنری و دوقطبیسازی
سخنان اخیر محمدرضا باهنر درباره «اجباری نبودن حجاب» حرفی که لابد با نیت ممانعت از ایجاد دوقطبی‌ها زده شد؛ اما در عمل فضای رسانه‌یی را درهم‌کشید و درست زمانی که حرف و حدیثی درباره حجاب نیست، به دو‌قطبی «حجاب اجباری یا اختیاری» جان دیگری بخشید و منجر به شکل‌گیری برداشت‌هایی شد که با سیاست‌های کلان و تصمیم‌های ملی در تضاد است
وقتی باهنر، به‌عنوان یکی از اعضای مجمع تشخیص می‌گوید از ابتدا با حجاب اجباری مخالف بوده، در واقع ناخواسته به بدفهمی دامن می‌زند؛ گویی آنچه در جمهوری اسلامی جریان داشته، صرفاً نوعی فشار حکومتی بدون پشتوانه دینی و قانونی بوده است… از این رو، سخنان او از منظر فقهی و سیاسی هر دو آسیب‌زا است
از نگاه سیاسی نیز، چنین سخنی در مقام عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، پیام متناقضی به جامعه مخابره می‌کند؛ گویی نهادی که خود وظیفه‌اش حل تزاحم میان «شرع و مصلحت» است، اکنون در جایگاهی ایستاده که اصل شرع را به نام مصلحت، قابل تعلیق می‌داند.
کیهان: آقای باهنر منظورتان چیست؟!؟! امید آن‌که جناب باهنر درباره دیدگاه سؤال‌برانگیزی که مطرح کرده‌اند و در مغایرت آشکار با قوانین جاری و مبانی شرع مقدس اسلام است توضیح بدهند و چنان‌چه منظور دیگری داشته‌اند، اظهارات ناصواب خود را اصلاح بفرمایند.
کیهان: واکنش غرب‌گرایان به طرح ترامپ و پاسخ حماس
اشک تمساح برای غزه یا نسخه تسلیم برای ایران
در حالی که جنبش حماس با پاسخی هوشمندانه، طرح صهیونیستی ترامپ برای «تسلیم غزه» را نقش بر آب کرد، در داخل کشور، همان جریان غرب‌گرایی که ۱۰سال پیش با توافقی خسارت‌بار، کشور را با برجام در تله‌‌یی حقوقی و سیاسی گرفتار ساخت، امروز با اشک تمساح برای غزه و لب‌هایی خندان برای غرب، بار دیگر نسخه «تسلیم» را برای ایران تجویز می‌کند… (آنها) با فرار رو به جلو و بدون ذره‌یی شرمندگی، بار دیگر نسخه‌‌یی تازه از همان «الگوی تسلیم» را برای ایران می‌نویسند.
روزنامه سازندگی و تیتر «توافق پس از ویرانی»
تکرار همان روایت شکست‌طلبی
آنان می‌گویند باید از تجربه غزه عبرت بگیریم؛ اما از چه؟ از مقاومت یا از ویرانی؟ گویا در قاموس غرب‌گرایان، درس گرفتن از تاریخ به‌معنای تکرار اشتباهات گذشته است، نه تصحیح آنها.
در شبکه‌های اجتماعی نیز، هم‌صدا با این رسانه‌ها، اکانت‌های شناخته‌شده اپوزیسیون و برخی چهره‌های منتسب به جریان غرب‌گرا در داخل، با ذلّت و بی‌شرمی مثال‌زدنی، وضعیت کشور را «بحرانی» توصیف کرده و راه‌حل را «تسلیم بی‌قید و شرط» در برابر غرب می‌دانند.
اشک‌های تمساح غرب‌گرایان برای غزه، نه از سر انسان‌دوستی بلکه از سر کینه نسبت به راه مقاومت است. آنان می‌خواهند از خون کودکان غزه، نسخه‌‌یی برای بی‌خاصیت کردن ایران بسازند.
دنیای اقتصاد: کیفیت نازل زندگی تهرانی‌ها
- تهران در بین ۱۰۰۰شهر دنیا با سنجش شاخص «شهر جهانی آکسفورد اکونومیست» جایگاه ۴۴۳ را دارد و در شاخص «چشم‌انداز شهرهای جهانی» در بین ۱۵۶شهر، آخر است
- حداقل رقم شاخص «کیفیت زندگی» در شاخص شهر جهانی آکسفورد اکونومیست باید ۰.۹ باشد، نمره تهران ۰.۱ است
بر اساس گزارش شاخص شهر جهانی-آکسفورد اکونومیست تهران شهری با کیفیت برای زندگی شهروندان نیست. کیفیت پایین خدمات عمومی، حمل‌ونقل و امکانات رفاهی از جمله دلایل ذکر شده در این خصوص است.
اعتماد: آموزش و پرورش و بحران مزمن و راه‌های برون‌رفت
یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های آموزش و پرورش ایران، تبعیض ساختاری و طبقاتی بودن آموزش است. در کنار مدارس دولتی با کیفیت پایین، مدارس غیرانتفاعی، استعدادهای درخشان، هیأت‌امنایی و بین‌المللی با شهریه‌های نجومی رشد کرده‌اند. نتیجه آن است که آموزش نه ابزاری برای کاهش نابرابری، بلکه به موتور بازتولید فقر و نابرابری تبدیل شده است. آمارها نشان می‌دهد سهم دانش‌آموزان دهک‌های پایین از ورود به دانشگاه‌های برتر به کمتر از ۱۰درصد رسیده است.
آرمان امروز: فقر سفر و پیامدهای اجتماعی آن برای ۳۰میلیون نفر
برآوردها نشان می‌دهد که حدود ۳۰ تا ۳۵میلیون نفر از ایرانیان در حال حاضر عملاً امکان سفر را از دست داده‌اند. اگر ۷سال پیش حدود ۳۱درصد مردم درگیر این نوع فقر بودند، اکنون این رقم به نزدیک نیمی از جمعیت رسیده است؛ افزایشی چشمگیر و نگران‌کننده در طول تنها ۷سال. فقر سفر، چهره‌‌یی پنهان اما ملموس دارد: خانواده‌هایی که برای دیدن دریا یا زیارت، ناچارند شب را در خودرو یا چادر بگذرانند؛ والدینی که سفر را از فهرست آرزوهای سالانه‌شان حذف کرده‌اند؛ کودکانی که هیچ تجربه‌‌یی از دیدن شهر یا منظره‌‌یی بیرون از استان محل زندگی‌شان ندارند.
جوان: آقای وزیر! جا مانده‌ها از تحصیل منتظر عملند، نه حرف
وزیر آموزش و پرورش اخیراً گفته که برای حدود یک میلیون دانش‌آموز بازمانده از تحصیل، دلایل متعددی وجود دارد، از فقر اقتصادی گرفته تا بیماری و مهاجرت. او بیان کرده که نباید اجازه دهیم حتی یک نفر از چرخه آموزش حذف شود. این حرف‌ها، البته که دلگرم‌کننده است، اما وقتی پای عمل به میان می‌آید، آیا همه چیز به این سادگی‌است؟!
اگر واقعاً باور داریم که هیچ دانش‌آموزی نباید از تحصیل جا بماند، پس چرا آنهایی که در روستا‌ها و مناطق کم‌برخوردار دست یاری دراز می‌کنند و با تمام علاقه می‌خواهند ادامه تحصیل دهند، هنوز مدرسه‌‌یی ندارند؟ چرا صدای این بچه‌ها که فقط یک فرصت برای درس خواندن می‌خواهند، شنیده نمی‌شود؟
در ۴روستای کوچک حاشیه اهواز با جمعیتی بیش از ۳۰۰۰نفر، حتی یک مدرسه متوسطه وجود ندارد.
بهارنیوز: ضعف شدید دولت در بازار مسکن
مسکن کارگری و واقعیت‌های هزینه در تورم افسارگسیخته
حسن محتشم، رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران، با اشاره به آمار‌های ۱۰سال گذشته وزارت راه و شهرسازی، گفت: نیاز سالانه به ساخت حدود یک میلیون واحد مسکونی برای رسیدن به نقطه سر به سر در افق ۱۴۰۴ پیش‌بینی شده بود. اما در طول یک دهه گذشته، این هدف محقق نشده و متوسط سالانه ساخت به حدود ۴۰۰هزار واحد رسیده است... امروز با کمبود ۵ تا ۶میلیون واحد مسکونی مواجه هستیم... هزینه ساخت یک آپارتمان ۱۰۰متری (با ۷۵متر بنای مفید) حدود ۲میلیارد تومان است. با توجه به تورم فعلی، این هزینه تا سال آینده به حدود ۳میلیارد تومان افزایش خواهد یافت. وی افزود: امکان ندارد یک کارگر با حقوق ۱۵ تا ۲۰میلیون تومان بتواند با ۳۰۰ یا ۴۰۰میلیون تومان(۲۰درصد کارفرما) خانه‌دار شود،
خراسان: ماشه فعال شد؛ مقابله با ماشه نه!
در سیاست‌های اقتصادی دولت، هیچ ایده محوری قابل تشخیص نیست. شاید این ضعف به نبود اولویت‌بندی در خلال محدودیت‌های بودجه برگردد، اما در هر حال، وجود آن امروز بیشتر آشکار شده است. سیاست‌گذاری بدون ایده راهبردی یعنی صرفاً مدیریت بحران از روزی به روز دیگر؛ نه اصلاح ساختارهای بانکی و مالی، نه بازتعریف رابطه دولت با بازار و نه تدوین مسیر پایدار برای رشد اقتصادی.
هم‌میهن: کاهش چشمگیر مصرف گوشت حبوبات و لبنیات / گزارش میدانی «هم‌میهن» از تأثیر افزایش قیمت مواد پروتئینی بر خریدوفروش آن در ۸منطقه تهران
هم‌زمان با افزایش قیمت کالاهای اساسی، میزان فروش گوشت، مرغ، ماهی، حبوبات، تخم‌مرغ و محصولات لبنی نسبت به یک‌سال گذشته در تهران کاهش چشمگیری داشته است و بسیاری از مشتریان درخواست خرید برنج و حبوبات در حجم‌هایی بسیار کم و به‌اندازه تهیه یک وعده غذایی را دارند...
بررسی‌های میدانی «هم‌میهن» از خواروبارفروشی‌ها، مغازه‌های فروش لبنیات و قصابی‌های ۸منطقه ۶، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۶، ۱۷، ۱۸ و ۱۹ در تهران نشان می‌دهد که فروشندگان محصولات لبنی، حبوبات، برنج، گوشت، مرغ و ماهی در این محلات به‌دلیل افزایش قیمت‌ها با کاهش فروش و درخواست برای محصولاتی با حجم کمتر روبه‌رو شده‌اند،
سیاست روز: ۴صفر کمتر؛ اما آیا جیب مردم پرتر می‌شود؟
تصویب حذف ۴صفر از پول ملی، اگر چه در نگاه نخست اقدامی بزرگ و تاریخی به نظر می‌رسد، اما در واقع بیش از آن که یک تحول اقتصادی عمیق باشد، جنبه‌‌یی ظاهری و روانی دارد. تجربه کشورهای مختلف نشان داده است که چنین اقداماتی تنها زمانی تأثیر مثبت و ماندگار دارد که با مجموعه‌یی از اصلاحات بنیادی در حوزه‌های پولی، بانکی، مالی و تولیدی همراه شود. در غیر این صورت، حذف صفرها فقط تغییر در ظاهر اسکناس‌ها و ارقام حساب‌هاست، بدون آن که قدرت خرید مردم یا ثبات اقتصادی کشور بهبود یابد... نکته مهم دیگر آن است که حذف صفرها به خودی خود باعث کاهش تورم نمی‌شود، بلکه فقط واحد سنجش را تغییر می‌دهد.
اگر این اقدام صرفاً برای زیباسازی ظاهری اسکناس‌ها یا ایجاد آرامش موقتی در فضای اقتصادی انجام شود، نه‌تنها نتیجه‌یی نخواهد داشت بلکه ممکن است در آینده نیز هزینه‌های بیشتری بر دوش دولت و مردم بگذارد.
دنیای اقتصاد: نگهبانی از نرخ‌های کلیدی
دکتر داود سوری* اقتصاد کشور در چند دهه گذشته از بعد پولی و ارزی در ۲مرداب نرخ بهره دستوری و تثبیت نرخ ارز گرفتار آمده و هر آنچه از آن به‌عنوان سیاست ارزی و پولی یاد می‌شود، جز دست و پا زدن برای غرق نشدن در آن ۲مرداب نیست. اساساً در یک نظام اقتصادی که در آن رابطه بین سپرده‌گذار و بانک از یک‌سو و رابطه بین بانک و تسهیلات‌گیرنده از سوی دیگر توسط حاکم تعیین می‌شود، صحبت از سیاست پولی گزافه‌گویی بیش نیست.
