در آستانه به‌اصطلاح «روز صنعت دفاعی» (۳۱مرداد) و در حضور روحانی، رژیم مدعی شد که از یک جنگنده آموزشی-رزمی موسوم به «کوثر» رونمایی کرده است. رژیم با تبلیغات خاص خودش طوری وانمود می‌کند که گویی یک جنگنده کامل‌العیار ساخته است و یا به تولید انبوه رسانده است. اما واقعیت چیست؟
جنگنده مورد ادعا چیست؟
جنگنده مورد ادعا، هم بنا به نظر کارشناسان بین‌المللی و هم بر اساس اعتراف ارگانها ذیربط رژیم و هم بنا به گزارشات رسانه‌های حکومتی همان هواپیمای اف۵ آمریکایی است که از زمان شاه در اختیار ایران بوده است. ساخت این هواپیما به دهه ۱۹۵۰ میلادی برمی‌گردد و سازنده آن شرکت آمریکایی نورتروپ است. در طول سالیان مدل اولیه این جنگنده ارتقا پیدا کرده است.
جنگنده اف ۵ یک هواپیمای کوچک و چابک، البته دارای توانایی انجام مأموریت‌های مختلف رزم هوایی نزدیک و بمباران سبک می‌باشد. اما در مجموع این جنگنده یک جنگنده قدیمی محسوب می‌شود که در بسیاری از کشورها از رده استفاده خارج شده است. اندونزی از سال ۲۰۰۵ این جنگنده‌ها را بازنشسته کرده است. برزیل از سال گذشته طرحی برای خارج کردن این جنگنده‌ها از ارتش را آغاز کرده است. عربستان که گفته می‌شود ۱۱۰فروند از این جنگنده را در اختیار دارد از آنها برای آموزش خلبان‌ها استفاده می‌کند و طرحی برای جایگزین کردن آنها با «یوروفایتر» دارد.
مدلی که در اختیار ایران در سال ۱۳۵۰ قرار گرفت از مدل E و F بود. مدل F دونفره و بیشتر برای آموزش خلبان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. تعداد این هواپیماها حدود ۱۶۹فروند برآورد شده است. این جنگنده‌ها در دست رژیم بوده و در جریان جنگ هم از آنها استفاده فعالی می‌کرده است.
اظهارنظر رسانه‌های و مختصصان بین‌المللی
جوزف دمپسی از محققان مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در توئیت زیر عکس جنگنده رژیم در سال ۱۳۹۷ را با عکس جنگنده اف ۵ آمریکایی در سال ۱۳۵۳ مقایسه کرد:
#Iran &#۳۹;Kowsar&#۳۹; indigenous fighter - prototype ۳-۷۴۰۰ (۲۰۱۸)#US Northrop F-۵F Tiger II combat capable trainer - prototype ۰۰۸۸۹ (۱۹۷۴) pic.twitter.com/b۸vJ۷qGd۹n
— Joseph Dempsey (@JosephHDempsey) August ۲۱, ۲۰۱۸
نشریه فوربز نوشت: شباهت بسیار زیاد این جنگنده با جنگنده اف ۵ این شک را برمی‌انگیزد که به‌طور واقعی چنین جنگنده‌یی چقدر می‌تواند مؤثر باشد. این نشریه رسوایی یکی از تبلیغات پیشین رژیم در مورد ساخت جنگنده رادارگریز را یا‌دآوری کرد و افزود: بدنام‌ترین مورد مشکوک رونمایی از یک سلاح مربوط به سال۹۲(در دوران احمدی‌نژاد) است؛ وقتی که رژیم ایران مدعی ساخت جنگنده رادارگریز «قاهر۳۱۳» شد اما بعد معلوم گردید آنچه رونمایی شد فقط یک ماکت بود که با هدف استفاده در تبلیغات داخلی ساخته شده بود.
نشریه بیزینس اینسایدر با عنوان «جنگنده جدید رژیم ایران یک جوک بزرگ به‌نظر می‌رسد» نوشت: رژیم ایران تمسخر زیادی را نسبت به خود برانگیخت وقتی معلوم شد جنگنده‌ای که مدعی طراحی و ساختش به‌طور محلی بوده است، یک جنگنده آمریکایی متعلق به دهه ۷۰ میلادی است که فقط یک لایه رنگ جدید خورده است.
تلویزیون سی.ان.بی.سی با پخش فیلمی از جنگنده مورد ادعای رژیم گفت: «کارشناسان نظامی می‌گویند جنگنده مورد ادعای رژیم ایران یک هواپیمای آمریکایی متعلق به دهه ۷۰ میلادی است».
فیلم سی.ان.بی.سی در مورد ادعای ساخت جنگنده توسط رژیم
سابقه تمرکز رژیم روی ساخت اف ۵
رسانه‌های آخوندنی به زبان معکوس طرح می‌کنند که اف ۵ نسخه قدیمی جنگنده موسوم به کوثر است. رژیم طی ۳دهه توانسته است برخی از قطعات این جنگنده را کپی‌برداری کند.
از آنجایی که تکنولوژی به‌کار رفته در این جنگنده نسبت به جنگنده F4(فانتوم) و F14(تامکت) بسیار پایین‌تر است و پیچیدگی‌های زیادی ندارد، رژیم از سال ۱۳۶۶ از آن به‌عنوان پایه برای به‌اصطلاح کسب تکنولوژی جنگنده‌ها استفاده کرد. صنایع نظامی رژیم از سال ۱۳۶۷ با «مهندسی معکوس» کار روی هواپیمای جنگنده اف ۵(تایگر) را شروع کرد و تاکنون به‌مدت ۳دهه روی آن کار کرده است.
این عمل کپی‌برداری و ساخت قطعات به‌تدریج انجام شده است و رژیم هر بار تلاش کرده درصدی از قطعات را بسازد و جایگزین کند و آن را طی این ۳دهه با نامهای مختلف مثل آذرخش و صاعقه و کوثر و... به‌عنوان محصولاتش در این زمینه به‌نمایش گذاشته و تبلیغ کرده است. تفاوت هر بار رونمایی از مدل‌ها با اسامی متنوع، تنها در این بوده است که درصد قطعات بومی‌سازی شده آن بالا رفته است.
رژیم طی یک دهه یعنی از سال ۱۳۷۶ تا سال ۱۳۸۶ تعویض قطعات بومی‌شده را با قطعات اصلی هواپیمای اف ۵ حداقل در ۴نوبت با عنوان جنگنده «آذرخش» ارائه داد.
عکس زیر که در سایت حکومتی مشرق برگرفته از شبکه تلویزیونی آخوندی درج شده است، موارد قبلی و درصد قطعاتی که رژیم مدعی شده است در این جنگنده‌ها ساخته است را نشان می‌دهد. همان‌طور که در تصویر زیر مشخص شده است در جنگنده ادعایی به‌نام صاعقه که در سال ۸۸ رونمایی شد میزان ۵۶درصد قطعات بومی‌سازی شده است و فقط ۵فروند از آنها را رژیم توانست سرهم کند. در صاعقه ۲ که در سال ۹۳ رونمایی شد، درصد قطعات بومی‌سازی شده ۶۵ بوده است و رژیم فقط یک فروند از آن در سال ۹۳ سرهم کرد. در آخرین مدل موسوم به کوثر که امسال (سال ۹۷) مدعی ساخت آن شده‌اند، درصد بومی‌سازی‌اش ۸۸ بوده است. بنابراین هر ۳مدل، همان جنگنده اف ۵ تایگر است ولی رژیم چنان می‌نمایاند که گویا «یک مدل ایرانی» از جنگنده‌های اف ۵ ساخته است.
میزان بومی‌سازی و تعداد ساخت جنگنده‌هایی که رژیم ادعای ساخت آنها را دارد – سایت حکومتی مشرق
قابل توجه است که جنگنده اف ۵ دارای ۱۱هزار و ۸۶۰قطعه می‌باشد که هر کدام دارای عمر محدودی از چند ده ساعت تا بیش از ۱۰۰۰ساعت هستند.
آخرین ادعای رژیم که چند روز پیش توسط روحانی رونمایی شد، باز هم همان اف ۵ آمریکایی است که حتی رسانه‌های رژیم از آن به‌عنوان «ایرانیزه شده هواپیمای اف ۵» نام برده‌اند. تفاوت نوع ادعای جدید رژیم به‌نام کوثر با انواع قبلی‌اش در میزان بالاتری از قطعات بومی‌سازی شده (۸۸درصد) است.
به‌عنوان مثال رژیم مدعی است که در کابین خلبان کنترل‌کننده‌ها را «مدرن‌سازی» کرده و «آن را به تکنولوژی جنگنده‌های روز دنیا» نزدیک کرده است. اما واقعیت این است که کنترل‌کننده‌های اف ۵ که در دهه ۱۹۵۰ میلادی ساخته شده‌اند، بسیار نسبت به تکنولوژی کنونی عقب هستند و از طرف دیگر این نوع کنترل‌کننده‌ها و دستگاه‌های الکترونیک در بازار فراوان است و نصب آنها کار چندان مشکلی نیست. حالا رژیم تعویض این قطعات را به‌عنوان «نزدیک کردن» اف ۵ به «تکنولوژی جنگنده‌های روز دنیا» جا می‌زند.
سقف ادعای جدید رژیم در مورد جنگنده‌سازی
به‌طور کلی یک هواپیمای جنگنده از چند بخش کلی ساخته شده است: بخش سازه یعنی بدنه، بخش الکترونیک پروازی(اویونیک)، بخش موتور یعنی به‌اصطلاح «پیشران» و بخش تسلیحات.
حالا کل ادعای رژیم در آخرین مدل ادعای «جنگنده کوثر» به‌شرح زیر است:
«در بخش ساخت سازه به خودکفایی ۱۰۰درصد رسیده‌ایم. در بخش سیم‌کشی و یا اصطلاحاً وایرینگ نیز به ۱۰۰درصد و در بخش سامانه‌های اویونیکی در حدود ۹۰درصد است و در داخل کابین هواپیما شاهد یک تغییر بسیار بنیادی نسبت به خانواده اف ۵ هستیم و مشاهده می‌شود که نمایشگرهای دیجیتالی مدرن، جایگزین آلات دقیق قدیمی شده‌اند. کما این‌که صندلی پرتاب‌شونده خلبان و ارابه فرود ۲قطعه بسیار حساس و استراتژیک دیگر هستند که با بومی‌سازی کامل در کشور بر روی هواپیمای کوثر نصب شده‌اند. صندلی پرتاب‌شونده خلبانان از نوع "صفر صفر" بوده یعنی می‌توانند حتی در سرعت صفر و ارتفاع صفر نیز اقدام به خارج کردن خلبان از جنگنده بکنند. در این هواپیما از ۲دستگاه موتور توربوجت اوج استفاده شده که در حقیقت مدل ایرانیزه شده موتور آمریکایی جی ۸۵ بوده و بر اساس اعلام مسئولان تا ۹۰درصد آن بومی‌سازی شده است. کوثر با استفاده از ۲موتور اوج توانایی دستیابی به سقف پرواز ۴۵۰۰۰پا و حداکثر سرعت ۱.۵ماخ(سرعت صوت) را دارد».(سایت حکومتی مشرق ۳۱مرداد ۱۳۹۷)
نتیجه‌گیری
۱. در خوشبینانه‌ترین فرض اگر صددرصد قطعات هواپیمای اف ۵ هم توسط رژیم تولید شود، بر اساس ادعای خود رژیم این یک «جنگنده آموزشی–پشتیبانی رزمی» است که به‌قول آمریکایی‌ها اسباب مسخره است چون یک سلاح قدیمی و مربوطه به ۴دهه قبل آنها است که به ایران فروخته‌اند.
۲. ظرفیت تکنولوژی و زیرساخت‌های صنعتی رژیم، توان تولید انبوه همین مورد را هم ندارد و مانند خیلی از ادعاهایی که رژیم می‌کند در حد یک یا چند نمونه آن هم بعد از ۳دهه، دردی از رژیم را در هیچ جنگ مفروضی حل نمی‌کند به‌ویژه این‌که تحریم‌ها اجازه نفس‌کشیدن هم به رژیم نمی‌دهد چه برسد به تولید جدی جنگنده و...
۳. هزینه‌یی که رژیم در این ۳دهه برای این ادعاها کرده است، در یک دنیای واقعی، با توجه به این‌که جنگنده‌های بسیار پیشرفته‌تر با هزینه بسیار کمتری قابل تهیه است، هزینه سنگینی محسوب می‌شود و مقرون به‌صرفه نیست. رژیم می‌گوید در این پروژه «۱۰دانشگاه کشور، ۷۲شرکت پیمانکار، ۴۴شرکت تأمین‌کننده و ۶۳شرکت دانش‌بنیان» همکاری داشتند و ۴هزار نفر را به‌کار گرفته است. اما درد رژیم این است که به‌دلیل انزوای بین‌المللی و تحریم‌ها قادر به تهیه حتی قطعات یدکی جنگ‌افزارهای خود نیست.
نشریه فوربز در تاریخ ۳۰مرداد در این باره نوشت: «بر اثر ناتوانی رژیم ایران به دسترسی آزادانه به بازار جهانی ناوگان هوایی رژیم ایران به‌طور فزاینده‌یی قدیمی و فرسوده می‌شود. انستیتوی تحقیقات استراتژیک در لندن برآورد می‌کند که رژیم ایران در ناوگان هوایی خود ۳۰۰جنگنده دارد اما همه آنها ارزش پرواز ندارند. این مؤسسه برآورد می‌کند ۸۰درصد جنگنده‌های روسی و ۶۰درصد جنگنده‌های آمریکایی در ناوگان هوایی ایران قابل استفاده هستند. رژیم برای پوشاندن این حقیقت به تبلیغ حول ساخت جنگنده روی آورده است و بهای آن را از ثروت مردم ایران هزینه می‌کند».
۴. بنابراین موضوع جنگنده‌سازی در رژیم آخوندها واقعاً جدی نیست. اما رژیم می‌خواهد به این وسیله در چنبره بحرانها با دود و دم قدرت‌نمایی پوشالی صورت خود را با سیلی سرخ نگه‌‌دارد.
