عبادت روزه به‌معنی امساک و خودداری از خوردن و برخی امور دیگر، در میان پیروان ادیان و مسلک‌های مختلف، سابقه داشته و هنوز هم وجود دارد. قرآن مجید در آیه 183 سوره بقره به همین امر صراحت دارد که می‌فرماید: «روزه بر شما نوشته شده است، هم‌چنان که نوشته شده بود بر آنان که پیش از شما بودند».
البته جزئیات روزه داری در ادیان و مسلک‌های مختلف بسیار گوناگون است، همان‌گونه که نیایش و نماز هر کدام، به‌صورت خاصی مقرر است.
در دین اسلام، روزه داری پیش از آن که به عموم مردم فرمان داده شود، به شخص پیامبر ابلاغ شد. مثل نماز که شخص پیامبر (ص) از آغاز بعثت بپا می‌داشت اما تا مدتی بر همگان واجب نبود. در برخی منابع اسلامی‌آورده‌اند که پیامبر (ص)، شخصاً از ابتدای بعثت، در زمانهای مختلفی که فرمان به او ابلاغ می‌شد، روزه می‌گرفت.
همچنین پیامبر هنگام هجرت به مدینه، زمانی که هنوز روزه برای عموم مقرر نشده بود، از جمله روز دهم محرم همان سال، برخی ایام را روزه می‌داشت.
اما فرمان روزه داری همگانی، در ماه رمضان سال دوم هجرت مقرر شد. در همان ماه رمضان، از سال دوم هجرت پیغمبر، 2 رویداد مهم دیگر نیز اتفاق افتاد که علاوه بر اهمیت هر کدام، تقارن آنها نیز جای اندیشیدن دارد. نخست این که، قبله تغییر کرد. دوم، آن که مسلمانان برای اولین جهاد بزرگ خود رخصت یافتند؛ یعنی جنگ بدر، که در هفدهم رمضان سال دوم هجری، پیروزی بزرگی را نصیب پیامبر اسلام نمود.
حضرت محمد (ص) تا هنگامی که در مکه می‌زیست، نمازهایش را رو به بیت‌المقدس برگزار می‌کرد. می‌دانیم که خانه کعبه، اولین خانه‌ای است که به نام توحید بنا گردید و بنیانش به دست ابراهیم گذاشته شد. اما در هنگام ظهور اسلام، کعبه توسط مشرکان، به‌صورت بتکده‌ای درآمده بود. بنابراین، پیامبر با آن که در کنار کعبه می‌زیست، مأموریت داشت که از عبادت کردن رو به کعبه، اجتناب کند.
در مدینه نیز تا حدود 18ماه، پیامبر به سمت بیت المقدس، نماز می‌گذاشت. اما بعد از آن و پس از مدتها مبارزه‌ای که علیه بت‌پرستی صورت گرفته بود و دشمنی‌هایی که ستمگران مکه نسبت به پیغمبر و مسلمانان روا داشته بودند، دیگر احترام به کعبه و نماز گذاشتن رو به آن، احترام به آداب و بت‌های ستمگران مکه تلقی نمی‌شد. به این ترتیب با تغییر قبله به سمت کعبه، نخستین خانه توحید، احترام اولیه خویش را بازیافت.
البته جزئیات روزه داری در ادیان و مسلک‌های مختلف بسیار گوناگون است، همان‌گونه که نیایش و نماز هر کدام، به‌صورت خاصی مقرر است.
در دین اسلام، روزه داری پیش از آن که به عموم مردم فرمان داده شود، به شخص پیامبر ابلاغ شد. مثل نماز که شخص پیامبر (ص) از آغاز بعثت بپا می‌داشت اما تا مدتی بر همگان واجب نبود. در برخی منابع اسلامی‌آورده‌اند که پیامبر (ص)، شخصاً از ابتدای بعثت، در زمانهای مختلفی که فرمان به او ابلاغ می‌شد، روزه می‌گرفت.
همچنین پیامبر هنگام هجرت به مدینه، زمانی که هنوز روزه برای عموم مقرر نشده بود، از جمله روز دهم محرم همان سال، برخی ایام را روزه می‌داشت.
اما فرمان روزه داری همگانی، در ماه رمضان سال دوم هجرت مقرر شد. در همان ماه رمضان، از سال دوم هجرت پیغمبر، 2 رویداد مهم دیگر نیز اتفاق افتاد که علاوه بر اهمیت هر کدام، تقارن آنها نیز جای اندیشیدن دارد. نخست این که، قبله تغییر کرد. دوم، آن که مسلمانان برای اولین جهاد بزرگ خود رخصت یافتند؛ یعنی جنگ بدر، که در هفدهم رمضان سال دوم هجری، پیروزی بزرگی را نصیب پیامبر اسلام نمود.
حضرت محمد (ص) تا هنگامی که در مکه می‌زیست، نمازهایش را رو به بیت‌المقدس برگزار می‌کرد. می‌دانیم که خانه کعبه، اولین خانه‌ای است که به نام توحید بنا گردید و بنیانش به دست ابراهیم گذاشته شد. اما در هنگام ظهور اسلام، کعبه توسط مشرکان، به‌صورت بتکده‌ای درآمده بود. بنابراین، پیامبر با آن که در کنار کعبه می‌زیست، مأموریت داشت که از عبادت کردن رو به کعبه، اجتناب کند.
در مدینه نیز تا حدود 18ماه، پیامبر به سمت بیت المقدس، نماز می‌گذاشت. اما بعد از آن و پس از مدتها مبارزه‌ای که علیه بت‌پرستی صورت گرفته بود و دشمنی‌هایی که ستمگران مکه نسبت به پیغمبر و مسلمانان روا داشته بودند، دیگر احترام به کعبه و نماز گذاشتن رو به آن، احترام به آداب و بت‌های ستمگران مکه تلقی نمی‌شد. به این ترتیب با تغییر قبله به سمت کعبه، نخستین خانه توحید، احترام اولیه خویش را بازیافت.
عمومیت یافتن روزه داری در مدینه نیز، چه بسا به همین علت بود. چرا که در مکه، برخی اقوام جاهلیت عرب هم نوعی روزه داری خاص خود را داشتند؛ اما پس از هجرت پیامبر به مدینه و نازل شدن قرآن در ماه رمضان، روزه داری دیگر با هیچ‌یک از رسوم جاهلیت آمیخته نمی‌شد و امکان سوء‌استفاده به زیان پیام حقیقی اسلام، منتفی بود.
نکته دیگری که در مورد تاریخ روزه باید گفت این است که در آغاز واجب شدن روزه، تمامی آداب روزه که امروزه در زمان ما مرسوم است، مشخص نشده بود؛ بلکه به تدریج جزئیات آن روشن و روشن‌تر گردید.
در آغاز، مسلمانان مانند برخی ادیان دیگر، روزه را از هنگام نماز عشاء، شروع می‌کردند و تا هنگام نماز مغرب روز بعد، امساک ادامه می‌یافت. یعنی، فقط در 2ساعت اول شب مجاز به خوردن و آشامیدن بودند. از آنجا که طولانی بودن زمان روزه، برای برخی از افراد که توانایی جسمی کمتری داشتند، دشوار بود، و برخی از مسلمانان دچار خجلت می‌شدند، مدت زمان روزه، به آنچه اکنون هست کاهش یافت.
نکته دیگری که در مورد تاریخ روزه باید گفت این است که در آغاز واجب شدن روزه، تمامی آداب روزه که امروزه در زمان ما مرسوم است، مشخص نشده بود؛ بلکه به تدریج جزئیات آن روشن و روشن‌تر گردید.
در آغاز، مسلمانان مانند برخی ادیان دیگر، روزه را از هنگام نماز عشاء، شروع می‌کردند و تا هنگام نماز مغرب روز بعد، امساک ادامه می‌یافت. یعنی، فقط در 2ساعت اول شب مجاز به خوردن و آشامیدن بودند. از آنجا که طولانی بودن زمان روزه، برای برخی از افراد که توانایی جسمی کمتری داشتند، دشوار بود، و برخی از مسلمانان دچار خجلت می‌شدند، مدت زمان روزه، به آنچه اکنون هست کاهش یافت.
