حفظ برجام و مجیز گویی‌های روحانی و اعضای دولتش از سپاه و دلواپسی برای برجام موضوع مشترک روزنامه‌های حکومتی در روز پنجشنبه 20مهرماه است:
آرمان: روحانی: برجام آزمونی برای همه دولت هاست
آفتاب یزد: آمریکا تصمیم خود در مورد توافق هسته‌یی را امروز اعلام می‌کند؛ روز سرنوشت برجام
اعتماد: تلاش لندن برای حفظ توافق هسته ای
آرمان: روحانی: برجام آزمونی برای همه دولت هاست
آفتاب یزد: آمریکا تصمیم خود در مورد توافق هسته‌یی را امروز اعلام می‌کند؛ روز سرنوشت برجام
اعتماد: تلاش لندن برای حفظ توافق هسته ای
اطلاعات: روحانی: هیچ اختلافی بین جناحها در مقابله با دشمنان وجود ندارد
اطلاعات: ظریف: عصبانیت ترامپ ناشی از اقتدار ایران در منطقه است
جوان: رئیس‌جمهور آمریکا امروز می‌خواهد درباره برجام با مردم ایران سخن بگوید؛ قول بی‌قول!
جمهوری اسلامی: ظریف: ایران آمادگی هرگونه اقدام متناسب با تصمیمات آمریکا درباره برجام را دارد
خراسان: حمایت تمام قد روحانی از سپاه هشدار قاطع به آمریکا
دنیای اقتصاد: هشدار برجامی ترزامی به ترامپ
جوان: رئیس‌جمهور آمریکا امروز می‌خواهد درباره برجام با مردم ایران سخن بگوید؛ قول بی‌قول!
جمهوری اسلامی: ظریف: ایران آمادگی هرگونه اقدام متناسب با تصمیمات آمریکا درباره برجام را دارد
خراسان: حمایت تمام قد روحانی از سپاه هشدار قاطع به آمریکا
دنیای اقتصاد: هشدار برجامی ترزامی به ترامپ
رسالت: وزیر ارتباطات: دولت گستاخی به سپاه را بی‌پاسخ نمی‌گذارد
کیهان: در هیأت دولت رئیس جمهور: سپاه نه تنها محبوب ملت ایران بلکه محبوب مردم منطقه است
مردم‌سالاری: سران قوا اتحاد خود را همانند سپاه و دستگاه دیپلوماسی نشان دهند
سوز و گداز از مقاومت ایران و دعواهای باندی بر سر برجام از دیگر عنوانهای روزنامه‌های حکومتی در مورد برجام است:
جوان: آتش تهیه 52برگی منافقین برای حمله ترامپ به برجام
آفتاب یزد: معجزه دیرهنگام برجام؛ خبرگزاری فارس و کریمی قدوسی حامی دولت شدند!
کیهان: نقشه ترامپ برجام نیمه جان و انفعال ایران
کیهان: در هیأت دولت رئیس جمهور: سپاه نه تنها محبوب ملت ایران بلکه محبوب مردم منطقه است
مردم‌سالاری: سران قوا اتحاد خود را همانند سپاه و دستگاه دیپلوماسی نشان دهند
سوز و گداز از مقاومت ایران و دعواهای باندی بر سر برجام از دیگر عنوانهای روزنامه‌های حکومتی در مورد برجام است:
جوان: آتش تهیه 52برگی منافقین برای حمله ترامپ به برجام
آفتاب یزد: معجزه دیرهنگام برجام؛ خبرگزاری فارس و کریمی قدوسی حامی دولت شدند!
کیهان: نقشه ترامپ برجام نیمه جان و انفعال ایران
ادامه درگیری دو قوه و سرایت آن به بدنهٴ نظام و مجلس ارتجاع برخی دیگر از تیترهای روزنامه‌های پنجشنبه شده است:
آرمان: علی مطهری نایب رئیس مجلس در پاسخ به دادستان کل کشور: کم طاقت نباشید
آرمان: اعتراض صریح وزیر اطلاعات به دخالت ها – دری اصفهانی خلافی مرتکب نشده و با ما همکاری هم داشته است
آفتاب یزد: وزیر اطلاعات: دری اصفهانی مرتکب جاسوسی نشده است
اعتماد: انتقاد دادستان کل کشور از قوه قضاییه – اگر آن‌گونه که باید عمل می‌کردیم شاهد این حجم از فساد نبودیم
اطلاعات: دادستان کل کشور: سازمان بازرسی باید منافذ سوء‌استفاده را ببندد
جوان: دادستان کل کشور: فکر می‌کنید سپاه و قوه قضاییه تضعیف شود نانتان در روغن است؟
حمایت: دادستان کل کشور در مراسم سالروز تأسیس سازمان بازرسی: اختلاس‌ها و پرداخت تسهیلات به نورچشمی‌ها نشانه نا سالم بودن سیستم بانکی است
رسالت: دادستان کل کشور: آقای نماینده چرا از اپوزیسیون حمایت می‌کنی
وضعیت اقتصادی موضوع تیترهای مختلف روزنامه‌های امروز است:
تجارت: زخم ناسور بدهی در بهشت
آرمان: علی مطهری نایب رئیس مجلس در پاسخ به دادستان کل کشور: کم طاقت نباشید
آرمان: اعتراض صریح وزیر اطلاعات به دخالت ها – دری اصفهانی خلافی مرتکب نشده و با ما همکاری هم داشته است
آفتاب یزد: وزیر اطلاعات: دری اصفهانی مرتکب جاسوسی نشده است
اعتماد: انتقاد دادستان کل کشور از قوه قضاییه – اگر آن‌گونه که باید عمل می‌کردیم شاهد این حجم از فساد نبودیم
اطلاعات: دادستان کل کشور: سازمان بازرسی باید منافذ سوء‌استفاده را ببندد
جوان: دادستان کل کشور: فکر می‌کنید سپاه و قوه قضاییه تضعیف شود نانتان در روغن است؟
حمایت: دادستان کل کشور در مراسم سالروز تأسیس سازمان بازرسی: اختلاس‌ها و پرداخت تسهیلات به نورچشمی‌ها نشانه نا سالم بودن سیستم بانکی است
رسالت: دادستان کل کشور: آقای نماینده چرا از اپوزیسیون حمایت می‌کنی
وضعیت اقتصادی موضوع تیترهای مختلف روزنامه‌های امروز است:
تجارت: زخم ناسور بدهی در بهشت
تجارت: ایران نوزدهمین کشور با نرخ بالای بیکاری
جهان اقتصاد: نظام بانکی گرفتار سودهای کاغذی و مؤسسات غیرمجاز
حمایت: قاضی سراج مطرح کرد: 106هزار میلیارد تومان معوقات بانکی داریم
قانون: بانکها زیر فشار بی‌اعتمادی
حمایت: قاضی سراج مطرح کرد: 106هزار میلیارد تومان معوقات بانکی داریم
قانون: بانکها زیر فشار بی‌اعتمادی
کیهان: بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول؛ رتبه بیکاری ایران در دولت یازدهم 10پله بدتر شد
نگرانی در مورد مضمون سخنرانی ترامپ اغلب مقالات روزنامه‌های هر دو باند حاکم را به خودش اختصاص داده. کار حتی به طنز هم کشیده شده:
جهان صنعت: با در نظر گرفتن این‌که امروز ترامپ قرار است در مورد پایبندی ایران به برجام سخنرانی کند و دنیا هم قرار است از داخل صف دلار این سخنان را بشنود، متن سخنرانی وی را- البته همراه با ترجمه صدا‌و‌سیما‌پسند- منتشر می‌کنیم.
ملت آمریکا، اعضای دنیا ، رئیس محترم و جون‌جونی صدا‌و‌سیما که بچه‌های واحد ترجمه قربونش می‌رن... سال‌هاست که ایران، در حال انجام دادن آزمایشات فیزیک و شیمی است و می‌کوشد با غنی‌سازی آرد ماکارونی، خود را برای یک مهمانی بزرگ آماده کند.
البته باید گفت که ایران از ملتی بزرگ برخوردار است... مشکل از قرارداد شفر با باشگاه استقلال نیست که معلوم نشد چطوری از 280هزار دلار به 600هزار دلار افزایش یافت. مشکل اصلی اینجاست که چرا مربی آلمانی آوردند که مرکل برای ما افه بیاید!
دوستان و مش بایرام عزیز که گفته بودی اگر اسمم را در سخنرانی ترامپ بیاوری، تا یک سال بیا هرچه می‌خواهی نسیه ببر. الآن همه دنیا می‌خواهند بدانند که بنده پایبندی ایران به برجام را تأیید می‌کنم یا نه. البته من کسی نیستم که پایبندی ایران را تأیید کنم و همش دست رئیس محترم صدا‌و‌سیماست که حقوق واحد ترجمه را می‌دهد. علی‌ایحال یک دور دیگر پایبندی ایران را تمدید می‌کنم.
روزنامه‌های باند روحانی و شرکا ضمن دلواپسی برای منافع آمریکا! در صورت خروج از برجام و ضمن تلاش برای کوچکنمایی ابعاد تحریمهای در پیش رو توصیه به ادامه مسیر زهرخوران کرده‌اند:
آرمان: ضرر آمریکا و نفع ایران
ایالات متحده آمریکا بازی‌ای را آغاز کرده است، اما لفاظی‌های دونالد ترامپ حامی و خریداری در عرصه بین‌المللی ندارد... . تحریمهای شورای امنیت که خطری بالفعل برای اقتصاد ایران بود، دیگر بازنخواهد گشت و تحریمهای داخلی ایالات متحده نیز آثاری فراتر از تحریمهای مبتنی برفرامین اجرایی رؤسای جمهور پیشین آمریکا و هم‌چنین قوانین داماتو و آیسا نخواهد داشت. ترامپ با این کار مصداق ضرب‌المثل «عدو شود سبب خیر، اگر خدا خواهد» می‌شود و باعث افزایش ارتباطات بین‌المللی ما به‌خصوص با اتحادیه اروپا خواهد شد.
آرمان: جنگ روانی آمریکا علیه ایران نخ‌نما شده است
بعید است که ترامپ برجام را یکسویه ملغی کند، چرا که این کار تبعات سنگینی برای شخص ترامپ و همین‌طور وجهه بین‌المللی آمریکا دارد.
اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، اقتصادی نیست که متکی به ایالات متحده آمریکا باشد، اما هیمنه روانی و سیاسی و اقتصادی آمریکا بر دلار می‌تواند فضاسازیهای جدیدی را علیه ایران ایجاد کند که البته با توجه به دسترسی ایران به دیگر ارزهای معتبر بین‌المللی و نیز ارزهای دیجیتالی جدید، وابستگی به چرخه دلار به‌طور روزافزونی کاهش خواهد یافت. این بدین معنا نیست که جمهوری اسلامی ایران مایل است که مورد تحریم قرار بگیرد، ولی آمریکایی‌ها باید بدانند که این روش‌ها دیگر قدیمی و نخ‌نما شده است و به جای اعمال سیاستهای تحریمی علیه مردم ایران، باید مسیر تعاملی همانند کشورهای اروپایی و سایر کشورهای دنیا نسبت به دولت و ملت ایران در پیش بگیرند.
اعتماد: چالش حفظ برجام و یک فرصت طلایی
بدون شک و تردید، آقای دونالد ترامپ بحرانی جدید را ایجاد کرده است که می‌توان آن را «چالش حفظ برجام» نامید. ولی این چالش و تهدید سیاسی، یک فرصت برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است... این یک فرصت طلایی در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار می‌دهد تا روی تعمیق ارتباط با اروپا سرمایه‌گذاری کند. البته باید توجه داشت این‌که اروپایی‌ها از سیاست دولت ترامپ دل خوشی ندارند، باعث نمی‌شود که به‌صورت خودکار به سمت ایران متمایل شوند.
ایران: سرمقاله: انزوای جهانی ترامپ
مهمترین رسالت دیپلوماسی ایران عینیت و فعلیت بخشیدن به این اجماع ضدآمریکایی است. به‌گونه‌یی که ضمن افزایش هزینه‌های آمریکا در نقض برجام و یا خروج آن، انتفاع جمهوری اسلامی ایران از آن تأمین و تضمین گردد. مهمترین ضمانت چنین دیپلوماسی نیز وفاق و اجماع ملی در مورد سیاست برجامی واحد از یک سو و تضمینهای عینی پنج کشور دیگر و اتحادیه اروپا است. به‌ویژه سیاست دوگانه در سطح ملی، دیپلوماسی هسته‌یی ایران را ناکارآمد و نازا می‌سازد.
ابتکار: در گفتگو با سفیر اسبق ایران در مقر اروپایی سازمان ملل، سناریوهای احتمالی ترامپ در مورد برجام بررسی شد
این استاد حقوق بین‌الملل در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که طی روزهای گذشته مقامات کشورمان از پاسخ کوبنده به آمریکا صحبت کرده‌اند؛ این پاسخ کوبنده به نظر شما چه خواهد بود؟ گفت: ما دقیقاً از نوع این پاسخ کوبنده اطلاعی در دست نداریم. جدای از جنگ تبلیغاتی فکر می‌کنم که از لحاظ سیاسی اکنون ایران برنده بازی است و چه دلیلی دارد که صحبت از پاسخ کوبنده مطرح شود؟ آمریکا اکنون در حالتی از انزوا به‌سر می‌برد و موضعش مقبول جامعه جهانی نیست. به اعتقاد من پاسخ ایران باید از منظر حقوقی و سیاسی باشد. زمانیکه ما حمایت قاطع اکثر کشورهای جهان را پشت سر خود داریم، باید این حمایت را بسیار ارج نهاده و در جهت حفظ آن بکوشیم.
اگر این جواب کوبنده که ما نمی‌دانیم چیست، موجب شود که آب به آسیاب ترامپ ریخته شود، می‌تواند تمام کشورهایی را که اکنون پشت سر ما قرار دارند را به نوعی تحریک کند. باید در این راستا متوجه تحولات بوده و عملی را انجام ندهیم که در آینده به ضرر کشور تمام شود. اکنون بهترین زمان است که ایران ضمن همکاری با جامعه بین‌المللی، نشان دهد که ترامپ به تعهدات آمریکا پایبند نبوده و خلاف حقوق بین‌الملل عمل می‌کند.
جهان صنعت: در این شرایط به نفع ایران است که هرچه بیشتر بر اعتبار این معامله بیفزاید و باید در وفاداری خود به این سند پافشاری کند. حتی اگر آمریکا از برجام خارج شود، ایران نباید عکس‌العمل‌های شدید انجام دهد، ایران باید تلاش کند مناسباتش را با کشورهای دیگر جامعه جهانی برای ادامه برجام تداوم بخشد و از امتیازاتی که در این زمینه نصیبش می‌شود، بهره‌مند شود.
برخی روزنامه‌های باند روحانی ادعای امکان همراهی اروپا با رژیم را در مقابله با آمریکا منتفی دانسته اند:
ابتکار: شاید برخی تحلیل کنند آمریکا در این تحریمهای جدید متحدان کمتری خواهد داشت و اروپایی‌ها دنباله‌رو آمریکا نخواهد بود. این یک داوری است که درستی یا نا درستی آن در عمل معلوم می‌شود. تجربه نشان داده است شرکتهای بزرگ اروپایی بازار بزرگ‌تر، با دوام‌تر و رشدیابنده‌تر آمریکا را به شرکتها و تجارت اندک ایران ترجیح می‌دهند و اگر ناگزیر از انتخاب میان بازار آمریکا و بازار ایران شوند از بازار ایران خارج می‌شوند. علاوه بر این آمریکایی‌ها در چانه‌زنی با اروپایی‌ها ورزیده هستند و راه متقاعدکردن آنها را می‌دانند. این‌گونه است که هر ایرانی دلسوز به این مرزوبوم آرزو می‌کند کاش رژیم تحریمها برنگردد یا این‌که اقتصاد ایران آن‌قدر نیرومند بود که هیچ کشوری دنبال این نبود که بخواهد اقتصاد ایران را با تحریم تحت فشار قرار داده و امتیاز بگیرد. شوربختانه باید اعتراف کرد سهم اقتصاد ایران از تجارت جهانی کمتر از 3صدم درصد است و ایران صادرکننده هیچ کالای استراتژیکی نیست که اگر لازم شد با استفاده از آن صادرات دنیا را تحت فشار قرار دهد. تنها کالای قابل اعتنای ایران در حال حاضر نفت خام است که شمارزیادی از کشورها ی صادرکننده نفت آمادگی دارند در صورت لزوم جای ایران را بگیرند. از سوی دیگر ایران واردکننده خالص مواد غذایی است و کاهش درآمدهای نفت خام در صورت تحریم موج بالا رفتن قیمت آنها خواهد شد. بانکهای ایرانی نیز آن‌قدر نیرو ندارند که نبود آنها بر بازار مالی جهان اثر منفی بگذارد. ایران در وضعیتی نیست که اگر تحریمها برگردد شرکتهای قابل اعتنایی متضررشوند و بخواهند بر آمریکا فشار بیاورند.
روزنامه‌های باند خامنه‌ای تمکین روحانی از خامنه‌ای را شرط لازم اما نا کافی وحدت دانسته و خواستار عقب‌نشینی بیشتر او شده‌اند:
کیهان: وحدت و عبرت ۲رکن موفقیت
چهار سال است مشفقانه و نقادانه، خطر اعتماد به آمریکا گوشزد می‌شود. از نخستین روزهای مذاکرات هسته‌ای ، غیرقابل اعتماد بودن آمریکا – فارغ از این‌که چه کسی و چه جناحی در آن کشور بر سر کار باشد- بیان شد و مکرراً گفته شد که فریب لبخند دشمن را نباید خورد.
اکنون به گواه آمار و ارقام، مردمی که روزی به وعده‌های دولت و همان جریان رسانه‌یی هدایت شده دل‌خوش کرده بودند و امید داشتند گره‌ای از کارشان گشوده شود، روز به روز از برجام و اعتماد به آمریکا ناامید‌تر می‌شوند.
فرجام این کار روشن است و شرح آن می‌شود توضیح سناریوی 4ساله و شکست خورده برجام.
وجه مشترک همه این بازی‌ها تنها و تنها یک چیز بود و آن چیزی نبود جز «امتیاز‌گیری هرچه بیشتر از ایران با نهادینه کردن دشمنی بی‌پایان غرب با کشورمان» البته در پوشش لبخند و دست دوستی و قدم زدن و عکس سلفی و...
این همراهی آنها وقتی با چاشنی خوشبینی عجیب و غیرقابل توجیه مقامات کشورمان در دوستی با اروپا و حتی با آمریکا توأم شد، فاجعه برجام را رقم زد. آنها هم‌چنان در دشمنی با ما متحد بودند و اینجا حتی اظهار این‌که آمریکا هنوز دشمن است، کفر بود و باید دهان گوینده دوخته می‌شد!
آنها در اصل نان وحدت در باطلشان را خوردند و اینجا ایران ، هزینه وحدت‌ناپذیری مدیرانش را داد، چوب تک‌روی و دشمن‌پنداری منتقدان را خورد! اما اکنون چاره چیست!؟ اکنون که با نافرمانی به نقطه کنونی رسیده‌ایم، آنچه اتفاق افتاده را چگونه می‌توان جبران کرد!؟. شرط اول جبران این نقیصه بزرگ است. برای ایجاد وحدت، باید از آن جایگاه تنازل کرد و همپای مردمان و منتقدان و دلسوزان شد، حرفشان را شنید و به آن عمل کرد.
اگر روزی کسی به طعنه به سپاه گفته «اگر پول و رسانه و تفنگ در اختیار یک نهاد نظامی قرار بگیرد ، فساد‌آفرین است» اگر به طعنه گفته «با مانور موشکی می‌خواستند برجام را به هم بزنند» و چندین و چند اگر دیگر، همین که امروز می‌گوید: «سپاه پاسداران در دل این مردم بوده»
جای مسرت و خوشحالی و علامت تنبه و بیداری است، آن را به فال نیک باید گرفت و آن روزها را به رخ نکشید.
این، یعنی «آماده شدن دوشادوش یکدیگر» شرط اول وحدت و همدلی است... که اگر نبود و جناحی و حزبی بود، امروز باید به جای سخن گفتن از همدلی، به جای توصیه به همراهان خود مبنی بر چشم‌پوشی و اغماض، گریبان دولت گرفته می‌شد و به‌خاطر آنچه کرده‌اند و آنچه نشنیدند، مواخذه می‌شدند!... اما این فقط شرط اول است. شرطی که لازم است و باید خود را ملتزم به آن بدانیم، اما کافی نیست.
شرط دوم که بسیار مهم و تعیین‌کننده است، رکن اصلی ماجراست و بدون آن، اصلاً ماجرایی شکل نمی‌گیرد!
شرط دوم بازگشت است.
بازگشت از راهی پرهزینه و بی‌فایده. روزگاری نگاه به آمریکا از «شیطان بزرگ» به «طرف مذاکره» و حتی «شریک تجاری» تغییر یافت! روزگاری با خوش‌خیالی، توهم شکاف انداختن بین دو حزب اصلی آمریکا یا بین کنگره و رئیس‌جمهور مطرح می‌شد و به‌عنوان چماقی به‌سر منتقدان کوبیده می‌شد! اینها همان آدرس‌هایی است که به‌اشتباه رفته شده و یادآوری آنها نه از سر شماتت که از سر صداقت و احساس مسئولیت است. اگر قرار است اتفاقی بیفتد، از همه این راه‌ها باید بازگشت.
حمایت: برخی که گمان می‌کردند شاید آمریکا از اشتباهات گذشته‌اش در قبال ایران عبرت گرفته باشد، با مشاهده سیاستهای ضدایرانی این کشور به این حقیقت واقف شدند که هیچ اعتمادی به آمریکا نمی‌توان داشت و دشمنی کاخ سفید با جمهوری اسلامی، ریشه‌یی و مبنایی است و ارتباطی با دولتها ندارد.
روزنامه‌های هر دو باند حاکم نسبت به کشمکش بین سران قوای حکومتی ابراز نگرانی کرده و روضهٴ وحدت خوانده‌اند. هر باند در میان روضهٴ خود حمله به رقیب را فراموش نکرده است:
جوان: سخنان آقای رئیس‌جمهور در نشست دیرهنگام آغاز سال تحصیلی دانشگاهها و هجمه به قوه قضاییه به‌دلیل احضار یک متهم و یا تمدید محدودیت یکی از فعالان مؤثر در فتنه 88که در قالب چند جمله در میانه سخنرانی مطرح شد، عملاً کشور وارد فاز جدیدی از تنش و تقابل قوا شد که البته واکنش رئیس محترم قوه قضاییه نیز بر آن افزود.
طرح این سخنان که بررسی روند سخنرانی و مطالب صدر و ذیل آن نشان می‌دهد که اتفاقی نبوده، این سؤال را در اذهان ایجاد می‌کند که محصول این هجمه و تقابل چه مشکلی از نظام را حل کرده و اصلاً در فرآیند مسائل و مشکلات کنونی کشور در کجا تعریف می‌شود، به‌ویژه آن‌که این مواضع در شرایطی مطرح می‌شود که کشور و اذهان عمومی مردم درگیر یکی از پیچیده‌ترین روندهای جنگ روانی دشمن است که ترامپ به‌دلیل شکست‌های متعدد خود از نظام اسلامی، آن را طراحی کرده و به اجرا در آورده و به‌زعم خود از این شرایط به‌عنوان «آرامش قبل از توفان» سخن به میان آورده و با اتکا به ظرفیت‌های نظامی و اقتصادی آمریکا برای مردم ایران خط و نشان می‌کشد... طرح این مواضع در شرایطی که دولت بیش از هر زمان دیگری به آرامش در فضای سیاسی کشور نیاز دارد تا بتواند با تدبیر از آن عبور کند، به‌طور قطع و یقین به نفع کشور نخواهد بود و همان‌گونه که اشاره شد، دشمنان بیرونی و معاندان داخلی بیشترین بهره را از آنها می‌برند... نباید در زمینه مسائل کلان در کشور کشمکش و بگو مگو باشد.
بدیهی است که میراث‌خوار این اختلافات و بگومگوها، دشمنان نظام اسلامی هستند و به همین دلیل است که تلاش می‌کنند از فرصتها و بهانه‌های مختلف برای دامن زدن به این اختلافات بهره ببرند که متأسفانه این روند با گسترش شبکه‌های مجازی، نفوذ وتوان اثرگذاری آنها برای دامن زدن به اختلافات و بدبین کردن مردم به مسئولان افزایش یافته است.
اعتماد: خشونت کلامی تا کی؟
عجیب است، عجیب! قابل فهم نیست که یک کشور تا این حد از طرف ابرقدرت جهانی به چالش طلبیده شود و همین امروز و فردا قصد اعلام موضع علیه برجام را داشته باشد و از سوی دیگر با مشکلات و مسائل منطقه‌یی پیچیده‌ای مواجه باشد و در عین‌حال در داخل کشور و در سطوح بالای سیاسی و اجتماعی، با لحنی گزنده علیه یکدیگر سخن بگویند! این رفتار در چهار دهه گذشته اگر نگوییم بی‌سابقه حداقل باید گفت کم‌سابقه بوده است. ضمن آن‌که در گذشته این موارد مقطعی و کوتاه‌مدت بود ولی اکنون به نظر نمی‌رسد که اصولاً طرفین ماجرا قبحی در این امر ببینند.
این‌چنین جریحه‌دار کردن یکدیگر با زبان تیز، زخم‌هایی را ایجاد می‌کند که به این سادگی ترمیم و مداوا نمی‌شود. این ادبیات نه فقط سطوح بالا که چه بسا سطوح میانی مدیران و دست‌اندرکاران را نیز آلوده کرده است و از آن بدتر این‌که با تمام عوارضش به سطوح پایین و عرصه عمومی و مردم نیز می‌رسد.
در سطوح بالا تکّه انداختنهای روسای قوه مجریه و قضاییه به یکدیگر قابل پذیرش نیست. این‌که چه کسی آغاز می‌کند و چه کسی پاسخ می‌دهد، مسأله اصلی و حتی فرعی ماجرا نیست. هنگامی که در این سطوح نتوانیم با ادبیاتی حقوقی و سیاسی آرامش‌دهنده با یکدیگرگفتگو کنیم و مسائل را با این لحن به عرصه عمومی بکشانیم، حتماً یک جای کار ما در تعامل در این سطوح لنگ است و باید نسبت به عوارض آن حساس بود.
در سطوح میانی نیز تا دل‌تان بخواهد این ادبیات رواج یافته است. از نامه‌نگاریهای عجیب رئیس فرهنگستان هنر گرفته تا اظهارات رئیس سازمان نظام پزشکی که اولی انواع و اقسام تهمتها (فارغ از درست بودن یا نادرستی آنها) را با ادبیاتی عامیانه‌روانه دیگران می‌کند و دومی نیز با نادیده گرفتن ادعاها و فوت یک هنرمند و ضرورت همراهی و همدردی با بازماندگان، پیگیری شکایت آنان را ساختن کوه از کاه معرفی می‌کند یا آن فردی که معلوم نیست از جانب چه قانونی در کرمان سخن می‌گوید و همه را تهدید می‌کند که چنین و چنان می‌کنیم.
نگرانی در مورد مضمون سخنرانی ترامپ اغلب مقالات روزنامه‌های هر دو باند حاکم را به خودش اختصاص داده. کار حتی به طنز هم کشیده شده:
جهان صنعت: با در نظر گرفتن این‌که امروز ترامپ قرار است در مورد پایبندی ایران به برجام سخنرانی کند و دنیا هم قرار است از داخل صف دلار این سخنان را بشنود، متن سخنرانی وی را- البته همراه با ترجمه صدا‌و‌سیما‌پسند- منتشر می‌کنیم.
ملت آمریکا، اعضای دنیا ، رئیس محترم و جون‌جونی صدا‌و‌سیما که بچه‌های واحد ترجمه قربونش می‌رن... سال‌هاست که ایران، در حال انجام دادن آزمایشات فیزیک و شیمی است و می‌کوشد با غنی‌سازی آرد ماکارونی، خود را برای یک مهمانی بزرگ آماده کند.
البته باید گفت که ایران از ملتی بزرگ برخوردار است... مشکل از قرارداد شفر با باشگاه استقلال نیست که معلوم نشد چطوری از 280هزار دلار به 600هزار دلار افزایش یافت. مشکل اصلی اینجاست که چرا مربی آلمانی آوردند که مرکل برای ما افه بیاید!
دوستان و مش بایرام عزیز که گفته بودی اگر اسمم را در سخنرانی ترامپ بیاوری، تا یک سال بیا هرچه می‌خواهی نسیه ببر. الآن همه دنیا می‌خواهند بدانند که بنده پایبندی ایران به برجام را تأیید می‌کنم یا نه. البته من کسی نیستم که پایبندی ایران را تأیید کنم و همش دست رئیس محترم صدا‌و‌سیماست که حقوق واحد ترجمه را می‌دهد. علی‌ایحال یک دور دیگر پایبندی ایران را تمدید می‌کنم.
روزنامه‌های باند روحانی و شرکا ضمن دلواپسی برای منافع آمریکا! در صورت خروج از برجام و ضمن تلاش برای کوچکنمایی ابعاد تحریمهای در پیش رو توصیه به ادامه مسیر زهرخوران کرده‌اند:
آرمان: ضرر آمریکا و نفع ایران
ایالات متحده آمریکا بازی‌ای را آغاز کرده است، اما لفاظی‌های دونالد ترامپ حامی و خریداری در عرصه بین‌المللی ندارد... . تحریمهای شورای امنیت که خطری بالفعل برای اقتصاد ایران بود، دیگر بازنخواهد گشت و تحریمهای داخلی ایالات متحده نیز آثاری فراتر از تحریمهای مبتنی برفرامین اجرایی رؤسای جمهور پیشین آمریکا و هم‌چنین قوانین داماتو و آیسا نخواهد داشت. ترامپ با این کار مصداق ضرب‌المثل «عدو شود سبب خیر، اگر خدا خواهد» می‌شود و باعث افزایش ارتباطات بین‌المللی ما به‌خصوص با اتحادیه اروپا خواهد شد.
آرمان: جنگ روانی آمریکا علیه ایران نخ‌نما شده است
بعید است که ترامپ برجام را یکسویه ملغی کند، چرا که این کار تبعات سنگینی برای شخص ترامپ و همین‌طور وجهه بین‌المللی آمریکا دارد.
اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، اقتصادی نیست که متکی به ایالات متحده آمریکا باشد، اما هیمنه روانی و سیاسی و اقتصادی آمریکا بر دلار می‌تواند فضاسازیهای جدیدی را علیه ایران ایجاد کند که البته با توجه به دسترسی ایران به دیگر ارزهای معتبر بین‌المللی و نیز ارزهای دیجیتالی جدید، وابستگی به چرخه دلار به‌طور روزافزونی کاهش خواهد یافت. این بدین معنا نیست که جمهوری اسلامی ایران مایل است که مورد تحریم قرار بگیرد، ولی آمریکایی‌ها باید بدانند که این روش‌ها دیگر قدیمی و نخ‌نما شده است و به جای اعمال سیاستهای تحریمی علیه مردم ایران، باید مسیر تعاملی همانند کشورهای اروپایی و سایر کشورهای دنیا نسبت به دولت و ملت ایران در پیش بگیرند.
اعتماد: چالش حفظ برجام و یک فرصت طلایی
بدون شک و تردید، آقای دونالد ترامپ بحرانی جدید را ایجاد کرده است که می‌توان آن را «چالش حفظ برجام» نامید. ولی این چالش و تهدید سیاسی، یک فرصت برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است... این یک فرصت طلایی در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار می‌دهد تا روی تعمیق ارتباط با اروپا سرمایه‌گذاری کند. البته باید توجه داشت این‌که اروپایی‌ها از سیاست دولت ترامپ دل خوشی ندارند، باعث نمی‌شود که به‌صورت خودکار به سمت ایران متمایل شوند.
ایران: سرمقاله: انزوای جهانی ترامپ
مهمترین رسالت دیپلوماسی ایران عینیت و فعلیت بخشیدن به این اجماع ضدآمریکایی است. به‌گونه‌یی که ضمن افزایش هزینه‌های آمریکا در نقض برجام و یا خروج آن، انتفاع جمهوری اسلامی ایران از آن تأمین و تضمین گردد. مهمترین ضمانت چنین دیپلوماسی نیز وفاق و اجماع ملی در مورد سیاست برجامی واحد از یک سو و تضمینهای عینی پنج کشور دیگر و اتحادیه اروپا است. به‌ویژه سیاست دوگانه در سطح ملی، دیپلوماسی هسته‌یی ایران را ناکارآمد و نازا می‌سازد.
ابتکار: در گفتگو با سفیر اسبق ایران در مقر اروپایی سازمان ملل، سناریوهای احتمالی ترامپ در مورد برجام بررسی شد
این استاد حقوق بین‌الملل در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که طی روزهای گذشته مقامات کشورمان از پاسخ کوبنده به آمریکا صحبت کرده‌اند؛ این پاسخ کوبنده به نظر شما چه خواهد بود؟ گفت: ما دقیقاً از نوع این پاسخ کوبنده اطلاعی در دست نداریم. جدای از جنگ تبلیغاتی فکر می‌کنم که از لحاظ سیاسی اکنون ایران برنده بازی است و چه دلیلی دارد که صحبت از پاسخ کوبنده مطرح شود؟ آمریکا اکنون در حالتی از انزوا به‌سر می‌برد و موضعش مقبول جامعه جهانی نیست. به اعتقاد من پاسخ ایران باید از منظر حقوقی و سیاسی باشد. زمانیکه ما حمایت قاطع اکثر کشورهای جهان را پشت سر خود داریم، باید این حمایت را بسیار ارج نهاده و در جهت حفظ آن بکوشیم.
اگر این جواب کوبنده که ما نمی‌دانیم چیست، موجب شود که آب به آسیاب ترامپ ریخته شود، می‌تواند تمام کشورهایی را که اکنون پشت سر ما قرار دارند را به نوعی تحریک کند. باید در این راستا متوجه تحولات بوده و عملی را انجام ندهیم که در آینده به ضرر کشور تمام شود. اکنون بهترین زمان است که ایران ضمن همکاری با جامعه بین‌المللی، نشان دهد که ترامپ به تعهدات آمریکا پایبند نبوده و خلاف حقوق بین‌الملل عمل می‌کند.
جهان صنعت: در این شرایط به نفع ایران است که هرچه بیشتر بر اعتبار این معامله بیفزاید و باید در وفاداری خود به این سند پافشاری کند. حتی اگر آمریکا از برجام خارج شود، ایران نباید عکس‌العمل‌های شدید انجام دهد، ایران باید تلاش کند مناسباتش را با کشورهای دیگر جامعه جهانی برای ادامه برجام تداوم بخشد و از امتیازاتی که در این زمینه نصیبش می‌شود، بهره‌مند شود.
برخی روزنامه‌های باند روحانی ادعای امکان همراهی اروپا با رژیم را در مقابله با آمریکا منتفی دانسته اند:
ابتکار: شاید برخی تحلیل کنند آمریکا در این تحریمهای جدید متحدان کمتری خواهد داشت و اروپایی‌ها دنباله‌رو آمریکا نخواهد بود. این یک داوری است که درستی یا نا درستی آن در عمل معلوم می‌شود. تجربه نشان داده است شرکتهای بزرگ اروپایی بازار بزرگ‌تر، با دوام‌تر و رشدیابنده‌تر آمریکا را به شرکتها و تجارت اندک ایران ترجیح می‌دهند و اگر ناگزیر از انتخاب میان بازار آمریکا و بازار ایران شوند از بازار ایران خارج می‌شوند. علاوه بر این آمریکایی‌ها در چانه‌زنی با اروپایی‌ها ورزیده هستند و راه متقاعدکردن آنها را می‌دانند. این‌گونه است که هر ایرانی دلسوز به این مرزوبوم آرزو می‌کند کاش رژیم تحریمها برنگردد یا این‌که اقتصاد ایران آن‌قدر نیرومند بود که هیچ کشوری دنبال این نبود که بخواهد اقتصاد ایران را با تحریم تحت فشار قرار داده و امتیاز بگیرد. شوربختانه باید اعتراف کرد سهم اقتصاد ایران از تجارت جهانی کمتر از 3صدم درصد است و ایران صادرکننده هیچ کالای استراتژیکی نیست که اگر لازم شد با استفاده از آن صادرات دنیا را تحت فشار قرار دهد. تنها کالای قابل اعتنای ایران در حال حاضر نفت خام است که شمارزیادی از کشورها ی صادرکننده نفت آمادگی دارند در صورت لزوم جای ایران را بگیرند. از سوی دیگر ایران واردکننده خالص مواد غذایی است و کاهش درآمدهای نفت خام در صورت تحریم موج بالا رفتن قیمت آنها خواهد شد. بانکهای ایرانی نیز آن‌قدر نیرو ندارند که نبود آنها بر بازار مالی جهان اثر منفی بگذارد. ایران در وضعیتی نیست که اگر تحریمها برگردد شرکتهای قابل اعتنایی متضررشوند و بخواهند بر آمریکا فشار بیاورند.
روزنامه‌های باند خامنه‌ای تمکین روحانی از خامنه‌ای را شرط لازم اما نا کافی وحدت دانسته و خواستار عقب‌نشینی بیشتر او شده‌اند:
کیهان: وحدت و عبرت ۲رکن موفقیت
چهار سال است مشفقانه و نقادانه، خطر اعتماد به آمریکا گوشزد می‌شود. از نخستین روزهای مذاکرات هسته‌ای ، غیرقابل اعتماد بودن آمریکا – فارغ از این‌که چه کسی و چه جناحی در آن کشور بر سر کار باشد- بیان شد و مکرراً گفته شد که فریب لبخند دشمن را نباید خورد.
اکنون به گواه آمار و ارقام، مردمی که روزی به وعده‌های دولت و همان جریان رسانه‌یی هدایت شده دل‌خوش کرده بودند و امید داشتند گره‌ای از کارشان گشوده شود، روز به روز از برجام و اعتماد به آمریکا ناامید‌تر می‌شوند.
فرجام این کار روشن است و شرح آن می‌شود توضیح سناریوی 4ساله و شکست خورده برجام.
وجه مشترک همه این بازی‌ها تنها و تنها یک چیز بود و آن چیزی نبود جز «امتیاز‌گیری هرچه بیشتر از ایران با نهادینه کردن دشمنی بی‌پایان غرب با کشورمان» البته در پوشش لبخند و دست دوستی و قدم زدن و عکس سلفی و...
این همراهی آنها وقتی با چاشنی خوشبینی عجیب و غیرقابل توجیه مقامات کشورمان در دوستی با اروپا و حتی با آمریکا توأم شد، فاجعه برجام را رقم زد. آنها هم‌چنان در دشمنی با ما متحد بودند و اینجا حتی اظهار این‌که آمریکا هنوز دشمن است، کفر بود و باید دهان گوینده دوخته می‌شد!
آنها در اصل نان وحدت در باطلشان را خوردند و اینجا ایران ، هزینه وحدت‌ناپذیری مدیرانش را داد، چوب تک‌روی و دشمن‌پنداری منتقدان را خورد! اما اکنون چاره چیست!؟ اکنون که با نافرمانی به نقطه کنونی رسیده‌ایم، آنچه اتفاق افتاده را چگونه می‌توان جبران کرد!؟. شرط اول جبران این نقیصه بزرگ است. برای ایجاد وحدت، باید از آن جایگاه تنازل کرد و همپای مردمان و منتقدان و دلسوزان شد، حرفشان را شنید و به آن عمل کرد.
اگر روزی کسی به طعنه به سپاه گفته «اگر پول و رسانه و تفنگ در اختیار یک نهاد نظامی قرار بگیرد ، فساد‌آفرین است» اگر به طعنه گفته «با مانور موشکی می‌خواستند برجام را به هم بزنند» و چندین و چند اگر دیگر، همین که امروز می‌گوید: «سپاه پاسداران در دل این مردم بوده»
جای مسرت و خوشحالی و علامت تنبه و بیداری است، آن را به فال نیک باید گرفت و آن روزها را به رخ نکشید.
این، یعنی «آماده شدن دوشادوش یکدیگر» شرط اول وحدت و همدلی است... که اگر نبود و جناحی و حزبی بود، امروز باید به جای سخن گفتن از همدلی، به جای توصیه به همراهان خود مبنی بر چشم‌پوشی و اغماض، گریبان دولت گرفته می‌شد و به‌خاطر آنچه کرده‌اند و آنچه نشنیدند، مواخذه می‌شدند!... اما این فقط شرط اول است. شرطی که لازم است و باید خود را ملتزم به آن بدانیم، اما کافی نیست.
شرط دوم که بسیار مهم و تعیین‌کننده است، رکن اصلی ماجراست و بدون آن، اصلاً ماجرایی شکل نمی‌گیرد!
شرط دوم بازگشت است.
بازگشت از راهی پرهزینه و بی‌فایده. روزگاری نگاه به آمریکا از «شیطان بزرگ» به «طرف مذاکره» و حتی «شریک تجاری» تغییر یافت! روزگاری با خوش‌خیالی، توهم شکاف انداختن بین دو حزب اصلی آمریکا یا بین کنگره و رئیس‌جمهور مطرح می‌شد و به‌عنوان چماقی به‌سر منتقدان کوبیده می‌شد! اینها همان آدرس‌هایی است که به‌اشتباه رفته شده و یادآوری آنها نه از سر شماتت که از سر صداقت و احساس مسئولیت است. اگر قرار است اتفاقی بیفتد، از همه این راه‌ها باید بازگشت.
حمایت: برخی که گمان می‌کردند شاید آمریکا از اشتباهات گذشته‌اش در قبال ایران عبرت گرفته باشد، با مشاهده سیاستهای ضدایرانی این کشور به این حقیقت واقف شدند که هیچ اعتمادی به آمریکا نمی‌توان داشت و دشمنی کاخ سفید با جمهوری اسلامی، ریشه‌یی و مبنایی است و ارتباطی با دولتها ندارد.
روزنامه‌های هر دو باند حاکم نسبت به کشمکش بین سران قوای حکومتی ابراز نگرانی کرده و روضهٴ وحدت خوانده‌اند. هر باند در میان روضهٴ خود حمله به رقیب را فراموش نکرده است:
جوان: سخنان آقای رئیس‌جمهور در نشست دیرهنگام آغاز سال تحصیلی دانشگاهها و هجمه به قوه قضاییه به‌دلیل احضار یک متهم و یا تمدید محدودیت یکی از فعالان مؤثر در فتنه 88که در قالب چند جمله در میانه سخنرانی مطرح شد، عملاً کشور وارد فاز جدیدی از تنش و تقابل قوا شد که البته واکنش رئیس محترم قوه قضاییه نیز بر آن افزود.
طرح این سخنان که بررسی روند سخنرانی و مطالب صدر و ذیل آن نشان می‌دهد که اتفاقی نبوده، این سؤال را در اذهان ایجاد می‌کند که محصول این هجمه و تقابل چه مشکلی از نظام را حل کرده و اصلاً در فرآیند مسائل و مشکلات کنونی کشور در کجا تعریف می‌شود، به‌ویژه آن‌که این مواضع در شرایطی مطرح می‌شود که کشور و اذهان عمومی مردم درگیر یکی از پیچیده‌ترین روندهای جنگ روانی دشمن است که ترامپ به‌دلیل شکست‌های متعدد خود از نظام اسلامی، آن را طراحی کرده و به اجرا در آورده و به‌زعم خود از این شرایط به‌عنوان «آرامش قبل از توفان» سخن به میان آورده و با اتکا به ظرفیت‌های نظامی و اقتصادی آمریکا برای مردم ایران خط و نشان می‌کشد... طرح این مواضع در شرایطی که دولت بیش از هر زمان دیگری به آرامش در فضای سیاسی کشور نیاز دارد تا بتواند با تدبیر از آن عبور کند، به‌طور قطع و یقین به نفع کشور نخواهد بود و همان‌گونه که اشاره شد، دشمنان بیرونی و معاندان داخلی بیشترین بهره را از آنها می‌برند... نباید در زمینه مسائل کلان در کشور کشمکش و بگو مگو باشد.
بدیهی است که میراث‌خوار این اختلافات و بگومگوها، دشمنان نظام اسلامی هستند و به همین دلیل است که تلاش می‌کنند از فرصتها و بهانه‌های مختلف برای دامن زدن به این اختلافات بهره ببرند که متأسفانه این روند با گسترش شبکه‌های مجازی، نفوذ وتوان اثرگذاری آنها برای دامن زدن به اختلافات و بدبین کردن مردم به مسئولان افزایش یافته است.
اعتماد: خشونت کلامی تا کی؟
عجیب است، عجیب! قابل فهم نیست که یک کشور تا این حد از طرف ابرقدرت جهانی به چالش طلبیده شود و همین امروز و فردا قصد اعلام موضع علیه برجام را داشته باشد و از سوی دیگر با مشکلات و مسائل منطقه‌یی پیچیده‌ای مواجه باشد و در عین‌حال در داخل کشور و در سطوح بالای سیاسی و اجتماعی، با لحنی گزنده علیه یکدیگر سخن بگویند! این رفتار در چهار دهه گذشته اگر نگوییم بی‌سابقه حداقل باید گفت کم‌سابقه بوده است. ضمن آن‌که در گذشته این موارد مقطعی و کوتاه‌مدت بود ولی اکنون به نظر نمی‌رسد که اصولاً طرفین ماجرا قبحی در این امر ببینند.
این‌چنین جریحه‌دار کردن یکدیگر با زبان تیز، زخم‌هایی را ایجاد می‌کند که به این سادگی ترمیم و مداوا نمی‌شود. این ادبیات نه فقط سطوح بالا که چه بسا سطوح میانی مدیران و دست‌اندرکاران را نیز آلوده کرده است و از آن بدتر این‌که با تمام عوارضش به سطوح پایین و عرصه عمومی و مردم نیز می‌رسد.
در سطوح بالا تکّه انداختنهای روسای قوه مجریه و قضاییه به یکدیگر قابل پذیرش نیست. این‌که چه کسی آغاز می‌کند و چه کسی پاسخ می‌دهد، مسأله اصلی و حتی فرعی ماجرا نیست. هنگامی که در این سطوح نتوانیم با ادبیاتی حقوقی و سیاسی آرامش‌دهنده با یکدیگرگفتگو کنیم و مسائل را با این لحن به عرصه عمومی بکشانیم، حتماً یک جای کار ما در تعامل در این سطوح لنگ است و باید نسبت به عوارض آن حساس بود.
در سطوح میانی نیز تا دل‌تان بخواهد این ادبیات رواج یافته است. از نامه‌نگاریهای عجیب رئیس فرهنگستان هنر گرفته تا اظهارات رئیس سازمان نظام پزشکی که اولی انواع و اقسام تهمتها (فارغ از درست بودن یا نادرستی آنها) را با ادبیاتی عامیانه‌روانه دیگران می‌کند و دومی نیز با نادیده گرفتن ادعاها و فوت یک هنرمند و ضرورت همراهی و همدردی با بازماندگان، پیگیری شکایت آنان را ساختن کوه از کاه معرفی می‌کند یا آن فردی که معلوم نیست از جانب چه قانونی در کرمان سخن می‌گوید و همه را تهدید می‌کند که چنین و چنان می‌کنیم.
