از روز ۷دی ۹۶ تا امروز تقریباً ۸ماه و ۱۰روز گذشته است. روزی که اولین موج قیام بزرگ مردم ایران در مشهد بهپاخاست و بهسرعت به بیش از ۱۴۰شهر کشور گسترش یافت. اگر چه پیوستگی حرکتهای اعتراضی از دیماه تاکنون یکی از ویژگیهای برجستهیی است که قیام مردم ایران را به شکل یک حرکت رو به پیش و بدون وقفه درآورده است اما در کلیترین شکل میتوان ۳مرحله یا ۳گام را از دیماه تاکنون برشمرد.
گام اول قیام
گام اول قیام که از روز ۷دی شروع شده بود تا ۱۶دی بهسرعت از یک حرکت اعتراضی ساده صنفی در مبارزه با گرانی به یک قیام سراسری برای سرنگونی فاشیسم مذهبی حاکم بر ایران تبدیل شد.
این قیام از آن پس تا امروز ادامه یافته و به اشکال مختلف راه خود را به پیش باز کرده و تقریباً کمتر روزی بوده که آتش قیام خاموش شده باشد گرچه که شعلهها و شرارههای آن افت و خیزهایی داشته است.
گام دوم قیام
گام دوم قیام با شروع سال جدید آغاز شد.
از روز ۸فروردین ۹۷ هموطنان عرب اهوازی دست به قیام زدند.
کشاورزان اصفهانی که قبل از شروع سال جدید، یعنی از ۲۷بهمن اعتراضات خود را شروع کرده بودند و تمامی روزهای اسفند سال ۹۶ را تبدیل به روزهای اعتراض و شورش و درگیری با نیروهای سرکوبگر کرده بودند و حتی سال جدید را در صفوف اعتراض و تظاهرات در کنار تراکتورهای خود و در کنار سفره هفت سینی شورشی مرکب از ساچمه و شمع و گاز اشکآور رژیم تحویل کرده بودند در سال جدید دوباره به میدان آمدند و پرچم جلوداری قیام را بهدست گرفتند.
کمی بعد یعنی از حدود ۲۵فروردین به بعد مردم قهرمان کازرون بودند که با خیزش دلاورانه خود، قیام را یک فاز کیفی تکامل دادند.
اعتصاب سراسری معلمان که روز ۲۰اردیبهشت ۹۷ در ۳۴شهر برگزار شد نیز تاثیر جدی در گسترش قیام داشت. در طول اردیبهشتماه اعتصاب بازاریان کشور در استانهای مرزی جریان داشت و در روز ۲۴اردیبهشت دامنه اعتصاب بازارایان به تهران و سایر شهرها کشیده شد.
از روز اول خرداد اعتصاب بزرگ و سراسری رانندگان کامیون در تقریباً تمامی استانهای کشور، تن رژیم را به لرزه آورد.
گام سوم قیام
مردادماه زمان پیشروی قیام مردم ایران در سومین گام خود بود. روز اول مرداد اعتصاب مرحله دوم رانندگان کامیون آغاز شد که در دور اول اعتصابشان به نتایج و اهداف اعلام شده نرسیده بود.
خیزش بزرگ مردم اصفهان و صنعتگران منطقه شاپور اصفهان، که روز ۹مرداد آغار شد بهسرعت به یک قیام سراسری تبدیل شد و دامنه آن شهرهای شیراز، کرج، قهدریجان، شاهینشهر، اراک، مشهد، تهران و سایر شهرها را فراگرفت. قیامکنندگان با شعارها و تاکتیکهای خود قیام بزرگ مردم را باز هم یک فاز دیگر ارتقا داده، به پیش بردند. قیامی که هنوز ادامه دارد و مطالبهگر خواستهای تاریخی مردم ایران است: حاکمیت مردمی، آزادی، رفاه و امنیت اجتماعی. چیزهایی که جز با نابودی این رژیم بهدست نخواهند آمد.
آتش و حرکت طبقات و اقشار گوناگون جامعه
یکی از مهمترین و درسآموزترین جلوههای این قیام، پیوستگی حرکات اعتراضی و قیامهای شهری و اعتصابهای کارگری به یکدیگر روی نوار پیشروی است.
در این قیام هم کارگران و کشاورزان بهطور فعال شرکت دارند
هم کارمندان و معلمان و دیگر دستمزدبگیران کشوری
و هم بازاریان
این که کارگر و بازاری در یک قیام و دوشادوش یکدیگر به اعتراض، اعتصاب و شورش بر ضد حاکمیت موجود میپردازند امر خجستهای است که در کمتر جنبشی به این گستردگی اتفاق میافتد و بهطور معمول، اغلب در جنبشهای رهاییبخشی که با یک نیروی اشغالگر چنگ در چنگ هستند، چهره مینماید و بیشترین قدرت ملی را برای یک قیام سراسری و چه بسا یک انقلاب اجتماعی فراهم میآورد.
در این وضعیت، طبقات و اقشار مختلف با حرکات و شعارهای خود، همدیگر را پوشش میدهند و تضمین استمرار قیام میشوند. امری که عامل زمان را برخلاف دیگر جنبشها، به ضرر حاکمیت بهکار میگیرد. این عاملی است که قیامکنندگان تاکنون با استفاده از ابزارهای گوناگون و بهویژه شبکههای اجتماعی در تقویت آن کوشیدهاند و تا آنجا که میشود با فراخواندن سایر بخشهای جامعه به استمرار آن کمک کردهاند.
وضعیت روزهای اخیر
اینک ۲اعتصاب سراسری کارگری در سطح کشور در جریان است:
یکی اعتصاب سراسری رانندگان کامیون که هجدهمین روز خود را (در دور دوم) پشت سر میگذارند.
دیگری اعتصاب سراسری کارگران بخش خط و ابنیه فنی راهآهن که اینان نیز هفدهمین روز اعتصاب خود را سپری میکنند.
این در حالی است که حرکتهای اعتراضی مالباختگان صندوقهای اعتباری نیز کماکان ادامه دارد.
ولی از همه مهمتر آن که تمامی آن عواملی که کار را به قیام سراسری مردم ایران کشاندهاند یعنی:
دیکتاتوری
سرکوب اجتماعی حداکثری
فساد سیاسی و اقتصادی حکومتی
شکاف هولناک طبقاتی
سیاستهای فاجعهبار داخلی و خارجی
بحران اقتصادی و سیاسی حاکم بر هیأت حاکمه و...
همگی ادامه دارند و ادامه خواهند داشت، امری که خود به تنهایی میتواند تضمینکننده جدی استمرار قیامهای اخیر باشد.
در چنین شرایطی تمامی اقشار و طبقات میتوانند با تشجیع سایر هموطنان، به گسترش هر چه بیشتر قیام اقدام کنند.
از شرایط فعلی برای تحکیم تشکلهای صنفی و سیاسی خود استفاده حداکثری کنند و برای روزهای حساس آینده، آمادگیهای بیشتری کسب کنند.
خاطرهای و درسی از قیام مشروطه
احمد کسروی، تاریخنگار معروف انقلاب مشروطه، در بخشی از کتاب خود نوشته است:
«با امضای فرمان مشروطیت البته مردم جشن گرفتند اما این انقلابیون واقعی بودند که میدانستند ارتجاع و استعمار به این سادگی دست از سر ایران برنمیدارند به همین علت، برخی به ساختن انجمن پرداختند و برخی هم پیشتر رفته و اقدام به آموزش نظامی مردم کردند». کسروی روایت جالبی در این مورد دارد که چگونگی تشکیل یکی از مهمترین گردانهای انقلاب مشروطه را در تبریز تشریح کرده مینویسد:
«در این میان فروردین ۱۲۸۶ فرارسید و بهار آغازید... نخستین بهار آزادی... همگی کار میکردند و... آرزوی پیشرفت کشور به همگی آنها چیرگی میداشت. در تبریز در این بهار یک کار گرانمایه بزرگی پیش میرفت و آن مشق سپاهیگری و تیراندازی کردن میبود. این کار از زمستان آغاز شده بود... به دستور انجمن روزهای آدینه بازاها بسته میشد و مردم به سخنان سخنرانان گوش میدادند... اینان سخن از قانون و برابری و همدستی میگفتند و... مردم را به گرفتن تفنگ و آموختن تیراندازی و سپاهیگری برمیانگیختند... بسیاری کسان تفنگ و فشنگ خریدند و روزهای آدینه در بیرون شهر گرد میآمدند و تیراندازی مینمودند و یا به اسبدوانی میپرداختند... این شور... به همه جا رسیده و در بیشتر شهرها این آرزو در میان میبود لیکن جز از تبریز و اندکی هم در رشت، در هیچ شهر دیگری پیش برده نشد... در تهران نیز ۲تن به این کار برخاستند اما مجلس به آن خرسندی نداد... در تبریز مرکز غیبی این کار را هوشیارانه پیش میبرد... افزار جنگ به دست مردم پراکنده دادن، مایه بیم تواند بود... مرکز غیبی نهانی این شایستگی را از خود نشان میداد. این کانون به پدید آوردن یک دسته جنگجویانی به نام «مجاهد» میکوشید و راستی را یک سپاهی از میان توده میآراست».
آن نیرویی که انجمن غیبی تبریز به وجود آورد چند ماه بعد و در مقابله نهایی با استبداد محمدعلیشاهی توانست به تنهایی بار انقلاب را به دوش کشیده و انقلاب مشروطه را حفظ کرده و راه پیروزی بر استبداد را در تاریکترین روزهای جنبش، نشان داده و هموار کند. خاطرهای که این روزها بسیار به کار مردممان میآید.