«تحصیل کودکان، اجباری و رایگان است و دولتهای
عضو باید مقدمات تحصیل کودکان را فراهم کنند».
(میثاق کودک سازمان ملل متحد)
در جنگ دوم جهانی هزاران کودک به کام مرگ کشیده شدند. هشت سال پس از آن، سازمان ملل متحد برای حمایت از کودکان، سازمان «یونیسف» (United Nations International Children&#۳۹;s Emergency Fund) را روز ۸ اکتبر ۱۹۵۳ تأسیس کرد. از آن پس این روز، «روز جهانی کودک» نام گرفت.
تفاوت رؤیای رنگین‌کمانی با دنیای ابری
دنیایی که واقعیتها بر آن سلطه‌گری می‌کنند، بسا دور از فضای رنگین‌کمانی و بکر معصومانه‌های شوق‌آمیز کودکان است. طبق آمار منتشر شده در سایت سازمان ملل، بیش از ۶۷ درصد کودکان دنیا به‌دلیل جنگ و فقر و مهاجرت، کودکی نمی‌کنند. ترجمه‌ٔ این عبارت چنین است که این درصد از کودکان نمی‌دانند چه سرمایه‌های سرسام‌آوری در این دنیا خرج جنگ و مرگ و تباهی زندگی و استثمار مادران و پدران‌شان می‌شوند! در دنیایی که روزانه به‌طور میانگین ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار هزینه‌ٔ فعالیت‌های نظامی و جنگ می‌شود، یونیسف اعلام می‌کند «برای بهبود زندگی، تحصیل، رفاه، آسایش و پیشرفت کودکان، کافی‌ست هزینه‌ٔ شش هفته از تسلیحات جهان صرف رسیدگی به کودکان شود».
یک زخم باز، یک تعریف و تشریح آن
کودکان کار و کودکان خیابانی را باید خون‌ریزی مداوم پیکر دنیا و نیز شرمی ابدی بر پیشانی استثمارکنندگان اقلیمی و بین‌المللی دانست. این واقعیت تحمیلی و تلخ با آمار بیش از ۱۲۲ میلیون کودک کار در جهان، موجب یافتن تعریفی اجباری برای آن شده است. سازمان یونیسف در سال ۱۹۹۷ میلادی چنین تعریف کرد: «کودکان خیابانی به کودکانی اطلاق می‌شود که در شهرهای بزرگ برای ادامه‌ٔ بقای خود مجبور به کار یا زندگی هستند».
نبرد کابوس امروز و رؤیای آینده!
چنان‌چه می‌شد کودکی‌های غارت‌شده‌ٔ بچه‌های ایران را گرد آورد، آنگاه می‌توان عمارتهایی تا به فلک را پر از رؤیاهای رنگین‌کمانی تصور نمود. این تمثیل و تشریح تلخ را آوار سنگین اعداد و ارقام تلنبار شده گواهی داده‌اند. آمار میانگین رسانه‌های حکومتی و غیرحکومتی در فاصله‌ٔ سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ درباره‌ٔ کودکان کار و بازمانده از تحصیل، فقط گویای کودکی‌های غارت‌شده‌ٔ بچه‌های ایران است:
ــ ۳ تا ۷ میلیون کودکان کار در ایران. ۹۰۰ هزار کودک کار ثبت شده و رسمی (خبرگزاری تسنیم / خبرگزاری حوزه / سایت شهرآرا نیوز).
ــ بازماندن ۴۰ درصد دانش‌آموزان ایران از تحصیل به‌دلیل فقر و نبودن سیستم اینترنت یکپارچه‌ٔ کشوری (ایندیپندنت فارسی).
ــ ۴ تا ۵ درصد از کودکان کار و کودکان خیابانی در ایران به ایدز مبتلا هستند. یک‌سوم این کودکان مبتلا، ۱۰ تا ۱۴ سال و دو سوم ۱۵ تا ۱۸ سال هستند (سایت العربیه به‌نقل از وزارت بهداشت ایران).
ــ بیسوادی، بازماندگی از تحصیل یا سوء تغذیه، محرومیت از دوران شیرین کودکی؛ آلوده شدن کودکان به ویروس اچ آی وی، اعتیاد، افسردگی، خودزنی، خودکشی، آزارهای جنسی، خشونت کنترل نشده و... همگی آسیب‌هایی کودکان کار هستند (خبرگزاری حوزه).
به این آمار و ارقام باید نزدیک به ۴۰۰ هزار کودک رانده شده به میدان مین در جنگ ضدمیهنی هشت ساله را افزود.
تبه‌سازی یک اندیشه‌ٔ تاریک
یک اندیشه‌ٔ تاریک وقتی با سرنوشت یک کشور و ملت بازی می‌کند، فقط به آمار و ارقام بالا برای غارت آینده‌ٔ کودکان بسنده نمی‌کند، برای این غارت‌زدگی شناسنامه هم تولید می‌کند و مواد درسی هم تدارک می‌بیند:
کودکان به‌دنیا نیامده را در رحم مادران‌شان تیرباران می‌کند.
برای کودکان زباله‌گرد، شناسنامه رسمی و کارت شغلی صادر می‌کند.
از آمار محصلان کم می‌کند و به آمار ترک‌تحصیلی‌ها و کودکان کار می‌افزاید.
با تمامیت‌خواهی سیاسی و اقتصادی و فرهنگی، هزاران کودک ایرانی را قربانی مهاجرت ناگزیر با خانواده‌هایشان می‌کند.
سال‌های متمادی کودکان ایران را به تماشای صحنه‌های اعدام‌های خیابانی می‌برد. حتا در کتاب فارسی دبستان، نقاشی صحنهٔ اعدام و نوشته‌های مربوط به آن را به‌عنوان درس و مشق برای دانش‌آموزان تکلیف می‌کند.
روسری را به اجبار بر سر دختران خردسال پیش‌دبستانی و دبستانی می‌کنند.
با پروژه‌ٔ خصوصی‌سازی آموزش و پرورش، درصد محرومیت کودکان ایرانی از تحصیل را رشد مضاعف می‌دهد و فاصله‌ٔ طبقاتی و نگرش طبقاتی را بین دانش‌آموزان شتاب می‌بخشد.
کودکان و نوجوانان دادخواه حقوق مادران و پدران و دادخواه حق آزادی‌شان را در خیزش‌ها و قیام‌ها طی یک‌دهه‌ٔ اخیر ــ به‌طور خاص قیام ۱۴۰۱ ــ به گلوله می‌بندد، می‌کشد یا کور می‌کند.
افق تبلور «روز جهانی کودک»
گرامیداشت واقعی «روز جهانی کودک» در ایران اسیر دیکتاتوریهای موروثی، جدای از گرامیداشت مبارزه برای آزادی، برابری، رفاه، ترقی و تغییر بنیادین آموزش و تربیت نیست.
اکنون برآوردن و تحقق هدف «روز جهانی کودک» در ایران، با نفی کامل مانع اصلی ضد آینده‌ٔ کودکان یعنی تمامیت نظام ولایت فقیه میسر خواهد بود. تاریخ بیش از چهار دهه‌ٔ گذشته و روند پیشرفت جنبش‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در ایران گواهی می‌دهند که کودکان ایران از محله و مدرسه تا زندانها و کارگاهها و میدانهای شهرها در مبارزه‌ٔ مادران و پدران‌شان برای رسیدن به آزادی و نان و تحصیل و رفاه و آینده‌ی بهتر، شریک بوده‌اند.
باشد که دنیای رنگین‌کمانی با جلوه‌های شوق‌آمیز و زلال کودکان بر عرصه‌ٔ ایران‌زمین و جهان جلوه‌گر شود و «روز جهانی کودک» تبلور عینیِ اهداف نهفته در عنوان و مناسبت آن باشد.
