فرد هالیدی از پژوهشگران معروفی است که درباره ایران و حکومتهای دیکتاتوری شاه و شیخ کتاب و مقالات متعددی نوشته بود. وی در کتاب «ایران: دیکتاتوری و توسعه» به شکاف طبقاتی در زمان استبداد سلطنتی اشاره میکند و مینویسد:
«طبق مطالعاتی که درباره شهرنشینی در تهران بر اساس تحقیقات اوایل دهه هفتاد میلادی صورت گرفت به «شکاف عظیم در سبک زندگی بین ساکنان شمال تهران و ساکنان جنوب شهر» توجه شده است، در این مطالعه همچنین آمده است: «با وجود فقدان اطلاعات مربوط به درآمدها، بررسیهای پراکنده نشان میدهد که در هیچ شهر اروپایی این شکاف چنین وسیعی نیست؛ علاوه بر این، نشانههای موجود حاکی از آن است که همراه با رشد اقتصاد ایران و گسترش شهر تهران، این شکاف عملاً وسعت بیشتری پیدا میکند»
«هالیدی در کتاب "ایران، دیکتاتوری و توسعه" نشان داد که چگونه دیکتاتوری سد راه توسعه میشود و سرانجام به انفجار و فروپاشی راه میبرد. البته او خود گفته بود که پیش از انقلاب فکر نمیکرده که رژیم شاه بهخاطر تناقضهای درونیاش در آستانهٔ سرنگونی قرار گرفته باشد» (دویچه وله. ۷اردبیهشت ۸۹).
هالیدی در بررسی قیام ۱۳۸۸ مردم ایران، اذعان کرده است که مدام به یاد صحنههایی میافتاد که در جریان انقلاب ضدسلطنتی در تهران دیده بود. شاید اگر امروز این تحلیلگر ـکه بیش از یک دهه از فوت او میگذرد ـ زنده بود، از شکاف طبقاتی در نظام ولایت فقیه نفسهایش در سینه حبس میشد.
عبور ضریب جینی از مرز ۴۰ واحد
یکی از شاخصهایی که کشورها را از نظر توزیع درآمد و ثروت در جامعه و در بین مردم مورد ارزیابی قرار میدهد «ضریب جینی» است. میزان توزیع نابرابر (به تعبیری بیعدالتی) در این شاخص بین عدد صفر و یک است و هر چه به عدد یک نزدیک شود نابرابری در آن کشور بیشتر است.
سال گذشته و در ایامی که بودجه سال۱۳۹۹مورد بررسی قرار میگرفت، ضریب جینی در پیوستهای بودجه سال۹۹ به ۴۰.۹۳ رسیده بود؛ که افزایش نابرابری درآمدی تا سال۹۷ را نشان میداد. لذا میشود حدس زد در حال حاضر فلش این شاخص چقدر بالا رفته است!
«بر اساس آمارهای ارئه شده در پیوست بودجه۹۹، ضریب جینی در کل جامعه که در سال۱۳۹۵، برابر ۳۹ واحد بوده است، که در سال۱۳۹۶ به رقم ۳۹.۸۱ واحد رسید. روند افزایشی این ضریب ادامه یافت و به ۴۰.۹۳ واحد در سال۱۳۹۷ رسید. آمارها نشان میدهد، طی سال۹۶ تا ۹۷ ضریب جینی ۲.۸۱ واحد رشد داشته است به نظر میرسد با توجه به افزایش قیمت بنزین و تورم بهوجود آمده در سال۱۳۹۸، طی سال جاری نیز روند صعودی افزایش شاخص جینی را شاهد باشیم» (تسنیم.۲۴ آذر۹۸).
-آمارهای ارائه شده در بودجه
عمیقتر شدن شکاف طبقاتی
امروز حرکت جوامع گوناگون چنان شتاب گرفته است که دیگر سال و ماه میزان دقیقی برای سنجش این سرعت نیست. اما متأسفانه شتاب در ایران تحت حاکمیت ولایت فقیه به سوی فقر و نابرابری است؛ و گویی بهعکس جهت بقیه کشورهای دنیا حرکت میکند.
«در همین رابطه مرکز آمار ایران دادههایی را منتشر کرده که نشان میدهد شکاف طبقاتی در بین دهکهای اول تا دهم بهشدت افزایش یافته و این شکاف سال گذشته به ۱۲۶۹درصد رسیده است.دادههای مرکز آمار ایران نشان میدهد که در سال گذشته سهم دهک دهم از مصرف کل معادل ۳۱.۷درصد بوده است.در حقیقت یکسوم از هزینه ناخالص اقتصاد در دهک دهم رخ داده است. این در حالی است که سهم دهک نهم، معادل ۱۵.۸درصد است. در واقع دهکهای نهم نصف دهک دهم در طول سال۹۸ هزینه کردهاند، اما این عدد برای دهکهای پایین جامعه بسیار پایینتر است. سهم هزینه ناخالص دهک اول که معرف فرودستترین قشر جامعه است، معادل ۲.۳درصد گزارششده یعنی دهک برخوردار ۷.۱۲ برابر دهک غیر برخوردار در طول سال هزینه کرده است» (کسب و کار. ۸ مرداد۹۹).
چهره نوسانات ارزی و صعود تورم در شکاف درآمدی
کارشناسان حکومتی اذعان میکنند آشفتگی در اقتصاد کلان و بهخصوص بهم ریختگی در بازار ارز و سکه و کالاهای مورد نیاز جامعه، خود را در افزایش شتابان قیمتها نشان میدهد. در حالی که بیکاری نیز اوج میگیرد شاهد تورم همراه با رکود میباشیم. این وضعیت ترجمان شاخص دیگری در ارزیابی اقتصاد ایران است که «فلاکت» نامیده میشود.فلاکتی که پیآمد بیکاری و تورم است؛ و وضعیتی بهوجود آورده که مولد عمیقتر شدن فقر و افزایش نابرابری و شکاف طبقاتی است. حال دیگر میشود درک بهتری از ۷برابر شدن فاصله دهک باد شده از ثروت بیحساب و دهکهای فقیری که به روز سیاه کشانده شدند، داشت
آژیر قرمز نقدینگی روشن شده است
نگاهی به تازهترین اطلاعیه بانک مرکزی نشان میدهد که کارگزاران رژیم آخوندی در این نهاد سیاستگذاری کلان اقتصادی چقدر نگران از وضعیت جاری هستند بهنحوی که در دو هفته اخیر بهجای استفاده از واژه «کفایت نقدینگی» از واژه «مازاد نقدینگی» استفاده کردهاند. حالا میشود تغییر رنگ رخساره رئیس بانک مرکزی را از این تغییر واژهها دریافت. در همین مدت مهمترین سیاست این بانک که موسوم به «عملیات باز» بود در حال بسته شدن است! «اطلاعیههای بانک مرکزی نشان میدهد: در سال جاری ۱۲بار عملیات بازار باز اجرا شده و اما فقط یک بار معامله صورت گرفته است.در ۱۱بار گذشته یا بانکها سفارشی ارسال نکردهاند یا بانک مرکزی بهدلیل بالا بودن پیشنهاد ارسالی از سوی بانکها حاضر به تنزیل اوراق آنها نشده است» (اقتصاد نیوز.۸ مرداد۹۹).
غارتگران نامحترم سرمایه ملی
در اثبات بیشرمی باندهای یغماگر اقتصادی ـ سیاسی وابسته به رژیم آخوندی همین بس که با دیدن این همه شکاف طبقاتی و فقر طاقتفرسای مردم به جان آمده، به شرکای دزد و غارتگر خود توصیه میکنند در این شرایط، سرمایههای ارزی کشور را که به قیمت رانتهای مواد اولیه ارزان و ارزان تر از آن دستمزد کارگران تحت ستم، به خارج کشور منتقل کردهاند، برگردانند والا عنوان نامحترم به آنها داده میشود. سعید لیلاز از رانتخواران قهار در حوزه خودرو سازی و بقیه بخشهای پر منفعت و از شاگردان مکتب رفسنجانی میگوید:
«بازنگرداندن ارزصادراتی، غارت سرمایه ملی است. وقتی چنین فردی خواهان تسهیل و مدارای بیشتر است، به زبان بیزبانی خواستار مجوز فرار سرمایه از سوی دولت است و لذا اگر دولت موفق به بازگرداندن این ارزها نشود میتوانیم بگوییم که ما دچار بیدولتی شدهایم. بار دیگر تأکید میکنم اگر صادر کنندگان ارزشان را برگردانند محترمند ولی اگر برنگردانند غارتگران نامحترمند (روزنامه ایران. ۹ مرداد۹۹).
شکاف طبقاتی؛ از نشانههای پایان دیکتاتوری ها
صدها نفر و از جمله فرد هالیدی به شاه و شیخ گفتند که این واقعیت اثبات شده و روشنی است که دیکتاتوری تنها سرکوب کننده استعدادها و تواناییهای جوانان ایرانزمین نیست بلکه از رشد و توسعه پایدار جلوگیری میکند؛ و منجر به فقر و فلاکت و شکاف طبقاتی خواهد شد. اینها علائم و نشانههایی دال بر فرو رفتن یک حکومت به بنبست رسیده در گرداب سرنگونی است. به گفتهٔ هگل حاکمان از تاریخ عبرت نمیگیرند.