مهم‌ترین عنوانهای روزنامه‌های حکومتی در روز دوشنبه 20شهریور به کلی گویی‌های آخوند روحانی در مورد جهان اسلام و یا توفان در فلوریدا و یا اشک تمساح آخوندی برای مسلمانان میانمار اختصاص یافته است. به ندرت مسائل اصلی کشور در تیترهای اول آمده است. با این حال آثار ناکارآمدی نظام همراه با دزدی و چپاول مضمون اصلی بسیاری از تیترهای اقتصادی اجتماعی شده است:
آرمان: ماجرای هزینه‌های میلیاردی در عراق
آرمان: ماجرای هزینه‌های میلیاردی در عراق
آرمان: گمشدگان بازمانده از تحصیل، 140هزار بازمانده از تحصیل گم شده‌اند
ابتکار: تفحص از شهرداری تهران با نگاه روشن گرانه نه سیاسی
ابتکار: تفحص از شهرداری تهران با نگاه روشن گرانه نه سیاسی
ابتکار: کلاف پیچیده سقفهای نامطمئن چگونه باز می‌شود؟ «بدمسکن» های میلیونی
اعتماد:ورود به پرونده‌های مالی شهرداری تهران
اعتماد:ورود به پرونده‌های مالی شهرداری تهران
اعتماد: حوادثی که بر سر پروژه ریلی سایه افکنده است؛ دزد آمد، قطار نیامد
بهار: لایحه دفاع از کودکان در مجلس پیر می‌شود
خراسان: یک مقام صنفی: تمام کالاها غیر از نان و شیر و ماست از شمول قیمت‌گذاری خارج می‌شود
شرق: شهرداری واجب التفحص
کیهان: بر اساس آمارهای رسمی نرخ بیکاری در 42درصد از شهرستانها بالاتر از متوسط کشوری است
بهار: لایحه دفاع از کودکان در مجلس پیر می‌شود
خراسان: یک مقام صنفی: تمام کالاها غیر از نان و شیر و ماست از شمول قیمت‌گذاری خارج می‌شود
شرق: شهرداری واجب التفحص
کیهان: بر اساس آمارهای رسمی نرخ بیکاری در 42درصد از شهرستانها بالاتر از متوسط کشوری است
کیهان: سوژه‌های زرد رسانه‌های زنجیره‌یی سرپوشی بر مشکلات اقتصادی مردم
وقایع اتفاقیه: ارز دولتی در آستانه حذف
وقایع اتفاقیه: ارز دولتی در آستانه حذف
تک و پاتک ها حول برجام همراه با ابراز نگرانی در مورد چشم‌انداز آن موضوع عنوانها و مطالب روزنامه‌های هر دو باند حاکم است:
آرمان: بهزاد نبوی: افراد را بت نکنید- بعضی عوامفریبی می‌کنند که دستاوردهای برجام کجاست؟
آفتاب یزد: برجام منهای آمریکا شدنی است؟
آرمان: بهزاد نبوی: افراد را بت نکنید- بعضی عوامفریبی می‌کنند که دستاوردهای برجام کجاست؟
آفتاب یزد: برجام منهای آمریکا شدنی است؟
آفتاب یزد: نبوی: برجام فی النفسه کاری نمی‌کند بلکه جاده‌یی را آماده می‌کند تا در آن مسیر حرکت کنیم
بهار: در آستانه تحرکات ضد برجامی آمریکا، تشدید آتش دلواپسان در ایران، تندروها و یک گرای مشترک
رسالت: محمدجواد لاریجانی: تحریمهای آمریکا بالاتر از نقض برجام است برجام بدون آمریکا یعنی تمام!
همدلی: برجام آرام آرام توسعه صنعت نفت را رقم می‌زند؛ همه چشم انتظار قرار دادهای نفتی اند
روزنامه‌های باند ولی‌فقیه ارتجاع ضمن حمله به رویکرد باند رقیب چشم‌انداز تیره‌یی از آینده برجام و بحرانهای فزاینده رژیم داده‌اند.
رسالت:دکتر محمد جواد لاریجانی در گفتگو با خبرگزاری تسنیم اظهار داشت:
باید به خانم موگرینی و اروپا قاطعانه بگوییم اگر قرار باشد که توافقنامه‌ایران (برجام) با 1+5به 1+4تنازل پیدا کند، برای ما قابل‌قبول نیست و دیگر برای ما برجامی وجود ندارد.
وی در خصوص تحریمهای اخیر ایالات متحده و منافات آن با روح برجام تأکید کرد:
' باید بگویم چندان به روح و جسم اصالت نمی‌دهم نکته مهم این است که این تحریمها بالاتر از نقض برجام است. در واقع هر تحریمی که باید با برجام برداشته می‌شد، می‌توان آن را با «برچسب» جدیدی به‌صورت عملی و کارکردیبر‌قرار کنند. یعنی آمریکایی‌ها می‌توانند روی هر تحریمی که دست بگذارند، آن را با متد جدیدی مجدداً اعمال کنند. برجام زیر سؤال نیست، در حال انهدام است. '
برداشت بنده این است که هدف آمریکایی‌ها ایجاد وضعیت قرمز است. در وضعیت قرمز لازم است که ایران همیشه پایبند به برجام نگه داشته شود. چون معنای این پایبندی از نظر آنها نظارتها و محدودیت‌هاست بنابراین آنها در انجام تحریم‌هایشان هیچ نگاهی به این‌که خودشان به برجام پایبند هستند یا خیر، ندارند. این‌که می‌خواهند طی 120روز آینده اعلام کنند که ایران پایبند بوده یا خیر، برای تحمیل بازرسی‌های بیشتر به ایران است. آنها فکر می‌کنند 'ماست‌خور ما را گیر آورده‌اند' و می‌گویند با این میزان بلایی که بر سر توانمندی هسته‌یی آنها آوردیم، راه را باز کردیم و ایران هم حاضر نیست بگوید «من برجام را قطع کردم» بنابراین ما پیچ را محکمتر می‌کنیم و می‌گوییم که این چند مورد هم باید اضافه شود. به نظر بنده این وضعیتی است که باید چاره‌ای برای آن اندیشید.
اگر همه اروپایی‌ها به این مسأله مایل نباشند که احتمالاً برخی از آنها مایل هستند. این مسیر، مسیر بسیار بدی است که برای اروپا خسارت چندانی ندارد. بنده در گذشته هم گفتم که 1+4نداریم یعنی یا 1+5یا هیچ.
ما نباید بگذاریم آن وضعیت قرمز تحقق یابد یعنی همه تحریمها 'عملا و عمدتا' برقرار باشد. مجلس باید بیشتر از 3الی 4ماه به دولت فرصت ندهد، ما باید اعتراض خود را اعلام کنیم. ما 1+4و تحریمهای برچسب‌دار نداریم.
لاریجانی در خصوص نامه‌های اعتراض آمیز
وزارت امور خارجه کشورمان به مقامات اروپایی اظهار نموده است:
این‌که ایران نامه اعتراضی نوشته، کار درستی انجام داده است. منتها در ساختار برجام پیش‌بینی نشده بود که اگر روزی آمریکا خطایی کرد ما به خانم موگرینی اعتراض کنیم! لذا این نامه یک اقدام قانونی برای احقاق حق ما محسوب نمی‌شود. در برجام قید شده در صورت اعتراض به بدعهدی یکی از طرف‌ها باید به کدام نهاد مراجعه کنید. لذا این‌گونه مطرح کردن چندان مناسب نیست. مشکل ما این است که همین اروپایی که مسئول اخذ این نامه بودند، در جلسه وین قبول نکردند که قانون آمریکا نقض برجام است. این خیلی عجیب است و نشان می‌دهد که این نامه بی‌خاصیت بوده است. ما دنبال این نیستیم که در جایی درد دل کنیم، ما باید بتوانیم حقمان را بگیریم. این‌که به آنها بگوییم که آمریکا برجام را نقض کرده و آنها هم به‌حال ما گریه کنند و بگویند: 'بله حق شما را خوردند'، سودی برای ما ندارد.'
' آنچه امروز مشهود است مصادیق توقف موقت و موردی تحریمها است. آن هم صرفاً با 'میل' خزانه‌داری آمریکا. شرکتهای روسی، چینی و هندی هم این را می‌گویند تا چه رسد به آمریکایی‌ها. سوئیفت و فروش نفت و هواپیما و لوازم یدکی آنها و غیره همه در این مقوله قرار گرفته‌اند. یعنی به جای لغو تمام‌عیار تحریمها مطابق متن برجام، توقف موقت و موردی تحریمها را با اذن خزانه‌داری آمریکا داریم. ای کاش ما نیز تعهدات خود را به‌صورت موقت، موردی و هم وزن با طرف مقابل انجام می دادیم.
با همه احترام و ادب و ارادتی که به دولت عزیز و مذاکره‌کنندگان هسته‌یی داشته و داریم باید عرض کنم: مذاکرات برجام و توافقات و متون تهیه شده دارای نقطه ضعفها و نقاط آسیب‌پذیر جدی است که به آمریکا و دول همراه اروپایی او (انگلیس، فرانسه و آلمان) این امکان را می‌دهد که تحریمها را عمدتاً و با برچسب دیگر نگه دارند و فشار و نظارت و از همه مهمتر 'از هم پاشیدن توانمندی هسته‌ای' ما را ادامه دهند و در باب موشک و سایت‌های نظامی زیاده‌خواهی‌های فراوانی را مطرح کنند. برای چهار مورد فوق جای پا در متن قرار دارد که با فشار سیاسی به‌راحتی قابل تاویل می‌شود! ضمناً مواضع 'دردمندانه' خانم موگرینی چندان ملاک نیست، آنچه در پاریس و لندن و برلین گفته می‌شود صدای اروپایی را شکل می‌دهد!
رسالت:فریدون عباسی در خصوص رویکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قبال برجام افزود: «آمانو اکنون «پی» را برداشته است و «ام دی» را باز کرده است. یعنی آمده حد military dimension را گفته است. حالا برای خودش، برای بعد بازرسی قرار داده است. بازرسی که می‌خواهد انجام دهد بر مبنای military dimension است که ارزیابی کرده و در آن گزارش اعلام کرده که وجود داشته است. برمبنای آن ما را مجازات کردند یعنی برجام، مجازاتی است که برای مجرم نوشتند این را باید به جامعه گفت. خیلی جالب است یعنی مجازاتی که برای جامعه ما نوشته است و خودمان هم امضایش کردیم، یعنی این هیأت مذاکره‌کننده رفتند زیر مجازات را امضا کردند که من این را پذیرفتم. حالا یک قطعنامه هم دهید، 2231که این ضامن این مجازات باشد
روزنامه‌های باند حسن روحانی و شرکایش هم در مورد برجام و احتمال خروج آمریکا ناخواسته به وضعیت بن‌بست نظام اذعان کرده و تلویحا مذاکره مجدد و تحریمهای جدید را تنها چاره خروج از این بن‌بست دانسته اند:
شرق: احتمال خروج آمریکا از برجام؛ شرایط سخت پیش‌رو... در صورت اعمال تحریمهای هسته‌یی فرامرزی آمریکا، ما با طیفی از کشورها و برخوردهای متفاوت مواجه خواهیم شد. از یک سو کشورهایی که نیازی مبرم به حمایت‌های نظامی و سیاسی آمریکا دارند (مانند کره‌جنوبی و ژاپن با توجه به بحران کره‌شمالی)، ناچار از تبعیت بیشتر از سیاست جدید آمریکا خواهند بود. هم‌چنین چندان محتمل نیست که کشورهای اروپایی نیز به‌مثابه یک بلوک منسجم، در برابر آمریکا ظاهر شوند و مثلاً به سازمان تجارت جهانی شکایت ببرند. شماری از کشورهای اروپای غربی که روابط نزدیک‌تری با آمریکا دارند نیز ممکن است مانع موضع مشترک اتحادیه اروپا دراین باره شوند.
از طرفی، واکنش شرکتها و بانکهای بین‌المللی الزاماً همسو با مواضع دولتهای متبوعشان نخواهد بود. مخالفت جدی یک کشور اروپایی با مثلاً خروج آمریکا از برجام، الزاماً به‌معنی بی‌اعتنایی شرکتهای آن کشور به الزامات آمریکا نخواهد بود. شرکتها و بانکهایی که نیاز بیشتری به بازار آمریکا دارند، یا آنها که ممکن است حمایت جدی دولتهایشان را نداشته باشند، حتماً احساس خواهند کرد بیشتر باید جانب احتیاط را رعایت کنند.
بهار: در آستانه تحرکات ضد برجامی آمریکا، تشدید آتش دلواپسان در ایران، تندروها و یک گرای مشترک
رسالت: محمدجواد لاریجانی: تحریمهای آمریکا بالاتر از نقض برجام است برجام بدون آمریکا یعنی تمام!
همدلی: برجام آرام آرام توسعه صنعت نفت را رقم می‌زند؛ همه چشم انتظار قرار دادهای نفتی اند
روزنامه‌های باند ولی‌فقیه ارتجاع ضمن حمله به رویکرد باند رقیب چشم‌انداز تیره‌یی از آینده برجام و بحرانهای فزاینده رژیم داده‌اند.
رسالت:دکتر محمد جواد لاریجانی در گفتگو با خبرگزاری تسنیم اظهار داشت:
باید به خانم موگرینی و اروپا قاطعانه بگوییم اگر قرار باشد که توافقنامه‌ایران (برجام) با 1+5به 1+4تنازل پیدا کند، برای ما قابل‌قبول نیست و دیگر برای ما برجامی وجود ندارد.
وی در خصوص تحریمهای اخیر ایالات متحده و منافات آن با روح برجام تأکید کرد:
' باید بگویم چندان به روح و جسم اصالت نمی‌دهم نکته مهم این است که این تحریمها بالاتر از نقض برجام است. در واقع هر تحریمی که باید با برجام برداشته می‌شد، می‌توان آن را با «برچسب» جدیدی به‌صورت عملی و کارکردیبر‌قرار کنند. یعنی آمریکایی‌ها می‌توانند روی هر تحریمی که دست بگذارند، آن را با متد جدیدی مجدداً اعمال کنند. برجام زیر سؤال نیست، در حال انهدام است. '
برداشت بنده این است که هدف آمریکایی‌ها ایجاد وضعیت قرمز است. در وضعیت قرمز لازم است که ایران همیشه پایبند به برجام نگه داشته شود. چون معنای این پایبندی از نظر آنها نظارتها و محدودیت‌هاست بنابراین آنها در انجام تحریم‌هایشان هیچ نگاهی به این‌که خودشان به برجام پایبند هستند یا خیر، ندارند. این‌که می‌خواهند طی 120روز آینده اعلام کنند که ایران پایبند بوده یا خیر، برای تحمیل بازرسی‌های بیشتر به ایران است. آنها فکر می‌کنند 'ماست‌خور ما را گیر آورده‌اند' و می‌گویند با این میزان بلایی که بر سر توانمندی هسته‌یی آنها آوردیم، راه را باز کردیم و ایران هم حاضر نیست بگوید «من برجام را قطع کردم» بنابراین ما پیچ را محکمتر می‌کنیم و می‌گوییم که این چند مورد هم باید اضافه شود. به نظر بنده این وضعیتی است که باید چاره‌ای برای آن اندیشید.
اگر همه اروپایی‌ها به این مسأله مایل نباشند که احتمالاً برخی از آنها مایل هستند. این مسیر، مسیر بسیار بدی است که برای اروپا خسارت چندانی ندارد. بنده در گذشته هم گفتم که 1+4نداریم یعنی یا 1+5یا هیچ.
ما نباید بگذاریم آن وضعیت قرمز تحقق یابد یعنی همه تحریمها 'عملا و عمدتا' برقرار باشد. مجلس باید بیشتر از 3الی 4ماه به دولت فرصت ندهد، ما باید اعتراض خود را اعلام کنیم. ما 1+4و تحریمهای برچسب‌دار نداریم.
لاریجانی در خصوص نامه‌های اعتراض آمیز
وزارت امور خارجه کشورمان به مقامات اروپایی اظهار نموده است:
این‌که ایران نامه اعتراضی نوشته، کار درستی انجام داده است. منتها در ساختار برجام پیش‌بینی نشده بود که اگر روزی آمریکا خطایی کرد ما به خانم موگرینی اعتراض کنیم! لذا این نامه یک اقدام قانونی برای احقاق حق ما محسوب نمی‌شود. در برجام قید شده در صورت اعتراض به بدعهدی یکی از طرف‌ها باید به کدام نهاد مراجعه کنید. لذا این‌گونه مطرح کردن چندان مناسب نیست. مشکل ما این است که همین اروپایی که مسئول اخذ این نامه بودند، در جلسه وین قبول نکردند که قانون آمریکا نقض برجام است. این خیلی عجیب است و نشان می‌دهد که این نامه بی‌خاصیت بوده است. ما دنبال این نیستیم که در جایی درد دل کنیم، ما باید بتوانیم حقمان را بگیریم. این‌که به آنها بگوییم که آمریکا برجام را نقض کرده و آنها هم به‌حال ما گریه کنند و بگویند: 'بله حق شما را خوردند'، سودی برای ما ندارد.'
' آنچه امروز مشهود است مصادیق توقف موقت و موردی تحریمها است. آن هم صرفاً با 'میل' خزانه‌داری آمریکا. شرکتهای روسی، چینی و هندی هم این را می‌گویند تا چه رسد به آمریکایی‌ها. سوئیفت و فروش نفت و هواپیما و لوازم یدکی آنها و غیره همه در این مقوله قرار گرفته‌اند. یعنی به جای لغو تمام‌عیار تحریمها مطابق متن برجام، توقف موقت و موردی تحریمها را با اذن خزانه‌داری آمریکا داریم. ای کاش ما نیز تعهدات خود را به‌صورت موقت، موردی و هم وزن با طرف مقابل انجام می دادیم.
با همه احترام و ادب و ارادتی که به دولت عزیز و مذاکره‌کنندگان هسته‌یی داشته و داریم باید عرض کنم: مذاکرات برجام و توافقات و متون تهیه شده دارای نقطه ضعفها و نقاط آسیب‌پذیر جدی است که به آمریکا و دول همراه اروپایی او (انگلیس، فرانسه و آلمان) این امکان را می‌دهد که تحریمها را عمدتاً و با برچسب دیگر نگه دارند و فشار و نظارت و از همه مهمتر 'از هم پاشیدن توانمندی هسته‌ای' ما را ادامه دهند و در باب موشک و سایت‌های نظامی زیاده‌خواهی‌های فراوانی را مطرح کنند. برای چهار مورد فوق جای پا در متن قرار دارد که با فشار سیاسی به‌راحتی قابل تاویل می‌شود! ضمناً مواضع 'دردمندانه' خانم موگرینی چندان ملاک نیست، آنچه در پاریس و لندن و برلین گفته می‌شود صدای اروپایی را شکل می‌دهد!
رسالت:فریدون عباسی در خصوص رویکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قبال برجام افزود: «آمانو اکنون «پی» را برداشته است و «ام دی» را باز کرده است. یعنی آمده حد military dimension را گفته است. حالا برای خودش، برای بعد بازرسی قرار داده است. بازرسی که می‌خواهد انجام دهد بر مبنای military dimension است که ارزیابی کرده و در آن گزارش اعلام کرده که وجود داشته است. برمبنای آن ما را مجازات کردند یعنی برجام، مجازاتی است که برای مجرم نوشتند این را باید به جامعه گفت. خیلی جالب است یعنی مجازاتی که برای جامعه ما نوشته است و خودمان هم امضایش کردیم، یعنی این هیأت مذاکره‌کننده رفتند زیر مجازات را امضا کردند که من این را پذیرفتم. حالا یک قطعنامه هم دهید، 2231که این ضامن این مجازات باشد
روزنامه‌های باند حسن روحانی و شرکایش هم در مورد برجام و احتمال خروج آمریکا ناخواسته به وضعیت بن‌بست نظام اذعان کرده و تلویحا مذاکره مجدد و تحریمهای جدید را تنها چاره خروج از این بن‌بست دانسته اند:
شرق: احتمال خروج آمریکا از برجام؛ شرایط سخت پیش‌رو... در صورت اعمال تحریمهای هسته‌یی فرامرزی آمریکا، ما با طیفی از کشورها و برخوردهای متفاوت مواجه خواهیم شد. از یک سو کشورهایی که نیازی مبرم به حمایت‌های نظامی و سیاسی آمریکا دارند (مانند کره‌جنوبی و ژاپن با توجه به بحران کره‌شمالی)، ناچار از تبعیت بیشتر از سیاست جدید آمریکا خواهند بود. هم‌چنین چندان محتمل نیست که کشورهای اروپایی نیز به‌مثابه یک بلوک منسجم، در برابر آمریکا ظاهر شوند و مثلاً به سازمان تجارت جهانی شکایت ببرند. شماری از کشورهای اروپای غربی که روابط نزدیک‌تری با آمریکا دارند نیز ممکن است مانع موضع مشترک اتحادیه اروپا دراین باره شوند.
از طرفی، واکنش شرکتها و بانکهای بین‌المللی الزاماً همسو با مواضع دولتهای متبوعشان نخواهد بود. مخالفت جدی یک کشور اروپایی با مثلاً خروج آمریکا از برجام، الزاماً به‌معنی بی‌اعتنایی شرکتهای آن کشور به الزامات آمریکا نخواهد بود. شرکتها و بانکهایی که نیاز بیشتری به بازار آمریکا دارند، یا آنها که ممکن است حمایت جدی دولتهایشان را نداشته باشند، حتماً احساس خواهند کرد بیشتر باید جانب احتیاط را رعایت کنند.
آفتاب یزد: برجام منهای آمریکا شدنی است؟
برجام منهای آمریکا. نکته‌یی که اکنون مورد پرسش بسیاری است. این‌که آیا ایران می‌تواند بدون وجود آمریکا، به روند توافق هسته‌یی با همکاریهای اروپایی‌ها ادامه دهد؟
خروج از برجام در قبال پاره‌کردن برجام یا تداوم برجام بدون اهمیت به نقش آمریکا؟ شاید هر دو گزینه‌های روی میز ایران باشند. با این تفاوت که آمریکای امروز ترامپ شاید به مانند اوباما مورد مقبول اروپا نباشد و همین برگ برنده ایرانی‌ها تلقی شود.
فریدون مجلسی دیپلومات سابقمی‌گوید: «از جنبه حقوقی آمریکا نمی‌تواند از این توافق خارج شود مگر آن که آژانس انرژی اتمی تصدیق کند که ایران تعهداتش را انجام نداده است و پس از آن نیز هیأت 1+5 باید این عدم پایبندی را تأیید کنند وگرنه دولت آمریکا به تنهایی در این زمینه کاری نمی‌تواند پیش ببرد.»
اما از لحاظ عملی مؤسسات و بانکهای اروپایی قطعاً آمریکا را به ایران ترجیح می‌دهند، دیدیم چندروز پیش مجلس جمهوری چک قانون منع فروش مواد برای نیروگاه هسته‌یی به ایران را تمدید کرد این نشان از نفوذ آمریکایی‌ها در غرب حتی در زمان ترامپ دارد.»
مهدی مطهرنیا می‌گوید: «هر چند آمریکا با پوشش ترامپی‌اش فاقد وجاهت برای سلطه بر نظام بین‌المللی است و ایران تلاش کرده از این فرصت استفاده کند و با نزدیک‌شدن به اروپا، زمینه‌های جداسازی دو سوی اقیانوس را به‌وجود آورد، اما در درازمدت و با توجه به جایگاه ایالات‌متحده در نظام بین‌الملل باید گفت این ایجاد شکاف نمی‌تواند مسأله‌ای از مسائل ایران را حل کند.»
وی اضافه کرد: «باید پذیرفت در مجموع آنچه در آمریکا دنبال می‌شود در اروپا با ادبیاتی دیگر بدان توجه می‌شود و آنچه آشکارا آمریکا از آن می‌گوید اروپا در نهان و با هزینه‌های بیشتری از ایران می‌خواهد، در نهایت اگر اروپا قرار بر انتخاب بین ایران و آمریکا داشته باشد حتی در عصر ترامپ نیز اروپا و آمریکا چسبندگی بیشتری با یکدیگر دارند.»
راه چاره
آیا برجام بدون آمریکا امکانپذیر نیست و در نتیجه همین عدم تداوم برجام بدون حضور ایالات متحده بهترین راه‌کار آن است تا به‌طور کلی به زیر توافق هسته‌یی زد و آن را ملغی دانست؟ این سوالی است که مجلسی درباره آن می‌گوید: «باید گفت بدون آمریکا تداوم یک برجام رقیق امکانپذیر خواهد بود، اما مطمئناً آن برجام، برجام جدی نیست. تنها راه چاره در نبود آمریکا در برجام، پیوستن ایران به 'بریکس' است که در آن کشورهای برزیل، روسیه، چین، هند، آفریقای‌جنوبی در فکر حذف تبادلات دلاری در خود هستند. هر چند این پیوستن نیز به این سادگی‌ها نیست.»
بدون آمریکا هر چند به‌نظر می‌رسد در هر صورت وضعیت ایران بدتر از قبل از تحقق برجام نخواهد شد و تبادلات اقتصادی بهتر می‌شود، اما شرکتهای بزرگتر اروپایی بدون آمریکا همکاری با ایران نخواهند داشت. این یعنی این‌که عملاً بدون آمریکا برجام معنایی نخواهد داشت.
اگر آمریکا را نمی‌توان از برجام حذف کرد پس راه‌حل تداوم برجام چیست؟ نکند تنها راه چاره همان مذاکره دوباره است؟ و آیا اروپایی‌ها پذیرای چنین موضوعی خواهند بود؟ مجلسی معتقد است که اروپایی‌ها هرگز بار دیگر وقت خود را بابت مذاکرات برجام تلف نمی‌کنند آن هم با علم به این‌که می‌دانند ترامپ تا سه سال دیگر دوره ریاست‌جمهوری‌اش به‌سر خواهد رسید. با این حال او تأکید دارد که برای برون‌رفت از شرایط فعلی باید موضوع را با همان به‌اصطلاح کدخدایی که روحانی از آن سخن می‌گفت حل کرد. اما آیا اساساً در چنین موقعیتی چنین چیزی یعنی مذاکره با آمریکا امکانپذیر است؟ این دیپلومات سابق معتقد است ایران هر خواسته غیرقانونی آمریکایی‌ها را نپذیرد، اما در هر صورت راه در همین مذاکره نهفته است.
اگر چه این روزها اروپا مانند سابق، از آمریکا حساب نمی‌برد و گسل بین دو قاره سبز و ایالات متحده به بیشترین حد از زمان خود رسیده است، اما شواهد پیداست که این جدایی‌ها آنقدرها نیست که برجام به‌سادگی پیش برود. ترامپی که گفته شده به آب و آتش می‌زند تا کارشناسانش در سومین دوره گزارش خود پیرامون پایبندی یا عدم پایبندی ایران به برجام، عدم‌پایبندی کشورمان را به اثبات رسانند. با این حال نمی‌شود 1+5 را 1+4 فرض کرد.
برجام منهای آمریکا. نکته‌یی که اکنون مورد پرسش بسیاری است. این‌که آیا ایران می‌تواند بدون وجود آمریکا، به روند توافق هسته‌یی با همکاریهای اروپایی‌ها ادامه دهد؟
خروج از برجام در قبال پاره‌کردن برجام یا تداوم برجام بدون اهمیت به نقش آمریکا؟ شاید هر دو گزینه‌های روی میز ایران باشند. با این تفاوت که آمریکای امروز ترامپ شاید به مانند اوباما مورد مقبول اروپا نباشد و همین برگ برنده ایرانی‌ها تلقی شود.
فریدون مجلسی دیپلومات سابقمی‌گوید: «از جنبه حقوقی آمریکا نمی‌تواند از این توافق خارج شود مگر آن که آژانس انرژی اتمی تصدیق کند که ایران تعهداتش را انجام نداده است و پس از آن نیز هیأت 1+5 باید این عدم پایبندی را تأیید کنند وگرنه دولت آمریکا به تنهایی در این زمینه کاری نمی‌تواند پیش ببرد.»
اما از لحاظ عملی مؤسسات و بانکهای اروپایی قطعاً آمریکا را به ایران ترجیح می‌دهند، دیدیم چندروز پیش مجلس جمهوری چک قانون منع فروش مواد برای نیروگاه هسته‌یی به ایران را تمدید کرد این نشان از نفوذ آمریکایی‌ها در غرب حتی در زمان ترامپ دارد.»
مهدی مطهرنیا می‌گوید: «هر چند آمریکا با پوشش ترامپی‌اش فاقد وجاهت برای سلطه بر نظام بین‌المللی است و ایران تلاش کرده از این فرصت استفاده کند و با نزدیک‌شدن به اروپا، زمینه‌های جداسازی دو سوی اقیانوس را به‌وجود آورد، اما در درازمدت و با توجه به جایگاه ایالات‌متحده در نظام بین‌الملل باید گفت این ایجاد شکاف نمی‌تواند مسأله‌ای از مسائل ایران را حل کند.»
وی اضافه کرد: «باید پذیرفت در مجموع آنچه در آمریکا دنبال می‌شود در اروپا با ادبیاتی دیگر بدان توجه می‌شود و آنچه آشکارا آمریکا از آن می‌گوید اروپا در نهان و با هزینه‌های بیشتری از ایران می‌خواهد، در نهایت اگر اروپا قرار بر انتخاب بین ایران و آمریکا داشته باشد حتی در عصر ترامپ نیز اروپا و آمریکا چسبندگی بیشتری با یکدیگر دارند.»
راه چاره
آیا برجام بدون آمریکا امکانپذیر نیست و در نتیجه همین عدم تداوم برجام بدون حضور ایالات متحده بهترین راه‌کار آن است تا به‌طور کلی به زیر توافق هسته‌یی زد و آن را ملغی دانست؟ این سوالی است که مجلسی درباره آن می‌گوید: «باید گفت بدون آمریکا تداوم یک برجام رقیق امکانپذیر خواهد بود، اما مطمئناً آن برجام، برجام جدی نیست. تنها راه چاره در نبود آمریکا در برجام، پیوستن ایران به 'بریکس' است که در آن کشورهای برزیل، روسیه، چین، هند، آفریقای‌جنوبی در فکر حذف تبادلات دلاری در خود هستند. هر چند این پیوستن نیز به این سادگی‌ها نیست.»
بدون آمریکا هر چند به‌نظر می‌رسد در هر صورت وضعیت ایران بدتر از قبل از تحقق برجام نخواهد شد و تبادلات اقتصادی بهتر می‌شود، اما شرکتهای بزرگتر اروپایی بدون آمریکا همکاری با ایران نخواهند داشت. این یعنی این‌که عملاً بدون آمریکا برجام معنایی نخواهد داشت.
اگر آمریکا را نمی‌توان از برجام حذف کرد پس راه‌حل تداوم برجام چیست؟ نکند تنها راه چاره همان مذاکره دوباره است؟ و آیا اروپایی‌ها پذیرای چنین موضوعی خواهند بود؟ مجلسی معتقد است که اروپایی‌ها هرگز بار دیگر وقت خود را بابت مذاکرات برجام تلف نمی‌کنند آن هم با علم به این‌که می‌دانند ترامپ تا سه سال دیگر دوره ریاست‌جمهوری‌اش به‌سر خواهد رسید. با این حال او تأکید دارد که برای برون‌رفت از شرایط فعلی باید موضوع را با همان به‌اصطلاح کدخدایی که روحانی از آن سخن می‌گفت حل کرد. اما آیا اساساً در چنین موقعیتی چنین چیزی یعنی مذاکره با آمریکا امکانپذیر است؟ این دیپلومات سابق معتقد است ایران هر خواسته غیرقانونی آمریکایی‌ها را نپذیرد، اما در هر صورت راه در همین مذاکره نهفته است.
اگر چه این روزها اروپا مانند سابق، از آمریکا حساب نمی‌برد و گسل بین دو قاره سبز و ایالات متحده به بیشترین حد از زمان خود رسیده است، اما شواهد پیداست که این جدایی‌ها آنقدرها نیست که برجام به‌سادگی پیش برود. ترامپی که گفته شده به آب و آتش می‌زند تا کارشناسانش در سومین دوره گزارش خود پیرامون پایبندی یا عدم پایبندی ایران به برجام، عدم‌پایبندی کشورمان را به اثبات رسانند. با این حال نمی‌شود 1+5 را 1+4 فرض کرد.
سایر بحرانهای داخلی و خارجی نظام در تیترهای روزنامه‌های حکومتی کم و بیش ردیف شده‌اند:
ابرار: دیلی‌تلگراف گزارش می‌دهد؛ نگرانی مقامات انگلیس از کمک محرمانه ایران به برنامه هسته‌یی کره شمالی
جوان: فیلترینگ معکوس! فیلترینگ معکوس که با آپ استور و گوگل پلی شروع شده می‌تواند تا بستن آی پیها دامنه‌های ایران در اینترنت پیش برود.
ابرار: دیلی‌تلگراف گزارش می‌دهد؛ نگرانی مقامات انگلیس از کمک محرمانه ایران به برنامه هسته‌یی کره شمالی
جوان: فیلترینگ معکوس! فیلترینگ معکوس که با آپ استور و گوگل پلی شروع شده می‌تواند تا بستن آی پیها دامنه‌های ایران در اینترنت پیش برود.
اذعان به موج گرانیهای در پیش و نهاد فساد اقتصاد در نظام ولایت موضوع مقالات روزنامه‌های هر دو باند است:
وطن امروز: دلار به 4000تومان نزدیک شد
روند افزایش نرخ ارز که از مردادماه آغاز شد، در یک هفته اخیر به اوج خود رسید
کارشناسان افزایش تقاضا، کاهش سود بانکی، سکوت دولت و هم‌چنین کسری بودجه و استفاده دولت از اختلاف نرخ بازار آزاد و دولتی برای جبران این کسری را از علل گرانی ارز می‌دانند.
جوان: محو پیامدهای گرانی دلار با حذف قیمت روی کالا!
دبیر انجمن صنایع غذایی: تمام کالاها به جز نان و شیر از شمول قیمت‌گذاری خارج می‌شود / یک نماینده مجلس: کسری بودجه 37هزار میلیارد تومانی دلیل رشد بهای ارز است
جهان صنعت: سرمقاله: بازار ارز ملتهب می‌شود
بانک مرکزی بر آن شده تا با تغییر سیاستهای ارزی تدریجی ارز را تک‌نرخی کند اما از آنجا که بازار ارز ایران انحصاری است و اعتماد بازار از سوی بانک مرکزی جلب می‌شود، حال این مسأله وجود داردکه تحولاتی را در بازار مشاهده می‌کنیم، بیانگر آن است که احتمالاً بانک مرکزی توانایی عرضه ارز کافی را به بازار ندارد.
متأسفانه شاهد تورم انباشته هستیم. از سویی دیگر موقعیت اقتصاد سیاسی کشور به‌گونه‌یی است که تحریمهای گاه‌به‌گاه موجبات شوک‌های اقتصادی و تغییرات اقتصادی پی‌درپی می‌شود که مسیر اصلی را گاه‌به‌گاه تغییر می‌دهد. آخرین تحریمی که در مورد وضعیت قیمت ارز بسیار نگران‌کننده است، تحریمهای موسوم به سید است که تا 50روز دیگر اجرایی خواهد شد و قیمت ارز را از آنچه هست چند برابر بیشتر خواهد کرد.
این افزایش قیمتها به‌دلیل عدم دسترسی کافی به بازارهای جهانی است و عدم دسترسی‌های مکفی و عدم کفایت کارگزاران بانکی این نگرانی‌ها را چند برابر می‌کند. به واقع امروز به مرز بین اختیار و اجبار برای افزایش نرخ ارز نزدیک شده‌ایم. به واقع زمانی که بانک مرکزی به‌عنوان ناشر پول، خود بدهکار است، نمی‌توان انتظار داشت قیمتها افزایش پیدا نکند.
اعتماد:سرمقاله: چرا شاهد کولبری هستیم؟
آیا دیگر کشورهای صنعتی و پیشرفته‌ای که فاقد منابع غنی زیرزمینی هستند اغلب‌شان از راه کولبری کسب درآمد می‌کنند یا نه؟ پرسش این است که چرا این دسته از مشاغل در کشور ما هر روز متداول‌تر می‌شود. علت اصلی را باید در اقتصاد کشور جست‌وجو کرد؛ شاهراهی که در آن درآمدهای اصلی از طریق فروش منابع طبیعی و منابع خام حاصل می‌شود. اصلی‌ترین منبع درآمدهای فعالان اقتصادی در کشور جلب و جذب درآمدهای حاصل از فروش منابع طبیعی است که در اشکال تجارت به‌معنای واردات، فعالیت‌های سوداگری خرید و فروش زمین، مصرف گرایی، ساخت ویلا، سفرهای خارج از کشور و فعالیت‌های دلالی پول سرمایه‌گذاری می‌شود. چنین اقتصادی قادر به خلق شغل برای اقشار محروم نیست.
هم‌چنین اقتصادی که مبتنی بر رانت‌های (درآمدهای) حاصل از فروش منابع طبیعی و خام است قادر به خلق شغل صنعتی وتولیدی نیست. اما در شرایط کنونی همزمان، رشد جمعیت کشور مستلزم خلق سالانه بالغ بر یک میلیون شغل است. مشاغل جاری نیز فاقد ارزش افزوده کافی هستند. به همین دلیل بخش قابل توجهی از نیروی انسانی کشور در برنامه‌ریزی بخش عمومی و دولتها نیستند. در چنین شرایطی شاهد رشد مشاغل پرمشقتی مانند کولبری هستیم. بی‌تردید اقتصاد ناتوان وعلیلی که برخی از سیاستگذاران آن در کانونهای تصمیم‌گیری تنها منافع کوتاه‌مدت و بدون برنامه‌ریزی را در نظر می‌گیرند بخش قابل توجهی از جمعیت کشور را در بر نمی‌گیرد.
وطن امروز: دلار به 4000تومان نزدیک شد
روند افزایش نرخ ارز که از مردادماه آغاز شد، در یک هفته اخیر به اوج خود رسید
کارشناسان افزایش تقاضا، کاهش سود بانکی، سکوت دولت و هم‌چنین کسری بودجه و استفاده دولت از اختلاف نرخ بازار آزاد و دولتی برای جبران این کسری را از علل گرانی ارز می‌دانند.
جوان: محو پیامدهای گرانی دلار با حذف قیمت روی کالا!
دبیر انجمن صنایع غذایی: تمام کالاها به جز نان و شیر از شمول قیمت‌گذاری خارج می‌شود / یک نماینده مجلس: کسری بودجه 37هزار میلیارد تومانی دلیل رشد بهای ارز است
جهان صنعت: سرمقاله: بازار ارز ملتهب می‌شود
بانک مرکزی بر آن شده تا با تغییر سیاستهای ارزی تدریجی ارز را تک‌نرخی کند اما از آنجا که بازار ارز ایران انحصاری است و اعتماد بازار از سوی بانک مرکزی جلب می‌شود، حال این مسأله وجود داردکه تحولاتی را در بازار مشاهده می‌کنیم، بیانگر آن است که احتمالاً بانک مرکزی توانایی عرضه ارز کافی را به بازار ندارد.
متأسفانه شاهد تورم انباشته هستیم. از سویی دیگر موقعیت اقتصاد سیاسی کشور به‌گونه‌یی است که تحریمهای گاه‌به‌گاه موجبات شوک‌های اقتصادی و تغییرات اقتصادی پی‌درپی می‌شود که مسیر اصلی را گاه‌به‌گاه تغییر می‌دهد. آخرین تحریمی که در مورد وضعیت قیمت ارز بسیار نگران‌کننده است، تحریمهای موسوم به سید است که تا 50روز دیگر اجرایی خواهد شد و قیمت ارز را از آنچه هست چند برابر بیشتر خواهد کرد.
این افزایش قیمتها به‌دلیل عدم دسترسی کافی به بازارهای جهانی است و عدم دسترسی‌های مکفی و عدم کفایت کارگزاران بانکی این نگرانی‌ها را چند برابر می‌کند. به واقع امروز به مرز بین اختیار و اجبار برای افزایش نرخ ارز نزدیک شده‌ایم. به واقع زمانی که بانک مرکزی به‌عنوان ناشر پول، خود بدهکار است، نمی‌توان انتظار داشت قیمتها افزایش پیدا نکند.
اعتماد:سرمقاله: چرا شاهد کولبری هستیم؟
آیا دیگر کشورهای صنعتی و پیشرفته‌ای که فاقد منابع غنی زیرزمینی هستند اغلب‌شان از راه کولبری کسب درآمد می‌کنند یا نه؟ پرسش این است که چرا این دسته از مشاغل در کشور ما هر روز متداول‌تر می‌شود. علت اصلی را باید در اقتصاد کشور جست‌وجو کرد؛ شاهراهی که در آن درآمدهای اصلی از طریق فروش منابع طبیعی و منابع خام حاصل می‌شود. اصلی‌ترین منبع درآمدهای فعالان اقتصادی در کشور جلب و جذب درآمدهای حاصل از فروش منابع طبیعی است که در اشکال تجارت به‌معنای واردات، فعالیت‌های سوداگری خرید و فروش زمین، مصرف گرایی، ساخت ویلا، سفرهای خارج از کشور و فعالیت‌های دلالی پول سرمایه‌گذاری می‌شود. چنین اقتصادی قادر به خلق شغل برای اقشار محروم نیست.
هم‌چنین اقتصادی که مبتنی بر رانت‌های (درآمدهای) حاصل از فروش منابع طبیعی و خام است قادر به خلق شغل صنعتی وتولیدی نیست. اما در شرایط کنونی همزمان، رشد جمعیت کشور مستلزم خلق سالانه بالغ بر یک میلیون شغل است. مشاغل جاری نیز فاقد ارزش افزوده کافی هستند. به همین دلیل بخش قابل توجهی از نیروی انسانی کشور در برنامه‌ریزی بخش عمومی و دولتها نیستند. در چنین شرایطی شاهد رشد مشاغل پرمشقتی مانند کولبری هستیم. بی‌تردید اقتصاد ناتوان وعلیلی که برخی از سیاستگذاران آن در کانونهای تصمیم‌گیری تنها منافع کوتاه‌مدت و بدون برنامه‌ریزی را در نظر می‌گیرند بخش قابل توجهی از جمعیت کشور را در بر نمی‌گیرد.
