در روزنامههای حکومتی روز شنبه ۱۶تیر خبرهای مربوط به بسته پیشنهادی اروپا و اجلاس وین سایر عنوانها را به حاشیه رانده. روزنامههای باند خامنهای حتی دستور او به روحانی برای وضعیت ارز را هم در تیترهای سوم و چهارم و یکی دو مورد تیتر دوم گذاشتهاند. فضای روزنامههای باند ولیفقیه در مورد بسته اروپایی برای حفظ برجام کاملاًً منفی است:
ابرار: روحانی: بسته پیشنهادی سه کشور اروپایی مایوس کننده است
جوان: روحانی: از اروپا مایوس شدم
حمایت: لزوم هوشیاری در برابر وقتکشی اروپاییها
خراسان: نگرانی ایران از کلیگویی اروپا
رسالت: اروپا هم روحانی را مایوس کرد
سیاست روز: نشست برجامی در وین با دستاورد تقریباً هیچ به کار خود پایان داد؛ ناامید کننده یا سازنده؟
صدای اصلاحات: قول و وعده اروپا برای تعهد به برجام؛ بدون تاریخ؛ بدون امضا
عصر ایرانیان: جفت پوچ – بعد از دو ماه اتلاف وقت بسته پیشنهادی اروپاییها برای حفظ برجام ارائه شد
فرهیختگان: وقتکشی اروپا – مذاکرات مهم کمیسیون مشترک برجام بدون آمریکا در وین برگزار شد اما بسته پیشنهادی اروپا برای ادامه برجام پر از تعهدات کلی و مبهم بود-
فرهیختگان: نصرت الله تاجیک: زودتر از انتظار به شرایط سخت بین ایران و اروپا رسیدیم – علی خرم: برخی از موارد بسته پیشنهادی اروپا خارج از توان اروپاست – فواد ایزدی: اروپا وارد جزییات نمیشود تا از فشار تحریمی آمریکا بهره ببرد
قدس: ترفند تکراری اروپا؛ مذاکره برای مذاکره
کیهان: بسته اروپا پر از خالی بود! روحانی: مایوس کننده است
روزنامههای باند علی خامنهای ضمن ابراز نگرانی از بسته اروپا و بیراهحلی نظام باند حسن روحانی را با اتکا به اظهارات خود روحانی مورد حمله قراردادهاند:
وطن امروز: طبخ برجام اروپایی با سس فرانسوی!... سخنان اخیر لودریان نشان میدهد اروپا حتی در حوزههایی که قدرت مواجهه با برخی تحریمهای ثانویه آمریکا علیه ایران را دارد، قصد مواجهه با دولت ترامپ را (حداقل تا ماه نوامبر) ندارد. الیزه درصدد است در آستانه انتخابات ماه نوامبر و بر اساس برآوردهای میدانی و نظرسنجیهای معتبر در داخل آمریکا، تکلیف «ترامپ تضعیف شده» یا «ترامپ قدرتمند» را برای خود روشن و متعاقب آن، محاسبات و اقدامات خود در قبال «برجام» را نهایی کند. در نهایت اینکه اظهارات وزیر خارجه فرانسه، پردهبرداری آشکار از بازی وقیح و کاملاًً سیاسی اروپا در قبال برجام محسوب میشود. بدیهی است دستگاه سیاست خارجی کشورمان نباید اجازه ادامه این بازی را به مقامات اروپایی بدهد. بدون شک، اقدامات و رفتارهای امانوئل مکرون و دیگر سکانداران کاخ الیزه از دید ملت ایران پنهان نخواهد ماند؛ چنانکه بازی مستقیم فرانسویها در زمین ترامپ درباره «تغییر برجام» نیز از دید دهها میلیون ایرانی پنهان نماند.
جوان: باقی ماندن ایران در برجام و تعهدات یکطرفه، حتی با حمایت کامل روسیه و چین و بدون مسئولیتپذیری اروپا در سیاستهای رندانه و محتاطانه، امکانپذیر نیست، خصوصاً اینکه آمریکا در اولین گام خود، عزم متوقف کردن فروش نفت ایران و بهرهبرداری از درآمد مالی آن را، در اولویت قرار داده و جنگ اقتصادی با ایران را وارد مرحله جدیدی کرده است. اگر نشست وین به روشن کردن مکانیزمهای اجرایی و پذیرش مسئولیت کامل تعهدات برجامی منتهی نشود و صرفاً به مذاکرات وقتکشی بپردازد تا فشارهای آمریکایی بر ایران آغاز و گسترش یابد، واکنش حداقلی ایران نیز باید به تعهدات حداقلی در برجام باشد و در صورت زیادهخواهی یا اصرار سه کشور اروپایی برای یک برجام یکطرفه و غیرمتعادل، خروج از برجام را رسماًً اعلام کند و نسبت به رفتارهای تحریمی و رویکرد فشار آمریکا و هر کشوری که از آن تبعیت نماید، راهبرد اقدام متقابل و هوشمند را همانگونه که در مورد مانعتراشی برای صدور نفت ایران از سوی دکتر روحانی تأکید شد، به اجرا بگذارد... واکنش محکم دولت به نتایج نشست وین، سنگ بنای راهبرد عاقلانه و غیرمنفعل در اقتصاد و سیاست خواهد بود.
کیهان: پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین، اتحادیه اروپا به صدور یک بیانیه بسنده کرد. بیانیهیی که از فقدان تضمین برای حفظ برجام در مقابل عهدشکنی آمریکا رنج میبرد... «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه روز جمعه در اظهارنظری گستاخانه گفت که ایران با به تهدیدها در زمینه اینکه، پایبندی به تعهدات هستهیی خود را متوقف میکند، پایان دهد... هنوز خبری رسمی از محتوای بسته راهکارهای عملی اروپا برای حفظ منافع ایران از برجام منتشر نشده است ولی با استناد به اظهارات روحانی و ظریف و عراقچی، این بسته نتوانسته درخواستهای ایران را تأمین کند... آنچه از ظاهر امر برمیآید اینکه در بسته پیشنهادی ارائه شده راهکار عملیاتی و شیوه مشخصی برای ادامه همکاریها وجود ندارد و یک سری تعهدات کلی در حد بیانیههای سابق اتحادیه اروپا عنوان شده است.
ارگان ولیفقیه ارتجاع در تلاش برای در بردن خامنهای از پیامدهای بسته اروپایی، توپ را در زمین باند روحانی انداخته و هر گونه پیامدی را متوجه این باند دانسته است:
کیهان: شکلات در پایان مذاکرات! (یادداشت روز)
مرسوم است که در جشنهای تولد هر کدام از مهمانان هدیهای میآورند. بستهها باز میشوند و حضار کف میزنند و خوشحالی میکنند. گاهی اوقات برخی بستهای بسیار بزرگ میآورند که چشمها را خیره میکند و حس کنجکاوی همه را برمیانگیزد. بسته باز میشود اما بهجای هدیه بستهای دیگر میبینید. بسته دوم هم باز میشود و باز بستهای دیگر و همینطور بسته پشت بسته، باز و کوچک و کوچکتر میشود. در بسته آخر که بهاندازه کف دست و بلکه کوچکتر است، اغلب هدیهای خندهدار مانند یک شکلات است. این شوخی برای جشن تولد بد نیست و میتواند باعث گذر زمان و تفریح و خنده حضار شود اما استفاده از این روش برای مذاکرات و مناسبات دیپلوماتیک شوخی جالبی نیست!
دیروز نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور وزرای خارجه ایران و ۵کشور حاضر در توافق وین برگزار شد. در پایان این نشست اتحادیه اروپا بیانیهیی ۱۰بندی را صادر کرد که ۹مورد آن کلیاتی است که در خوشبینانهترین حالت برای رعایت عرف دیپلوماتیک در این بیانیه گنجانده شده است و بود و نبود آنها هیچ تفاوتی نمیکند. تنها بند هشتم بیانیه به اصل ماجرا پرداخته و وارد فاز اقتصادی شده است. در این بند نکاتی کلی و مبهم در خصوص تعامل و رابطه اقتصادی با ایران در قبال حفظ برجام و عمل به تعهدات خود آمده است. چیزی شبیه همان شکلات در بستهای بسیار بزرگ.
هدف از مذاکرات و رایزنیهای اخیر ایران و طرف مقابل، گرفتن تضمین از اروپا برای تأمین منافع اقتصادی ایران در قبال عمل به برجام بود. در بیانیهاین اتحادیه خبری از تضمین نیست... ماشینی را تصور کنید که قرار بوده باری را جابهجا کند و از عهده آن برنیامده است. حالا بر وزن بار افزوده شده و مسیر هم سربالایی است. توقع رسیدن بار به مقصد، چقدر منطقی است؟!
وقتی اروپاییها در شرایط عادی به تعهدات خود عمل نکردند، منطقی و معقول نیست که انتظار داشته باشیم در شرایط فعلی و با وجود فشارهای واشینگتن، به تعهدات خود عمل کنند و حتی تعهدات جدید هم بدهند.
با موضعگیری مناسب و منطقی آقای روحانی در برابر بسته پیشنهادی اروپا و مایوسکننده توصیف کردن آن، انتظار میرفت آقای ظریف نیز موضعی در همین راستا اتخاذ و اعلام کند. اما متأسفانه موضع ایشان مانند بسته اروپا مایوسکننده است. آقای ظریف پس از پایان نشست در جمع خبرنگاران حاضر شد و از سویی گفت نتیجه مذاکرات را برای تصمیمگیری به مقامات عالی کشور ارائه میکند و بلافاصله افزود؛ «بر اساس پیشبینیهایی که صورت گرفته، در مرحله اول ما این فرصت را خواهیم داد که (اروپاییها) این تعهدات را عملیاتی کنند.» در حالی که دولت تصمیم خود را گرفته است تا با همین بسته مایوسکننده پیش برود، چرا توپ را در زمین دیگران میاندازد و ارائه نتیجه مذاکرات را به مقامات عالی میگوید؟ پذیرش مسئولیت تصمیمگیریها، مسألهای مهم و غیرقابل اغماض در عالم سیاست است که گویا عدم پایبندی به آن در دولت نهادینه شده است.
وقتی کشتی توافق که از ابتدا هم هزار و یک سوراخ داشت به گل نشست، گفتند کل مذاکرات و جزئیاتش تحت نظر و با تأیید مقام معظم رهبری بوده است!... سخنرانی دو هفته پیش آقای روحانی درباره جنگ اقتصادی اگر چه با استقبال چهرهها و گروههای مختلف -حتی جدیترین منتقدان دولت- مواجه شد اما سؤال اصلی و تعیینکننده اینجاست که نقشه و طرح دولت در این جنگ چیست؟ چگونه میخواهد با تحریمهای تحمیلی آمریکا مقابله کند؟ نوع برخورد عملی دولت با مذاکرات اروپا این نگرانی جدی را بهوجود میآورد که آیا دولتمردان محترم با تفنگ شکسته برجام -البته از ابتدا هم گلولهای در خشاب نداشت- میخواهند در میدان جنگ اقتصادی حاضر شوند؟!
تکلیف برجامی که در بزم کاری از پیش نبرد و آبی از آن گرم نشد، در میدان رزم روشنتر از آن است که نیازی به توضیح داشته باشد.
روزنامههای باند روحانی در مورد بسته پیشنهادی اروپا تناقضگویی کرده و برخی هم علت عقبگرد اروپا را رفتارهای باند خامنهای معرفی کردهاند:
ابتکار: حیات برجام در گرو یک بسته
جمهوری اسلامی: ظریف: بسته پیشنهادی اروپا قابل اجرا است اما کافی و دقیق نیست
آفتاب یزد: مذاکره دلگرمکننده ایران و اروپا: اگر چه حسن روحانی بسته پیشنهادی اروپا را ناامید کننده دانست اما فضای حاکم بر گفت و گوها امیدوار کننده و رو به جلو است
آرمان: بسته پیشنهادی اروپا در بنبست
علی خرم: چرا انتظارات جمهوری اسلامی برآورده نشد در حالی که محورهای آماده شده، طبق اعلام خود اتحادیه اروپا، محورهایی کارساز بودند ولی در بسته پیشنهادی اروپا درج نگردید؟ برخی از این محورها آنطور که اروپا بهطور غیررسمی اعلام نموده شامل حمایت ۱۰میلیارد دلاری از سرمایهگذاری در ایران توسط سرمایهگذاران اروپایی و ایرانی، تضمین خرید نفت ایران در حد یک میلیون بشکه در روز، توصیه به اعضای کمیسیون اقتصادی اروپا برای حواله مبالغی به بانک مرکزی ایران تا تنگنای اقتصادی ایران فعلاً برطرف شده، با صادرات ایران به آن کشورها جبران گردد و... چرا بسته تشویقی اروپا در آخرین لحظات تغییر نمود؟ بهنظر میرسد اروپا نسبت به نیات ایران دچار تردید شده است. یکی از آنها تأکید مستمر ایران بر خروج از برجام است که مورد انتقاد وزیر امور خارجه فرانسه قرار گرفته است. اما عامل مهمتر عدم تطبیق سیاست رفتاری با انتظارات و توقعات است. اروپاییها امید داشتند با عرضه بسته تشویقی به ایران و حمایت قاطع از برجام، بتوانند ایران را در کنار خود داشته باشند به ترتیبی که ملاحظات اروپا را مدنظر قرار دهد. به عبارت دیگر اروپا در دیدگاه خودش با قد علم کردن در مقابل آمریکا، بهمنظور حفظ نظم موجود بینالمللی و دفاع از چارچوب حقوق بینالملل و مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد، قصد دارد نشان دهد سرمایهگذاری درستی انجام داده و ایران مظلوم و قربانی زورگویی آمریکاست. در چنین شرایطی ایجاب مینمود جمهوری اسلامی مراعات تنگناهای اروپا را میکرد تا از دایرهیی خارج نشود که مخالفان ایران در اتحادیه اروپا قویتر شده و با نفّاسات شیطانی آمریکا، اسراییل و عربستان همراه شوند و بسته پیشنهادی را در بنبست قرار دهد. دکتر روحانی با سفر موفقی که به سوئیس و اتریش داشت، راه را برای بسته پیشنهادی و همکاری با اروپا بازتر نمود. ولیکن ایشان نباید انتظار میداشت با تهدید به بستن تنگه هرمز که در ایران از سوی مسئولان نظامی بهوضوح تفسیر گردید، و با اتهام طراحی برای اقدام تروریستی توسط یک دیپلومات ایرانی، کماکان درب در اروپا به روی پاشنه سابق بچرخد. اینکه ایران در ۴۰سال گذشته سه بار پای تهدید به بستن تنگه هرمز رفته، موضوعی است کاملاًً ایرانی و کشورمان حق دارد نسبت به حقوق خود در آبراههای دریایی-سرزمینی نظیر تنگه هرمز، تصمیم مناسب را اتخاذ نماید. اگر چه این انتخاب، باید با در نظر گرفتن همه تبعاًت آن باشد و اینکه بیجهت ما آمریکا، اسراییل و عربستان و یارانش را خوشحال نمودیم که زمان درگیری با ایران فرا رسیده، در حالی که ممکن است مردم ما و یا مسئولان عالیرتبه نظام از این تصمیم استقبال ننمایند.
شاید ما باید ابتدا تکلیفمان را با خودمان روشن نماییم که آیا میخواهیم بسته پیشنهادی اروپا راهگشای ما و مقابله کننده با تحریمهای آمریکا باشد و یا قرار است نظر عدهیی را که اعتقاد دارند باید به هر قیمتی همکاری با اروپا را بهم زد، دنبال کنیم؟
روزنامههای همسو با دولت روحانی بهرغم اذعان به مبهم بودن بسته پیشنهادی اروپا، تنها راه نظام را در دنبال کردن این بسته و حفظ مذاکره با اتحادیه اروپا دانسته اند:
آرمان: همگرایی میان ایران و اروپا یک فرصت تاریخی
در شرایطی که آمریکا سعی دارد سیاستهای خود را به دیگران تحمیل کند، تلاش برای حفظ برجام باید بهطور عملی از سوی تمام طرفهای این معاهده انجام پذیرد. شاید در کوتاه مدت منافع اقتصادی ایران و دیگر کشورها از قبال برجام تأمین نشود، اما بدون شک در درازمدت و با اتخاذ سیاستی خردمندانه از جانب همه طرفهای برجام در مقابله با سیاستهای تحمیلی آمریکا، سیاستمداران این کشور نیز مجبور به تبعیت از قوانین بینالمللی خواهند شد. بنابراین در شرایط فعلی این همگرایی میان ایران و دیگر کشورهای طرف برجام یک فرصت تاریخی را برای ما به وجود آورده و موقعیتی را ایجاد کرده که باید از آن به بهترین وجه ممکن بهرهبرداری کرد.
ایران: اروپا: کفه بقای برجام سنگینتر شد
آنچنان که محمدجواد ظریف گفت، اگر همین اراده سیاسی را که در مذاکرات بروز دادهاند، در عمل به تعهدات خود نشان دهند، میتوان گفت که کفه بقای برجام سنگینتر خواهد بود.
برخی روزنامههای همسو با دولت روحانی نسبت به بیآینده بودن بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا به رژیم هشدار دادهاند:
جهان صنعت: همکاریهای جدید برجامی اروپا جدی است؟
بروز و ظهور برخی از رفتارها و نگرشها در حاشیه تصمیم نمایندگان پارلمان اروپا و برخی از رویکردهای کارافزایانه وجود دارد که نشان میدهد نمیتوان به حمایت قطعی اروپا آن هم به واسطه ارائه راهحلهایی اینچنینی امیدوار بود...
اگر اروپا درصدد است که با اعطای وام و تسهیلات بانکی اقداماتی را برای ایجاد یک سپر حفاظتی برای شرکتهای اروپایی حاضر در ایران بهعمل آورد، این مسأله همسو با نگرش و دیدگاههای مقنن و قانونگذاران این نهاد مالی اتحادیه اروپا نیست. به بیان دیگر تصمیم قانونگذاران اروپا هیچگاه بانک سرمایهگذاری اروپا را ملزم به همکاری با ایران نکرده است. ضمن آن که نگاه قانونگذاران این نهاد مالی آن است که همکاری این بانک با ایران، سرمایهگذاری آن در بازارهای آمریکا را به خطر خواهد انداخت. این وضعیت بهمعنای آن است که مدل کسب و کار این نهاد مالی، این اجازه را نمیدهد که تحریمهای آمریکا علیه ایران را نادیده بگیرد...
به این ترتیب هر گونه اخذ مجوز برای همکاری این نهاد مالی با ایران در گرو تصمیمات آمریکاست و از آنجا که تصمیم ترامپ و افراد کابینه وی چیزی جز تعقیب راهبرد فشار بر ایران با هدف آمادگی ایران برای پذیرش یک مذاکره دیگر بر سر برجام و سایر موضوعات غیربرجامی مانند برنامه موشکی و سیاستهای منطقهیی نیست، هر گونه همکاری مالی این نهاد اروپایی با ایران بهگونهیی با تعلیق همراه خواهد بود و اگر هم باشد، رفتارهای ایذایی آمریکا یک عامل کلیدی و اصلی برای عقبنشینی آن است...
به همین خاطر با همه تلاشی که اروپا از طریق ارائه راهحلهایی چون همکاری مالی با بانک سرمایهگذاری اروپا انجام میدهد، همکاریهای برجامی فاقد نتیجه راهبردی لازم و جدی نیست.
شرق: از بیانیه پایانی نشست و همچنین سخنان وزیر خارجه ایران میتوان دریافت همچنان تضمین روشنی برای مسأله اصلی ایران که همانا ارتباطات مالی بانکی است، ارائه نشده و به کلیگویی اکتفا شده است.
اعتماد: در حال حاضر انتظار این است که سفرهای اینچنینی رئیسجمهور در صدر هیأت بلندپایه به کشورهای اروپایی موجب استحکام روابط ایران و اروپا شود و آنها نیز به تعهدات خود پایبند باشند. اما اینکه اروپاییها تا چه حد به تعهدات خود پایبند باشند به مذاکرات آینده میان طرفین بستگی دارد.
یک روزنامه همسو با دولت روحانی با یادآوری شرایط خطیر نظام و جو انفجاری جامعه بر ضرورت غلط کردن گویی نظام از سیاستهای سرکوبگرانه و انحصارطلبانه داخلی تأکید کرده است:
ابتکار: سرمقاله: بربسته حمایتی ملت تکیه کنیم
امروز دیگر بر کسی پوشیده نیست که در چه برهه حساسی هستیم. دشمنان ما در جهان و منطقه، بهوضوح آرایش جنگی گرفتهاند و جنگ اقتصادی تمام عیاری علیه ما آغاز شده است. شرایط بسیار پیچیده و خطرناک است.
برای عبور از این «فرابحران»، چندین سناریو و نسخه موجود است. معتقدم از میان راههای ممکن برای برونرفت از این وضعیت، قابل اطمینانترین راه، جلب و ترمیم اعتماد مردم است. اعتماد مردم با تغییر در برخی روشهای اداره کشور مقدور است. روند کنونی، روندی اعتمادسوز است.
میتوان برخی ساختارهای غیرضرورِ هزینهساز را اصلاح کرد. میتوان با عفو عمومی نسبت به کسانی که، مرتکب قتل نفس یا جرایم سازماندهی شده نشدهاند، زمینه انسجامِ حداکثری را ایجاد کرد.
سالها است که نیازمندِ اصلاحاتِ سیاسی و اقتصادی هستیم؛ این راه را باید دیر یا زود میرفتیم. اکنون بیش از هر زمان دیگری به این اصلاحات نیاز داریم. بهترین راهِ جلبِ اعتماد مردم، شرکت دادن آنان در قدرت است. هر چه میتوانیم باید هاضمه قدرت را بالا ببریم و دربهای حکومت را گشودهتر کنیم تا کشور «ملّی»تر اداره شود. توافق ملّی راهِ عبورِ ما از وضعِ کنونی است. توافق ملّی، مستلزمِ قدرت و دولتِ ملّی است. اگر ما به مردم اعتماد نکنیم که قدرت را به خودشان بدهیم نمیتوانیم توقع داشته باشیم آنان هم به ما اعتماد کنند.
اکنون باید شرایط کشور (شامل مقدورات و محذورات) را با مردم در میان بگذاریم و از آنان کمک بطلبیم. اصلاحات سیاسی و اجتماعی را شروع کنیم. اقتصاد را فسادزدایی و همه عرصههای کشور را شفاف کنیم.
اینچنین میتوانیم بهجای تکیه بر بسته حمایتی اروپا، تمرکز خود را بر بسته حمایتی ملتِ خود قرار دهیم.
در روزنامههای دو باند جدال باندی در مورد ادعای تنگه هرمز دیده میشود:
حمایت: سرلشکر جعفری: استفاده از تنگه هرمز برای همه یا هیچکس
جوان: همه یا هیچ تنگه را به دشمن می فهمانیم
جمهوری اسلامی: در این مرحله از رویارویی که مرحله سیاسی است، نیازی به ورود نظامیان به این موضوع نیست
افرادی نیز در داخل – که معمولاً دوست دارند با چاشنی سیاسی و جناحی وارد تمام موضوعات و مسائل شوند – ورود نظامیان به موضوع مورد مناقشه میان رئیسجمهور روحانی و دونالد ترامپ را از حواشی گزنده بینصیب نگذاشتهاند. این حاشیهها هم برای کشور مضر است.
اذعان به نفرت مردم از رژیم و هشدارهای هر دو باند در عرصههای اجتماعی – اقتصادی مضمون سایر عنوانهای روزنامههای حکومتی در روز شنبه است:
آرمان: امیر محبیان: بپذیریم که مردم از جناحها عبور کردهاند
آرمان: فیاض زاهد:برحانی بیاعتمادی ملی؛ زنگ خطر
آفتاب یزد: نجفقلی حبیبی: مشکل اصلی فراتر از عملکرد نادرست برخی وزراست
ابرار اقتصادی: جرم سازمانیافته در پرونده ثبت سفارش خودرو محرز است؛ ردپای دولتیها در تخلف واردات خودرو
جهان صنعت: ارادهیی برای استواری قانون وجود ندارد
صدای اصلاحات: بحران آب امنیتی میشود