در دسامبر ۲۰۲۴، بیش از ۲۵۰ نفر از نمایندگان مجلسین عوام و اعیان انگلستان با انتشار بیانیه‌یی به کارزار جهانی «نه به اعدام» در ایران پیوستند. در میان امضاکنندگان بیانیهٔ مجلسین انگلستان، بیش از ۱۰تن از رؤسای کمیسیونهای پارلمانی، ۴تن از رهبران پیشین احزاب محافظه‌کار، لیبرال‌دمکرات و رهبران کنونی احزاب اتحاد دموکراتیک ایرلند، حزب ملی ولز و رهبر گروه پارلمانی حزب ملی اسکاتلند به‌چشم می‌خورند. بیش از ۲۰تن از وزرای پیشین از جمله وزرای پیشین دفاع، نیروهای مسلح، امور اسکاتلند، وزیر ولز، وزیر تجارت خارجی، وزیر کشور، دادگستری و فرهنگ و هنر و چند تن از لرد اسقف‌های پارلمان و حقوقدانان برجسته پارلمان در میان امضاکنندگان این بیانیه هستند.
این اقدام قابل الگوبرداری و شایان تحسین در حالی انجام شد که فاشیسم دینی حاکم بر ایران در صدر لیست کشورهایی قرار دارد که از مجازات اعدام به‌طور سیستماتیک برای سرکوب معترضان و مخالفان سیاسی استفاده می‌کند.
اهمیت این بیانیه در پویش جهانی علیه اعدامها و هم‌چنین تأثیر آن بر سیاست‌های بین‌المللی علیه نظام مرگ‌زی و مرگ‌نوش آخوندی، موضوعی است که در این یادداشت بررسی می‌شود.
زمینه و آمارهای نگران‌کننده
بر اساس گزارش عفو بین‌الملل، نظام ولایت فقیه در سال ۲۰۲۳ مسئول اجرای ۷۴ درصد از کل اعدام‌های ثبت‌شده در جهان بود. تنها در یک سال، بیش از ۶۷۰ نفر، از جمله ۲۵ زن، در ایران اعدام شدند. این آمار شامل مخالفان سیاسی رژیم نیز می‌شود. نمونه بارز این جنایات، اعدام رضا رسایی، یکی از معترضان بازداشت شده در قیام آبان‌ماه ۱۴۰۱ است.
هیأت حقیقت‌یاب مستقل بین‌المللی درباره ایران در گزارش مارس ۲۰۲۴ تأکید کرد که بسیاری از این اعدامها پس از محاکمات شتاب‌زده و با نقض جدی حقوق‌بشر انجام شده‌اند. به گزارش این هیأت، چنین رفتارهایی جنایت علیه بشریت محسوب می‌شوند و شامل قتل، شکنجه، زندان، و انواع خشونت‌های جنسی هستند.
حمایت گسترده در انگلستان
بیانیه نمایندگان پارلمان انگلستان حمایت گسترده‌یی از فراخوان مریم رجوی، رئیس‌جمهور منتخب شورای ملی مقاومت ایران، برای پایان دادن به اعدامها در ایران ابراز کرد. این بیانیه به‌ویژه برنامه ۱۰ ماده‌ای او را مورد حمایت قرار داد که در آن به لغو مجازات اعدام و تأمین حقوق‌بشر به‌عنوان اولویت‌های اصلی اشاره شده است.
نمایندگان امضاکننده بیانیه تأکید کرده‌اند که استفاده از اعدام در ایران، به‌ویژه در مورد معترضان بازداشت شده، کاملاً سیاسی است و هدف اصلی آن، ایجاد وحشت و جلوگیری از قیامهای مردمی آینده است.
یادآوری می‌شود که آقای جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در گزارش ۱۷ژوئیه ۲۰۲۴ خود، قتل‌عام ۳۰۰۰۰ زندانی سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ را «جنایت علیه بشریت» و «نسل‌کشی» توصیف کرد.
اهمیت کارزار «نه به اعدام»
کارزار «نه به اعدام» که با اعتصاب غذای هفتگی زندانیان سیاسی در ایران از ابتدای سال ۲۰۲۴ آغاز شده است، شعله‌هایی خاموشی‌ناپذیر از مقاومت مردمی در برابر سرکوب وحشیانه رژیم متکی به اعدام در ایران است. در بیانیه نمایندگان انگلستان، از این مقاومت تقدیر شده و از جامعه جهانی خواسته شده است که از این جنبش حمایت کند.
پروفسور لرد آلتون از لیورپول، رئیس مشترک کمیته بریتانیایی برای آزادی ایران، با اشاره به وضعیت وخیم حقوق‌بشر در ایران، بر ضرورت اقدامات فوری بین‌المللی تأکید کرد. او گفت: «اکنون زمان اقدام است تا از وقوع جنایات بیشتر جلوگیری کنیم و از مبارزه مردم ایران برای عدالت و آزادی حمایت کنیم. ما از دولت انگلستان می‌خواهیم که حقوق‌بشر، عدالت و حسابرسی از رژیم ایران را در اولویت سیاست‌های خود در قبال (رژیم) ایران در سال ۲۰۲۵ قرار دهد».
ناکامی جامعه بین‌المللی و پیامدهای آن
یکی از نکات برجسته در بیانیه نمایندگان انگلستان، انتقاد از جامعه بین‌المللی به‌دلیل دست روی دست گذاشتن در قبال جنایت علیه بشریت در ایران است. نمایندگان بر این باورند که ناکامی در محاکمه و پاسخگو کردن رژیم، به تقویت فرهنگ مصونیت از مجازات منجر شده است. این وضعیت، رژیم را در ادامه سرکوب و افزایش اعدامها جسورتر کرده است.
باب بلکمن، رئیس کمیته بین‌المللی پارلمانترها برای ایران دموکراتیک، از دولت انگلستان خواست تا با تحریم‌های واقعی و اقدامات قانونی، به وعده خود برای حسابرسی از رژیم آخوندی عمل کند. او تأکید کرد که حمایت از برنامه مریم رجوی برای آینده‌ای دموکراتیک در ایران، گامی مؤثر در این راستا است.
لزوم تشکیل ائتلاف بین‌المللی
بیانیه نمایندگان انگلستان به اهمیت پایان دادن به اعدامها در ایران پرداخته و خواستار تشکیل ائتلافی بین‌المللی برای مقابله با سرکوب رژیم شده است. نمایندگان از دولت انگلستان خواستند که رهبری این ائتلاف را برعهده بگیرد و فاشیسم دینی را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد.
بارونس اولون، یکی دیگر از امضاکنندگان بیانیه، تأکید کرد که پایان دادن به فرهنگ مصونیت در ایران، نقطه آغاز دفاع از دموکراسی و امنیت در جهان است. او گفت: «دولت ما باید از قربانیان اصلی رژیم ـ مردم ایران و مقاومت سازمان‌یافته آنها، شورای ملی مقاومت ایران ـ حمایت کند تا کارزار دادخواهی آنها برای محاکمه سران رژیم به‌نتیجه برسد».
پاسخگو کردن نظام اعدام به جامعه جهانی
بیانیهٔ بیش از ۲۵۰ نماینده از مجلسین عوام و اعیان انگلستان، به دلایل متعددی اهمیت ویژه‌یی دارد. نخست آن که این بیانیه نشان‌دهندهٔ آن است که مسأله اعدامها در ایران نه تنها یک موضوع داخلی بلکه مسأله‌ای جهانی و انسانی است. حمایت این تعداد از سیاستمداران برجسته از کارزار «نه به اعدام»، پیام روشنی به نظام متکی به چوبه‌های دار می‌دهد: اقدامات این حکومت تحت‌نظر است و نمی‌تواند بدون پرداخت هزینه‌ای جدی، به سرکوب ادامه دهد.
دومین نکته، تأثیر این بیانیه بر سیاست‌گذاریهای بین‌المللی است. انگلستان یکی از نقش آفرینان کلیدی در سیاست جهانی است و بیانیه‌های نمایندگان آن می‌تواند به تحرک‌بخشی سایر کشورها در اعمال فشار بر رژیم ایران منجر شود. این بیانیه، فاشیسم دینی را در موقعیت دشوارتری قرار می‌دهد و تلاش‌های آن را برای عادی‌سازی روابط با غرب تضعیف می‌کند.
این بیانیه و نظایر آن، می‌تواند فشار بین‌المللی بر رژیم را افزایش داده و آزادی عمل این حکومت را در ادامهٔ جنایت محدود و به جامعه جهانی پاسخگو نماید.
